< Matei 16 >
1 Vafalisayu na Vasadukayu vamhambili Yesu na kumlinga, vamyupili avalangisa ulangisu kuhuma kunani kwa Chapanga.
ⲁ̅ⲞⲨⲞϨ ⲀⲨⲒ ⲚϪⲈⲚⲒⲪⲀⲢⲒⲤⲈⲞⲤ ⲚⲈⲘ ⲚⲒⲤⲀⲆⲆⲞⲨⲔⲈⲞⲤ ⲈⲨⲈⲢⲠⲒⲢⲀⲌⲒⲚ ⲘⲘⲞϤ ⲚⲀⲨϢⲒⲚⲒ ⲘⲘⲞϤ ⲈⲦⲀⲘⲰⲞⲨ ⲈⲞⲨⲘⲎⲒⲚⲒ ⲈⲂⲞⲖ ϦⲈⲚⲦⲪⲈ.
2 Nambu Yesu akavayangula, “Yikahika kimihi mwijova yati kwivya kwabwina ndava kunani kudung'u!
ⲃ̅ⲚⲐⲞϤ ⲆⲈ ⲀϤⲈⲢⲞⲨⲰ ⲠⲈϪⲀϤ ⲚⲰⲞⲨ ⲈϢⲰⲠ ⲀϤϢⲀⲚⲒ ⲚϪⲈϨⲀⲚⲀⲢⲞⲨϨⲒ ⲦⲈⲦⲈⲚϪⲞⲤ ϪⲈ ⲦⲪⲈ ⲞⲨϪⲀⲘⲎ ⲈⲤⲐⲢⲞϢⲢⲈϢ.
3 Na lukela hamba kucha mwijova, ‘Lelu yati kwivya na fula, ndava kunani kudung'u na mahundi gatindili!’ Mwimanya bwina kusoma ulangisu wa kunani, nambu mwangamanya kusoma ulangisu wa lusenje lwa hinu.
ⲅ̅ⲞⲨⲞϨ ϨⲀⲚⲀⲦⲞⲞⲨⲒ ⲦⲈⲦⲈⲚϪⲞⲤ ϪⲈ ⲪⲞⲞⲨ ⲦⲪⲢⲰ ⲈⲐⲂⲈ ⲠⲒⲐⲢⲞϢⲢⲈϢ ⲚⲦⲪⲈ ⲚⲈⲘ ⲠⲈⲤⲄⲚⲞⲪⲞⲤ ⲚⲒϢⲞⲂⲒ ⲦⲈⲦⲈⲚⲤⲰⲞⲨⲚ ⲚⲤⲞⲘⲤ ⲈⲦⲪⲈ ⲞⲨⲞϨ ⲦϨⲒⲢⲎⲚⲎ ⲘⲠⲀⲒⲤⲎⲞⲨ ⲦⲈⲦⲈⲚⲤⲰⲞⲨⲚ ⲘⲘⲞⲤ ⲀⲚ ⲚⲐⲞϤ ⲆⲈ ⲀϤⲈⲢⲞⲨⲰ ⲠⲈϪⲀϤ ⲚⲰⲞⲨ
4 Chiveleku changasadika! Chigana ulangisu, chipewa lepi ulangisu, nambu nga wulawula wa Yona mweavi mlota wa Chapanga.” Yesu akavaleka, akawuka.
ⲇ̅ϪⲈ ⲠⲒϪⲰⲞⲨ ⲈⲦϨⲰⲞⲨ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲚⲰⲒⲔ ϤⲔⲰϮ ⲚⲤⲀⲞⲨⲘⲎⲒⲚⲒ ⲞⲨⲞϨ ⲞⲨⲘⲎⲒⲚⲒ ⲚⲚⲞⲨⲦⲎ ⲒϤ ⲚⲀϤ ⲈⲂⲎⲖ ⲈⲠⲒⲘⲎⲒⲚⲒ ⲚⲦⲈⲒⲰⲚⲀ ⲠⲒⲠⲢⲞⲪⲎ ⲦⲎⲤ ⲞⲨⲞϨ ⲈⲦⲀϤⲬⲀⲨ ⲀϤϢⲈ ⲚⲀϤ.
5 Vawuliwa vaki pavamali kukupuka kumwambu ya nyanja vakumbwiki kuvya vakosiwi kugega mabumunda.
ⲉ̅ⲞⲨⲞϨ ⲈⲦⲀϤⲒ ⲈⲘⲎⲢ ⲚϪⲈⲚⲈϤⲘⲀⲐⲎⲦⲎⲤ ⲀⲨⲈⲢⲠⲰⲂϢ ⲈϢⲈⲠ ⲰⲒⲔ ⲚⲰⲞⲨ.
