ମାତିଉ 17
1 ଜିସୁ ଇ ଚଅ ଦିନ୍ ପାଚେ ପିତର୍ ଆରି ଜାକୁବ୍, ଜହନ୍ ଟଣ୍ଡ୍ରିୟାରିଂ ଅଜ଼ି ର ପାନ୍ତି ମାଡ଼ିଜପି ହାଚାର୍ । ହେବେ ବିନେନିକାର୍ ଇନେର୍ ହିଲ୍ୱାତାର୍ ।
ᏑᏓᎵᏃ ᏫᏄᏒᎸ ᏥᏌ ᏚᏘᏅᏒᎩ ᏈᏓ, ᎠᎴ ᏥᎻ ᎠᎴ ᏣᏂ ᏥᎻ ᏗᎾᏓᏅᏟ, ᎠᎴ ᏚᎿᎭᎷᏔᏅᎩ ᎢᏅ ᎢᎦᏘ ᎣᏓᎸ ᎤᏅᏒ ᎨᏒᎢ,
2 ଚେଲାହିର୍ ହୁଡ଼ୁ ହୁଡ଼ୁ ଜିସୁତି ର ତ୍ରିପ୍କୁ ପାଗ୍ମାସ୍ବାତାନ୍ । ହେୱାନ୍ ୱେଇ ୱେଡ଼ାଲାକେ ଅଜଡ଼୍ ଆତାତ୍ ଆରେ ହେୱାନ୍ତି ହେନ୍ଦ୍ରା ଅଜଡ଼୍ ଲାକେ ଡ଼ିଞ୍ଚାତ୍ ।
ᎠᎴ ᎤᏓᏁᏟᏴᏎ ᏓᏂᎧᏅᎢ, ᎠᎴ ᎤᎧᏛ ᏗᎬᏩᎸᏌᏓ ᏄᎵᏍᏔᏁᎢ ᏅᏙ ᎢᏗᎬᏤᎵᏛ, ᎠᎴ ᎤᏄᏩᎥ ᎢᎦ-ᎦᏛ ᏥᏄᏁᎩᏴ ᏄᏁᎩᏰᎢ.
3 ମସା ଆରି ଏଲିୟ ଜିସୁ ଲାହାଙ୍ଗ୍ କାତାର୍ବାତା ଆନାକା ଚେଲାର୍ ହୁଡ଼୍ତାର୍ ।
ᎠᎴ ᎬᏂᏳᏉ ᎾᎿᎭᎬᏂᎨᏒ ᏂᎬᏩᎾᏛᏁᎴ ᎼᏏ ᎠᎴ ᎢᎳᏯ ᎬᏩᎵᏃᎮᏗᏍᎨᎢ.
4 ହେବେ ପିତର୍ ଜିସୁଙ୍ଗ୍ ଇଚାନ୍, “ଏ ମାପ୍ରୁ, ଆସେଙ୍ଗ୍ ଜେ ଇ ବାହାତ ମାନାସ୍, ଇଦାଂ ହାର୍ଦାକା; ନି ଇଚା ଆତିସ୍ ଆନ୍ ଇବେ ତିନିଗଟା ପୁଟ୍କୁ ରଚ୍ନାଙ୍ଗ୍ ନି କାଜିଂ ରଞ୍ଜାଙ୍ଗ୍, ମସା କାଜିଂ ରଞ୍ଜାଙ୍ଗ୍ ଆରି ଏଲିୟ କାଜିଂ ରଞ୍ଜାଙ୍ଗ୍ ।”
ᏈᏓᏃ ᎤᏁᏨ ᎯᎠ ᏄᏪᏎᎴ ᏥᏌ; ᏣᎬᏫᏳᎯ, ᎣᏏᏳ ᎠᏂ ᏥᏕᏙᎭ, ᎢᏳᏃ ᎣᏏᏳ ᏱᏣᏰᎸᏅ, ᎠᏂ ᏦᎢ ᏱᏙᏥᎵᏦᏛᎦ, ᏌᏉ ᏂᎯ ᏣᏤᎵᎦ, ᏐᎢᏃ ᎼᏏ ᎤᏤᎵᎦ, ᏐᎢᏃ ᎢᎳᏯ ᎤᏤᎵᎦ.
