Salomos Ordsprog 30
1 Ord av Agur, son åt Jake, profetordet. Mannen segjer so til Itiel, til Itiel og Ukal:
Magi e weche mag Agur wuod Jake, ma gin weche matut. Magi e weche ma Agur wachone Ithiel; adier owuoyo ne Ithiel niya, “Aol marumo, yaye Nyasaye, to pod anyalo wuoyo.
2 For fåvis er eg til å heita mann, og ikkje hev eg manne-vit.
Chutho afuwo ahinya ma ok awinjora bedo dhano; ok an kod ngʼeyo tiend wach mar dhano.
3 Visdom hev eg ikkje lært, til kunnskap um den Heilage.
Ok asepuonjora rieko, kata ngʼeyo mar Nyasaye, ma en Jal Maler Moloyo, bende aongego.
4 Kven hev stige upp til himmelen og stige ned? Kven hev samla vinden inn i nevarne? Kven hev bunde vatnet i eit klædeplagg? Kven hev alle enderne av jordi sett? Kva heiter han, kva heiter son hans - um du veit det?
En ngʼa mosedhi e polo kendo olor piny? En ngʼa mosechoko yamo moketo ei lwete? En ngʼa mosechoko pi gi lawe kata mosepimo giko mar tungʼ piny? Nyinge to en ngʼa, koso wuode to nyinge ngʼa? Nyisa ane ka ingʼeyo!
5 Alt Guds ord er skirt, han er ein skjold for deim som flyr til honom.
“Wach ka wach moa kuom Nyasaye en adier; Nyasaye en okumba ne jogo mopondo kuome.
6 Legg ikkje noko til hans ord, elles lyt han refsa deg, og du stend der ein ljugar.
Kik imed gimoro e wachne, to nono obiro kwedi mi onyis ni in ja-miriambo.
7 Tvo ting hev eg bede deg um, neitta meg deim ikkje, fyrr eg døyr:
“Gik moko ariyo makwayi; yaye Jehova Nyasaye; kik itama biro buti kapok atho.
8 Lat fals og lygn vera langt frå meg! Gjev meg ikkje armod og ikkje rikdom! Lat meg få eta mitt tiletla brød!
Mi wuond gi miriambo obed mabor koda; kik imiya chan kata mwandu, to miya mana chiemba mapile.
9 Elles kunde eg neitta deg når eg var mett, og segja: «Kven er Herren?» Eller um eg vart fatig, kunde eg stela, ja, forgripa meg på min Guds namn.
Nimar, ka ok kamano, to anyalo bedo gi mwandu mangʼeny mi akwedi ka awacho ni, ‘Jehova Nyasaye to en ngʼa?’ Kata anyalo bedo jachan mi akwel, mi ami nying Nyasacha wichkuot.
10 Baktala ei ein tenar for hans herre, elles vil han banna deg, og du få bøta.
“Kik iwuo marach kuom jatich ne ngʼat mondike nono to obiro kwongʼi, mi iyud chandruok.
11 Ei ætt som bannar far sin og ikkje signar mor si,
“Nitie jogo makwongʼo wuonegi kendo ok gwedh minegi;
12 ei ætt som tykkjer ho er rein, endå ho ei hev tvætta av sitt eige skarn,
jogo ma paro giwegi ni giler to ok osepwodhgi kuom kethruokgi;
13 ei ætt - kor stolte augo hev ho ikkje, og kor ho lyfter augneloki!
jogo ma wangʼ-gi tek masungore, manenogi richo;
14 ei ætt som heve sverd til tenner og jakslar reint som knivar, so ho et armingar or landet og fatige or folkesamfund.
joma lekegi chalo gi ligangla kendo nyipongʼ lekegi chalo pelni mabitho, mar chamo jochan manie piny, kod joma odhier manie dier ji.
15 Blodiglen hev tvo døtter: Gjev! Gjev! Tri finst det som aldri vert mette, fire som ei segjer: «Nok!»
“Chwe nigi nyiri ariyo. Giywak ni, ‘Miwa! Miwa!’ “Nitie gik moko adek ma ok rom ngangʼ! Angʼwen ma ok wach ni, ‘Oromo!’
