Salomos Ordsprog 20
1 Vinen er ein spottar, rusdrykken ein ståkar, ingen som tumlar av honom, er vis.
Vinen er en spotter, sterk drikk volder støi, og hver den som raver av den, blir ikke vis.
2 Den rædsla kongen vekkjer, er som løveburing, den som fær hans vreide på seg, set livet sitt på spel.
Den redsel en konge vekker, er som løvens brøl; den som gjør ham vred, spiller sitt liv.
3 Mannsens æra er å halda seg frå trætta, men kvar uviting glefser til.
Det er en ære for en mann at han holder sig borte fra trette, men enhver dåre viser tenner.
4 Letingen pløgjer ikkje um hausten, i skurdonni leitar han fåfengt etter grøda.
Om vinteren vil den late ikke pløie, derfor søker han forgjeves efter grøde om høsten.
5 Råd i mannsens hjarta er som vatn i djupet, men ein skynsam mann kann draga det upp.
Tankene i en manns hjerte er et dypt vann, men en forstandig mann drar det op.
6 Mest kvar mann råkar ein som elskar honom, men kven finn ein som er å lita på?
Mange mennesker roper høit, hver om sin kjærlighet; men hvem finner vel en trofast mann?
7 Den som ferdast ulastande og er rettferdig, sæle er borni hans etter honom.
Den rettferdige vandrer i ustraffelighet; lykkelige er hans barn efter ham.
8 Ein konge som sit på domarstol, skil ut alt vondt med augo sine.
En konge som sitter på sitt dommersete, sikter og skiller ut alt ondt med sine øine.
9 Kven kann segja: «Eg hev halda hjarta reint og er fri frå syndi mi?»
Hvem kan si: Jeg har renset mitt hjerte, jeg er fri for min synd?
10 Tvo slag vegt og tvo slag mål er båe tvo ein styggedom for Herren.
To slags vektstener og to slags mål - begge deler er en vederstyggelighet for Herren.
11 Alt guten syner i si gjerd um ferdi hans vert rein og rett.
Allerede den unge gutt viser ved sine gjerninger om hans ferd vil bli ren og rett.
12 Øyra som høyrer og auga som ser - Herren hev skapt deim båe tvo.
Øret som hører, og øiet som ser - Herren har skapt dem begge to.
13 Elska ikkje svevn, for då vert du fatig, haldt augo uppe, so fær du brød til mette.
Elsk ikke søvn, forat du ikke skal bli fattig! Lukk dine øine op, så får du brød nok å ete.
14 «Klent, klent!» segjer kjøparen, men når han gjeng burt, so rosar han seg.
Dårlig, dårlig! sier kjøperen; men når han går bort, roser han sig.
15 Vel finst det gull og mange perlor, men dyraste gogni er lippor med kunnskap.
Det er nok gull og perler i mengde, men kyndige leber er en kostelig ting.
16 Tak klædi hans! for han hev borga for ein annan, og panta honom for framande!
Ta hans klær, han har gått i borgen for en annen, og ta pant av ham for fremmedes skyld!
17 Søtt er for mannen det brød han hev fenge med fals, men sidan vert munnen hans full av småstein.
Brød vunnet ved svik smaker mannen søtt, men siden blir hans munn full av småsten.
18 Råder vert stødige med rådleggjing, få då klok styring når du fører krig!
Planer får fremgang ved rådslagning; søk veiledning også når du fører krig!
19 Den som fer med drøs, ber løynråd ut, og gapen skal du ikkje hava noko med.
Den som går omkring som baktaler, åpenbarer hemmeligheter, og med den som er åpenmunnet, skal du ikke ha noget å gjøre.
20 Den som bannar far og mor, hans lampa skal slokna i kolmyrkret.
Den som banner sin far og sin mor, hans lampe skal slukne i belgmørke.
21 Ein arv som ein i fyrstundes er for fus på, vert på slutten utan velsigning.
En arv som en fra først av har revet til sig, blir til sist uten velsignelse.
22 Seg ikkje: «Eg vil løna med vondt!» Venta på Herren, han vil hjelpa deg.
Si ikke: Jeg vil gjengjelde med ondt! Bi på Herren, og han skal frelse dig!
23 Tvo slag vegt er ein styggedom for Herren, og den falske skålvegt er ikkje god.
To slags vektstener er en vederstyggelighet for Herren, og falsk vekt er noget ondt.
24 Frå Herren kjem mannsens stig, og kor kann eit menneskje skyna sin veg?
Herren styrer mannens skritt; hvorledes skulde et menneske skjønne sin vei?
25 Fårlegt er det for eit menneskje å vigsla eitkvart tankelaust, og fyrst granska lovnaden etterpå.
Det er farlig for et menneske at han i tankeløshet vier noget til Gud og først bakefter overveier sine løfter.
26 Ein vis konge skil ut dei gudlause og let hjulet ganga yver deim.
En vis konge skiller ut de ugudelige og lar hjulet gå over dem.
27 Menneskjens ånd er Herrens lampa, og ho ransakar alle rom i hjarta.
Menneskets ånd er en Herrens lampe; den ransaker alle lønnkammerne i hans indre.
28 Kjærleik og truskap er vakt um kongen, og han styd sin kongsstol på kjærleik.
Miskunnhet og sanndruhet er en vakt om kongen, og han støtter sin trone ved miskunnhet.
29 Ei æra for ungdomar er deira kraft, og ein prydnad for dei gamle er grått hår.
De unges pryd er deres kraft, og de gamles ære er de grå hår.
30 Svidande sår reinser burt det vonde, ja, slag reinsar hjartans inste rom.
Et tuktemiddel for de onde er buler og sår og slag, som trenger inn i hjertets indre.