5 ହେୱାନ୍ ଇ କାତା ଇନୁ ଇନୁ, ହୁଡ଼ାଟ୍, ଇଚୁକ୍ ବାଦାଡ଼୍ ହେୱାରିଂ ଡାବାୟ୍ କିତାତ୍, ଆରି ହୁଡ଼ାଟ୍, ଇ ସବଦ୍ ଆତାତ୍, “ଇ ମା ୱାରିନି ମାଜ଼ି ଇୱାନ୍ ତାକେ ମା ଅପ୍ରବଲ୍ ୱାରି, ଇୱାନ୍ତି ବଚନ୍ ମାନ୍ତ ଇଟାଟ୍ ।”
ᎠᏏᏉᏃ ᎦᏬᏂᏍᎨᎢ, ᎬᏂᏳᏉ ᎤᏍᎪᏍᏛ ᎤᎶᎩᎳ ᎤᎾᏓᏩᏗᏍᏔᏁᎢ, ᎠᎴ ᎬᏂᏳᏉ ᎾᎿᎭᎤᎶᎩᎸ ᏧᏁᏤᎢ, ᎯᎠ ᏅᏧᏪᏎᎢ; ᎯᎠ ᎾᏍᎩ ᎠᏇᏥ ᏥᎨᏳᎢ, ᎾᏍᎩ ᎣᏏᏳ ᏥᏰᎸᎢ, ᎾᏍᎩ ᎡᏣᏛᏓᏍᏓᏁᎮᏍᏗ.
6 ଇଦାଂ ୱେନ୍ଞ୍ଜି ଚେଲାହିର୍ ମୁମ୍ ତାରେନ୍ କିତାର୍ ଆରି ବେସି ପାଣ୍ଡ୍ରା ଆତାର୍ ।
ᎬᏩᏍᏓᏩᏗᏙᎯᏃ ᎤᎾᏛᎦᏅ ᏚᏂᏅᏤ ᏚᏂᏯᏍᏚᏎᎢ, ᎤᏣᏘ ᎤᏂᏍᎦᎴᎢ.
7 ଜିସୁ ହେୱାର୍ ଲାଗେ ୱାଜ଼ି ହେୱାରିଂ ଡୁବିସ୍ ଇଚାନ୍, “ନିଙ୍ଗା, ପାଣ୍ଡ୍ରା ଆମାଟ୍ ।”
ᏥᏌᏃ ᎤᎷᏤ ᏚᏒᏂᎴᎢ, ᎯᎠ ᏄᏪᏎᎢ; ᏗᏣᎴᎲᎦ, ᎠᎴ ᏞᏍᏗ ᏱᏥᏍᎦᎢᎮᏍᏗ.
8 ଲାଗିଂ ହେୱାର୍ ଜପି ହୁଡ଼୍ଜି ଜିସୁଙ୍ଗ୍ ପିସ୍ତି ହେବେ ଆରେ ଇନେରିଂ ହୁଡ଼୍ୱାତାର୍ ।
ᏚᎾᎧᎾᏅᏃ ᎥᏝ ᎩᎶ ᏳᏂᎪᎮ ᏥᏌ ᎤᏩᏒ.
9 ହେୱାର୍ ମାଡ଼ିତାଂ ଜୁଜ଼ି ୱାନିହିଂ ଜିସୁ ହେୱାରିଂ ବଲ୍ ହିଜ଼ି ଇଚାନ୍, “ମାନାୟ୍ ମାଜ଼ି ହାକିତାଂ ନିଙ୍ଗ୍ନି ପାତେକ୍, ଇନାକା ହୁଡ଼୍ତାଦେର୍ଣ୍ଣା ହେଦାଂ ନିଙ୍ଗ୍ୱି ପାତେକ୍ ଇନେରିଂ ପା ୱେଚ୍ମାଟ୍ ।”
ᏧᏂᎦᏐᎠᏏᏗᏒᏃ ᎣᏓᎸᎢ ᏥᏌ ᏚᏅᏍᏓᏕᎴᎢ, ᎯᎠ ᏄᏪᏎᎢ; ᏞᏍᏗ ᎩᎶ ᎡᏥᏃᏁᎸᎭ ᎾᏍᎩ ᏥᏥᎪᏩᏛ ᎬᏂ ᏴᏫ ᎤᏪᏥ ᎤᏲᎱᏒ ᏚᎴᏁᏍᏗ.
