امثال 14

۱ 1 هر زن حکیم خانه خود را بنا می‌کند، اما زن جاهل آن را با دست خود خراب می‌نماید.

A wise woman builds up her household. But a foolish one will pull down with her own hands what has been built up.

۲ 2 کسی‌که به راستی خود سلوک می‌نماید ازخداوند می‌ترسد، اما کسی‌که در طریق خودکج رفتار است او را تحقیر می‌نماید.

One who walks on a virtuous journey, and who fears God, is despised by him who advances along a disreputable way.

۳ 3 در دهان احمق چوب تکبر است، اما لبهای حکیمان ایشان را محافظت خواهد نمود.

In the mouth of the foolish, there is a rod of arrogance. But the lips of the wise guard them.

۴ 4 جایی که گاو نیست، آخور پاک است، اما ازقوت گاو، محصول زیاد می‌شود.

Where there are no oxen, the feeding trough is empty. But where there are many crops, there the strength of the ox is manifest.

۵ 5 شاهد امین دروغ نمی گوید، اما شاهد دروغ به کذب تنطق می‌کند.

A faithful witness will not lie. But a deceitful witness offers a lie.

۶ 6 استهزاکننده حکمت را می‌طلبد و نمی یابد. اما به جهت مرد فهیم علم آسان است.

A mocker seeks wisdom and does not find it. The doctrine of the prudent is accessible.

۷ 7 از حضور مرد احمق دور شو، زیرا لبهای معرفت را در او نخواهی یافت.

Go against a foolish man, and he does not acknowledge lips of prudence.

۸ 8 حکمت مرد زیرک این است که راه خود رادرک نماید، اما حماقت احمقان فریب است.

The wisdom of a discerning man is to understand his way. And the imprudence of the foolish is to be wandering astray.

۹ 9 احمقان به گناه استهزا می‌کنند، اما در میان راستان رضامندی است.

The foolish will speak mockingly of sin. But grace lingers among the just.

۱۰ 10 دل شخص تلخی خویشتن را می‌داند، وغریب در خوشی آن مشارکت ندارد.

The heart that knows the bitterness of its own soul, in its gladness the outsider shall not meddle.

۱۱ 11 خانه شریران منهدم خواهد شد، اما خیمه راستان شکوفه خواهد آورد.

The house of the impious will be wiped away. Yet truly, the tabernacles of the just shall spring forth.

۱۲ 12 راهی هست که به نظر آدمی مستقیم می‌نماید، اما عاقبت آن، طرق موت است.

There is a way which seems just to a man, but its conclusion leads to death.

۱۳ 13 هم در لهو و لعب دل غمگین می‌باشد، وعاقبت این خوشی حزن است.

Laughter shall be mingled with sorrow, and mourning occupies the limits of joy.

۱۴ 14 کسی‌که در دل مرتد است از راههای خودسیر می‌شود، و مرد صالح به خود سیر است.

The foolish will be filled up by his own ways. And the good man shall be above him.

۱۵ 15 مرد جاهل هر سخن را باور می‌کند، اما مردزیرک در رفتار خود تامل می‌نماید.

The innocent trust every word. The astute one considers his own steps. Nothing good will be for the deceitful son. But the wise servant shall act prosperously and his way will be set in order.

۱۶ 16 مرد حکیم می‌ترسد و از بدی اجتناب می‌نماید، اما احمق از غرور خود ایمن می‌باشد.

The wise fear, and so turn away from evil. The foolish leap ahead with confidence.

۱۷ 17 مرد کج خلق، احمقانه رفتار می‌نماید، و(مردم ) از صاحب سوظن نفرت دارند.

The impatient will work foolishness. And a resourceful man is hated.

۱۸ 18 نصیب جاهلان حماقت است، اما معرفت، تاج زیرکان خواهد بود.

The childish will possess foolishness, and the discerning will anticipate knowledge.

۱۹ 19 بدکاران در حضور نیکان خم می‌شوند، وشریران نزد دروازه های عادلان می‌ایستند.

The evil will fall down before the good. And the impious will fall down before the gates of the just.

۲۰ 20 همسایه فقیر نیز از او نفرت دارد، امادوستان شخص دولتمند بسیارند.

The pauper will be hated, even by his own neighbor. Yet truly, the friends of the wealthy are many.

۲۱ 21 هر‌که همسایه خود را حقیر شمارد گناه می‌ورزد، اما خوشابحال کسی‌که بر فقیران ترحم نماید.

Whoever despises his neighbor, sins. But whoever pities the poor shall be blessed. Whoever trusts in the Lord loves mercy.

۲۲ 22 آیا صاحبان تدبیر فاسد گمراه نمی شوند، اما برای کسانی که تدبیر نیکو می‌نمایند، رحمت و راستی خواهد بود.

They wander astray who work evil. But mercy and truth prepare good things.

۲۳ 23 از هر مشقتی منفعت است، اما کلام لبها به فقر محض می‌انجامد.

In every work, there shall be abundance. But where there are many words, there is often need.

۲۴ 24 تاج حکیمان دولت ایشان است، اماحماقت احمقان حماقت محض است.

The crown of the wise is their wealth. The senselessness of the foolish is imprudence.

۲۵ 25 شاهد امین جانها را نجات می‌بخشد، اما هرکه به دروغ تنطق می‌کند فریب محض است.

A faithful witness frees souls. And the chameleon utters lies.

۲۶ 26 در ترس خداوند اعتماد قوی است، وفرزندان او را ملجا خواهد بود.

In the fear of the Lord is the faithfulness of strength, and there shall be hope for his sons.

۲۷ 27 ترس خداوند چشمه حیات‌است، تا ازدامهای موت اجتناب نمایند.

The fear of the Lord is a fountain of life, so as to turn aside from the ruin of death.

۲۸ 28 جلال پادشاه از کثرت مخلوق است، وشکستگی سلطان از کمی مردم است.

In a multitude of people, there is dignity for the king. And in a paucity of people, there is disgrace for the prince.

۲۹ 29 کسی‌که دیرغضب باشد کثیرالفهم است، وکج خلق حماقت را به نصیب خود می‌برد.

Whoever is patient is governed by much prudence. But whoever is impatient exalts his foolishness.

۳۰ 30 دل آرام حیات بدن است، اما حسدپوسیدگی استخوانها است.

The well-being of the heart is life for the flesh. But envy is decay for the bones.

۳۱ 31 هر‌که بر فقیر ظلم کند آفریننده خود راحقیر می‌شمارد، و هر‌که بر مسکین ترحم کند اورا تمجید می‌نماید.

Whoever slanders the indigent argues against his Maker. But he who has compassion on the poor honors his Maker.

۳۲ 32 شریر از شرارت خود به زیر افکنده می‌شود، اما مرد عادل چون بمیرد اعتماد دارد.

The impious will be expelled in his malice. But the just finds hope even in his own death.

۳۳ 33 حکمت در دل مرد فهیم ساکن می‌شود، امادر اندرون جاهلان آشکار می‌گردد.

In the heart of the prudent, wisdom finds rest. And so shall he instruct all the uneducated.

۳۴ 34 عدالت قوم را رفیع می‌گرداند، اما گناه برای قوم، عار است.

Justice elevates a nation. But sin makes the peoples miserable.

۳۵ 35 رضامندی پادشاه بر خادم عاقل است، اماغضب او بر پست فطرتان.

An intelligent minister is acceptable to the king. Whoever is useless shall bear his wrath.