16 Helheim og barnlaust moderfang, jordi som aldri vert mett av vatn, og elden som ei segjer: «Nok!» (Sheol h7585)
Gin liel, ich ma ok onywol, lowo ma pi ok rom, kata mach ma ok wach ni, ‘Oromo!’ (Sheol h7585)
17 Eit auga som spottar far og vanvyrder lydnad mot mor, det skal bekkje-ramnarne hakka ut og ørnungar eta upp.
“Wangʼ ma jaro wuoro, ma dagi winjo wach miyo, ibiro lodho oko kod agak manie holo, ibiro chamgi gi achudhe.
18 Tri ting er meg for underlege, og fire finst som eg ikkje skynar:
“Nitie gik moko adek mamiya awuoro ahinya, angʼwen ma ok anyal ngʼeyo tiendgi.
19 Ørns veg på himmelen, orms veg på berget, skips veg på havet og manns veg til møy.
Yor ongo e kor polo, yor thuol e kor lwanda, yor yie ei nam mogingore kod yor ngʼama wuowi gi nyako.
20 Soleis ber utru kona seg åt: Ho et og turkar seg um munnen og segjer: «Eg hev ikkje gjort noko vondt.»
“Ma e yor dhako ma jachode: Ochiemo to bangʼe oyweyo dhoge, mi owach ni, ‘Ok asetimo gimoro marach.’
21 Under tri skjelv jordi, under fire kann ho’kje herda:
“Nitie gik moko adek mateto piny, to kuom gik moko angʼwen piny ok nyal yiego:
22 under trælen når han vert konge, og dåren når han fær eta seg mett,
misumba modoko ruodh piny, kata ngʼat mofuwo mochiemo moyiengʼ,
23 under attergløyma når ho vert gift, og trælkvinna når ho erver si frua.
moro en dhako ma ok oher to okende eka mogik jatich ma nyako ma omayo dhako mondike dichwo.
24 Fire finst det som er små på jordi, og endå hev dei fenge visdom stor:
“Gik moko angʼwen matindo ni e piny, to kata kamano giriek moloyo.
25 Mauren er’kje noko sterkt folk, og endå lagar han sin mat um sumaren.
Biye gin chwech ma tekregi tin, to kata kamano gikano chiembgi e ndalo oro;
26 Fjellgrevlingarne er’kje noko veldugt folk, og endå byggjer dei seg hus i berget.
aidha bende gin le man-gi teko matin, to giloso gondgi e kind kite,
27 Grashopparne hev ingen konge, og endå fær dei alle ut i fylking.
kata bonyo onge ruodhgi, to ka giringo gidhiyo nyime kaachiel ka gichanore ka ogend lweny.
28 Fjorføtla kann du ta med henderne, og endå bur ho inni kongeslott.
Kamano olele bende inyalo mako gi lwedo, to iyude kodak e ute ruoth.
29 Tri finst det som stig med staute stig, og fire hev ei fager gonga:
“Nitie gik moko adek ma wuodhgi lich ka irango, chutho angʼwen maringo malich miwuoro.
30 Løva ei kjempa millom dyri, og som ikkje snur seg for nokon,
Sibuor, en ratego moloyo kuom le duto, kendo onge gimoro moluoro,
31 hesten mjå um midja, eller bukken, og ein konge med leidingheren.
thuon gweno magar ka dwaro gwere gi wadgi, nywok, kod ruoth gi oganda mar lweny moluoro bute.
32 Gjer du deg stor, anten narr eller klårtenkt, so legg handi på munnen!
“Ka isetimo tim fuwo ma imiyori duongʼ kendi, kata ka isechano richo, to um dhogi gi lweti!
33 For trykk på mjølk gjev smør, og trykk på nase gjev blod, og trykk på vreide gjev strid.
Mana kaka puoyo chak kelo mo, kendo goyo um chwero remo, e kaka jiwo kecho kelo lweny.”