10 ଚେଲାହିର୍ ଜିସୁଙ୍ଗ୍ ୱେନ୍ବାତାର୍, “ଏଲିୟ ପର୍ତୁମ୍ ୱାନାନ୍ ଇଞ୍ଜି ମା ଦରମ୍ ଗୁରୁର୍ ଇନେକିଦେଂ ଇଞ୍ଚାର୍ଣ୍ଣା?”
ᎬᏩᏍᏓᏩᏗᏙᎯᏃ ᎬᏩᏛᏛᏁᎢ, ᎯᎠ ᏄᏂᏪᏎᎢ; ᎦᏙᏃ ᏗᏃᏪᎵᏍᎩ, ᎢᎳᏯ ᎢᎬᏱ ᏓᎦᎷᏥ, ᏣᎾᏗᏍᎪᎢ?
11 ଜିସୁ ଉତର୍ ହିତାନ୍, “ଆଁ, ହାତ୍ପା ଏଲିୟ ପର୍ତୁମ୍ ୱାଜ଼ି ସବୁ ବିସ୍ରେ ଜାଲ୍ଦି କିନାନ୍;
ᏥᏌᏃ ᎤᏁᏨ ᎯᎠ ᏂᏚᏪᏎᎴᎢ; ᎤᏙᎯᏳᎯ ᎢᎳᏯ ᎢᎬᏱ ᎤᎷᎯᏍᏗ ᎠᎴ ᎤᏬᏢᎯᏐᏗ ᏂᎦᎥ ᎪᎱᏍᏗ.
12 ମାତର୍ ଆନ୍ ମିଙ୍ଗେଙ୍ଗ୍ ଇଞ୍ଜ୍ନାଙ୍ଗା, ଏଲିୟ ୱାତାନେ ମତର୍ ତାଙ୍ଗେଙ୍ଗ୍ ଚିନ୍କିୱାଦାଂ ମାନାୟାର୍ ତା କାଜିଂ ଇନାକା ଇଚା, ହେଦାଂ କିତାନ୍ନ୍ନା । ମାନାୟ୍ ମାଜ଼ି କାଜିଂ ପା ହେୱାର୍ ହେ ଲାକେ କାରାପ୍ ଚିନ୍ତା କିତାର୍ ।”
ᎠᏎᏃ ᎯᎠ ᏂᏨᏪᏎᎭ; ᎢᎳᏯ ᎦᏳᎳ ᎤᎷᏨ, ᎠᎴ ᎥᏝ ᏱᎬᏬᎵᏦᎢ, ᎠᏎᏃ ᏂᎦᎥ ᎤᎾᏚᎵᏍᎬᎢ ᏂᎬᏩᏁᎸ. ᎾᏍᏉᏍᎩᏂ ᏴᏫ ᎤᏪᏥ ᎾᏍᎩᏯ ᏅᏓᎬᏩᏁᎵ.
13 ହେୱେଡ଼ାଂ ଚେଲାର୍ ବୁଜାତାର୍ ଜେ, ଜିସୁ ବାପ୍ତିସିମ୍ ହିନି ଜହନ୍ତି ବିସ୍ରେ ଇନାନ୍ନା ।
ᎿᎭᏉᏃ ᎬᏩᏍᏓᏩᏗᏙᎯ ᎤᏃᎵᏤ ᏣᏂ ᏗᏓᏬᏍᎩ ᎧᏁᎢᏍᏗᏍᎬᎢ.
14 ପାଚେ ଚେଲାର୍ ମାନାୟାର୍ ଲାଗେ ୱାଜ଼ି, ରକାନ୍ ମାନାୟ୍ ଜିସୁ ଲାଗେ ୱାଜ଼ି ମେଣ୍ଡାଂ କୁନ୍ଦିକିଜ଼ି ଇଚାନ୍,
ᎿᎭᏉᏃ ᎤᏂᏣᏘ ᎠᏁᏙᎲ ᎤᏂᎷᏨ, ᎤᎷᏤᎸᎩ ᎠᏍᎦᏯ ᏚᎵᏂᏆᏅᏁᎸᎩ ᎯᎠ ᏄᏪᏒᎩ;
15 “ଏ ମାପ୍ରୁ, ନା ମାଜ଼ି ଦୟା କିୟା, ଇନାକିଦେଂକି ହେୱାନ୍ ଆପ୍ରାଂତ ବେସି କସ୍ଟ ପାୟାନାନା, ହେୱାନ୍ ରଗତିଂ ରଗ ନାଣିତ ଆରି ରଗତିଂ ରଗ ଏଜ଼ୁକାଂ ଆର୍ଣ୍ଣାନା ।
ᏣᎬᏫᏳᎯ, ᎯᏯᏙᎵᎩ ᎠᏧᏣ ᎠᏇᏥ, ᎬᎵᏰᏃ ᎬᏩᎯᎭ, ᎠᎴ ᎤᏣᏘ ᎠᎩᎵᏲᎦ, ᏯᏃᎩᏳᏰᏃ ᎠᏥᎸᏱ ᎬᏛᎪᎢ ᎠᎴ ᎠᎹᏱ ᎠᎬᎪᎢ.
16 ଆନ୍ ନି ଚେଲାରିଂ କଚଣ୍ତ ହେୱାନିଂ ତାଜ଼ି ମାଚାଙ୍ଗ୍, ମତର୍ ହେୱାର୍ ହେୱାନିଂ ଉଜ୍ କିଦେଙ୍ଗ୍ ହେୱାର୍ ଆଡ୍ୱାତାର୍ ।”
ᎦᏥᏯᏘᏃᎮᎸᎩᏃ ᎨᏣᏍᏓᏩᏗᏙᎯ, ᎠᏎᏃ ᎤᏂᏄᎸᏅᎩ ᎤᏂᏅᏬᏗᏱ.
17 ଜିସୁ ଉତର୍ ହିତାନ୍, “ଆଡ଼େ ପାର୍ତି କିୱାକାର୍ ଆରି ଉଚ୍କା ଆନି ମାନାୟ୍, ଏଚେକ୍ କାଡ଼୍ ଆନ୍ ମି ଲାହାଙ୍ଗ୍ ମାନ୍ଗାନାଂ? ଏଚେକ୍ କାଡ଼୍ ମି ଚିନ୍ତା ହୁଡ଼୍ଦାନାଙ୍ଗ୍? ତାଙ୍ଗେଙ୍ଗ୍ ନାତାକେ ତାଇୱାଡୁ ।”
ᏥᏌᏃ ᎤᏁᏨ ᎯᎠ ᏄᏪᏒᎩ; ᏂᏦᎯᏳᏒᎾ ᎠᎴ ᎢᏣᎦᏔᎲᏛ ᎪᎯ ᏥᏤᎭ, ᎢᎳᎪ ᏂᎪᎯᎴᏍᏗ ᎢᏨᏰᎳᏗᏙᎮᏍᏗ? ᎢᎳᎪ ᏂᎪᎯᎴᏍᏗ ᎤᎾᏁᎳᎩ ᎢᏨᏰᎵᏎᎮᏍᏗ? ᏍᎩᏯᏘᏃᎯᏏ.
18 କାଡ଼୍ଦେ ବିତ୍ରେ ବୁତ୍ ମାଚାତ୍, ଜିସୁ ବୁତ୍ତିଙ୍ଗ୍ ଦାକା କିତିଲେ ବୁତ୍ କାଡ଼୍ଦେତାଂ ହସି ହାଚାତ୍ ଆରି କାଡ଼୍ଦେ ହେ ଦାପ୍ରେ ଉଜ୍ ଆତାନ୍ ।
ᏥᏌᏃ ᎠᏍᎩᎾ ᎤᏍᎦᏨᎩ; ᎠᏍᎩᎾᏃ ᎤᏄᎪᏨᎩ ᎠᏧᏣ, ᎠᎴ ᎾᎯᏳᏉ ᎤᏗᏩᏒᎩ.
19 ଇଦାଂ ପାଚେ ଚେଲାର୍ ଡ଼ୁଗ୍ଜି ଜିସୁଙ୍ଗ୍ ଲାଗେ ୱାଜ଼ି ଇଚାର୍, ଆପେଙ୍ଗ୍ “ଇନେକିଦେଂ ତାଙ୍ଗେଙ୍ଗ୍ ପିହିକିଦେଂ ଆଡ୍ୱାତାପ୍?”
ᎿᎭᏉᏃ ᎬᏩᏍᏓᏩᏗᏙᎯ ᏥᏌ ᎬᏩᎷᏤᎸᎩ ᎤᏅᏒ ᎨᏒᎢ, ᎯᎠ ᏄᏂᏪᏒᎩ; ᎦᏙᏃ ᏦᎩᏄᎸᏅᎩ ᎣᏥᏄᎪᏫᏍᏗᏱ?
20 ଜିସୁ ହେୱାରିଂ ଇଚାନ୍, “ଏପେଙ୍ଗ୍ ଅଲପ୍ ପାର୍ତି କାଜିଂ, ଇନାକିଦେଂକି ଆନ୍ ମିଙ୍ଗ୍ ହାତ୍ପା ଇଞ୍ଜ୍ନାଙ୍ଗା, ଜଦି ର ହାର୍ହୁ ମାଞ୍ଜି ଲାକେ ମି ପାର୍ତି କିନାକା ମାନ୍ଗାନାତ୍, ତା ଆତିସ୍ ଇ ମାଡ଼ିତିଂ ଇବେତାଂ ହେବେ ଗୁଚା ଇଞ୍ଜି ଇଚିସ୍ ହେଦାଂ ଗୁଚାଆନାତ୍, ପାର୍ତି ହୁକେ ଇନାକା ଆବ୍ଡ଼ୁ ଆକାୟ୍ ।”
ᏥᏌᏃ ᎯᎠ ᏂᏚᏪᏎᎸᎩ; ᏅᏗᎦᎵᏍᏙᏗᎭ ᏂᏦᎯᏳᏒᎾ ᎨᏒᎢ. ᎤᏙᎯᏳᎯᏯᏰᏃ ᎯᎠ ᏂᏨᏪᏎᎭ; ᎢᏳᏃ ᏱᏦᎯᏳᎭ ᎾᏍᏉ ᎠᏥᎸᏉ ᎤᎦᏔ ᎢᎩᏛ, ᎯᎠ ᏱᏂᏥᏪᏏ ᎯᎠ ᏦᏓᎸ, ᎭᏓᏅᎾ ᎢᏢ ᏫᎶᎯ, ᎠᎭ ᎤᏓᏅᏍᏗ; ᎥᏝ ᎠᎴ ᎪᎱᏍᏗ ᏱᎨᏥᏄᎸᎲᏍᎦ.
21 ମାତର୍ “ପାର୍ତାନା ଆରି ଉପାସ୍ ପିସ୍ତି ବିନ୍ ଇନାକାପା ଉପାୟ୍ ଇ ବାନି ବୁତ୍ ହସି ହାଲୁତ୍ ।”
ᎯᎠᏍᎩᏂᏃᏅ ᎢᏳᏍᏗ ᎥᏝ ᎤᏄᎪᎢᏍᏗ ᏱᎩ, ᎬᏂ ᏴᏓᏙᎵᏍᏗᎭ ᎠᎴ ᎠᎹᏟ ᏯᎬᏍᎦ.
22 ଚେଲାହିର୍ ୱିଜ଼ାର୍ ଗାଲିଲିତ ରୁଣ୍ଡାଆତି ପାଚେ ଜିସୁ ହେୱାରିଂ ଇଚାନ୍, “ମାନାୟ୍ ମାଜ଼ି ମାନାୟାର୍ କେଇଦ ଆହ୍ୟାଦେଂ ହାନାନା,
ᎠᏏᏃ ᎨᎵᎵ ᎠᏁᏙᎲᎢ ᏥᏌ ᎯᎠ ᏂᏚᏪᏎᎸᎩ; ᏴᏫ ᎤᏪᏥ ᏴᏫ ᏙᏓᎨᏥᏲᎯᏎᎵ,
23 ହେ ମାନାୟାର୍ ମାନାୟ୍ ମାଜ଼ି ଟୁଣାର୍, ମାତର୍ ତିନି ଦିନ୍ ପାଚେ ହେୱେନ୍ ଆରେ ନିଙ୍ଗ୍ନାନ୍,” ହେବେ ଚେଲାର୍ ବେସି ଦୁକ୍ ଆତାର୍ ।
ᎠᎴ ᎾᏍᎩ ᏓᎬᏩᎵ, ᎠᎴ ᏦᎢᏁ ᎢᎦ ᏙᏛᎠᎴᏂ. ᎤᏣᏔᏅᎯᏃ ᎤᏲ ᎤᏂᏰᎸᏅᎩ.
24 ଜିସୁ ଆରି ତା ଚେଲାହିର୍ କପର୍ନାହୁମ୍ ୱାତି ପାଚେ ଦେଉଡ଼୍ନି ସିସ୍ତୁଏନ୍ନାକାର୍ ପିତର୍ତିଂ ୱେନ୍ବାତାର୍, “ମି ଗୁରୁ ଦେଉଡ଼୍ନି ସିସ୍ତୁ ହିନାନ୍ କି?”
ᎨᏆᏂᏃ ᎤᏂᎷᏨ ᎠᏰᎵ ᎠᏕᎸ ᎠᏂᎩᏏᏙᎯ ᎬᏩᎷᏤᎴ ᏈᏓ, ᎯᎠ ᏄᏂᏪᏎᎢ; ᏝᏍᎪ ᏗᏤᏲᎲᏍᎩ ᎠᏰᎵ ᏯᎫᏱᏍᎪᎢ?
25 ହେୱେନ୍ ଇଚାନ୍ “ଆଁ ହିନାନ୍ ।” ଆରେ ହେୱେନ୍ ଇଞ୍ଜ ୱାତିପାଚେ ଜିସୁ ଆଗେ ତାଙ୍ଗ୍ ଇଚାନ୍, “ସିମନ୍ ନି ବଲ୍ ଇନାକା? ପୁର୍ତିନି ରାଜାର୍ ଇନେର୍ କଚଣ୍ତାଂ ସିସ୍ତୁ କି ରାଜା ପାଦ୍ ଅନାର୍? ହେୱାର୍ ପାର୍ଜାତାଂ କି ବିଦେସ୍ନିକାର୍ତାଂ?”
ᎥᎥ, ᎤᏛᏁᎢ. ᎠᏓᏁᎸᏃ ᎤᎷᏨ ᏥᏌ ᎤᏲᏍᏙᏓᏁᎸᎩ, ᎯᎠ ᏄᏪᏒᎩ; ᎦᏙ ᎮᎵᎭ, ᏌᏩᏂ; ᎦᎪ ᎠᏰᎵ ᎬᏩᎾᎫᏴᎡᎰ ᎤᏂᎬᏫᏳᎯ ᎡᎶᎯ ᎠᏁᎯ; ᏧᏁᏥᏍᎪ, ᏅᏩᎾᏓᎴᎨ?
26 ପିତର୍ “ବିଦେସ୍ନିକାର୍ତାଂ ଇଞ୍ଜି ଇଚିଲେ,” ଜିସୁ ତାଙ୍ଗ୍ ଇଚାନ୍, “ଲାଗିଂ ତ ହିମ୍ଣାଂ ମୁକ୍ଡ଼ା ଆତାର୍ଣ୍ଣା?
ᏅᏩᎾᏓᎴᎢ, ᎤᏓᏙᏎᎸᎩ ᏈᏓ. ᏥᏌᏃ ᎯᎠ ᏄᏪᏎᎸᎩ; ᏧᏁᏥᏍᎩᏂᎨᏃ ᎤᎾᏁᎳᎩᏉ.
27 ମାତର୍ ଆସେଙ୍ଗ୍ ଇନେସ୍ ହେୱାର୍ତି ବାଦାନି କାରଣ୍ ଆମେତ୍, ଇଦାଂ କାଜିଂ ହାମ୍ଦୁର୍ତ ହାଲ୍ଜି ବାଣ୍ହି ଇଜ଼ାଟ୍ ଆରେ ପର୍ତୁମ୍ ଇମ୍ଣି ମିନ୍ କାପ୍ନାତ୍, ହେଦେଲିଂ ଅଜ଼ି ତା ୱେଇ ଏସ୍ତିସ୍ ର ରୁପା ଡାବୁଙ୍ଗ୍ ଗାଟାଆନାଦେର୍; ହେଦାଂ ଅଜ଼ି ନା କାଜିଂ ଆରି ମି କାଜିଂ ହେୱାରିଂ ହିୟାଟ୍ ।”
ᎠᏎᏃ ᏗᏂᎿᎭᎸᏙᏍᏗᏱ ᏂᎨᏒᎾ, ᎥᏓᎵ ᎮᎾ, ᎠᏑᏗᏃ ᏫᏣᏓᎡᏒᎭ, ᎢᎬᏱᏱᏃ ᎯᏴᎩᏛ ᎠᏣᏗ ᎯᏁᏒᎭ, ᎠᎴ ᎯᏍᏚᎢᏒ ᎠᎰᎵ ᎠᏰᎵ-ᎠᏕᎸ ᏘᏩᏛᎯ; ᎾᏍᎩ ᎯᎩᏒᎭ ᎠᎴ ᏕᎯᏁᎸᎭ ᎠᏴ ᎩᎾᎫᏴᏗ.