6 Yesu akavajovela, “Mvya mihu na mujiyangalila na ngemeku ya Vafalisayu na Vasadukayu!”
ⲋ̅ⲠⲈϪⲈ ⲒⲎⲤⲞⲨⲤ ⲆⲈ ⲚⲰⲞⲨ ϪⲈ ⲀⲚⲀⲨ ⲞⲨⲞϨ ⲘⲀϨⲐⲎⲦⲈⲚ ⲈⲢⲰⲦⲈⲚ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲀ ⲠϢⲈⲘⲎⲢ ⲚⲦⲈⲚⲒⲪⲀⲢⲒⲤⲈⲞⲤ ⲚⲈⲘ ⲚⲒⲤⲀⲆⲆⲞⲨⲔⲈⲞⲤ.
7 Nambu vene vakajovesana, “Ijova genaga ndava tigegili lepi mabumunda.”
ⲍ̅ⲚⲐⲰⲞⲨ ⲆⲈ ⲚⲀⲨⲘⲞⲔⲘⲈⲔ ⲚϦⲢⲎⲒ ⲚϦⲎⲦⲞⲨ ⲈⲨϪⲰ ⲘⲘⲞⲤ ϪⲈ ⲘⲠⲈⲚϬⲒ ⲰⲒⲔ ⲚⲈⲘⲀⲚ.
8 Yesu amanyili maholo gavi, akavajovela, “Nyenye vandu mwemsadika padebe, ndava kyani mwijovesana ndava nakuvya na mabumunda?
ⲏ̅ⲈⲦⲀϤⲈⲘⲒ ⲆⲈ ⲚϪⲈⲒⲎⲤⲞⲨⲤ ⲠⲈϪⲀϤ ⲚⲰⲞⲨ ϪⲈ ⲈⲐⲂⲈⲞⲨ ⲦⲈⲦⲈⲚⲘⲞⲔⲘⲈⲔ ϦⲈⲚⲐⲎⲚⲞⲨ ⲚⲀ ⲠⲒⲔⲞⲨϪⲒ ⲚⲚⲀϨϮ ϪⲈ ⲘⲘⲞⲚⲦⲈⲦⲈⲚ ⲰⲒⲔ ⲘⲘⲀⲨ.
9 Mwangamanya? Mwikumbuka lepi mabumunda gala mhanu genavalisili vandu vala elufu mhanu ndi madengu galinga gemwamemisi?
ⲑ̅ⲘⲠⲀⲦⲈⲦⲈⲚⲈⲘⲒ ⲞⲨⲆⲈ ⲦⲈⲦⲈⲚⲈⲢⲪⲘⲈⲨⲒ ⲀⲚ ⲈⲠⲒⲈ ⲚⲰⲒⲔ ⲚⲦⲈⲠⲒⲈ ⲚϢⲞ ϪⲈ ⲀⲦⲈⲦⲈⲚϬⲒ ⲞⲨⲎⲢ ⲚⲔⲞⲦ.
10 Amala, mabumunda saba gala genavalisili vandu elufu mcheche, wu, madengu galinga ga masigalilu gemwamemisi?
ⲓ̅ⲞⲨⲆⲈ ⲠⲒⲌ ⲚⲰⲒⲔ ⲚⲦⲈⲠⲒⲆ ⲚϢⲞ ϪⲈ ⲀⲦⲈⲦⲈⲚϬⲒ ⲞⲨⲎⲢ ⲘⲂⲒⲢ.
11 Ndava kyani nakumanya, kuvya navi nakulongalela mambu ga mabumunda? Nambu mjiyangalila na ngemeku ya Vafalisayu na Vasadukayu!”
ⲓ̅ⲁ̅ⲠⲰⲤ ⲦⲈⲦⲈⲚⲔⲀϮ ⲀⲚ ϪⲈ ⲚⲀⲒϪⲰ ⲘⲘⲞⲤ ⲚⲰⲦⲈⲚ ⲀⲚ ⲈⲐⲂⲈ ⲰⲒⲔ ⲀⲢⲈϨ ⲆⲈ ⲈⲢⲰⲦⲈⲚ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲀ ⲠϢⲈⲘⲎⲢ ⲚⲦⲈⲚⲒⲪⲀⲢⲒⲤⲈⲞⲤ ⲚⲈⲘ ⲚⲒⲤⲀⲆⲆⲞⲨⲔⲈⲞⲤ.
12 Kangi vawuliwa vakamanya kuvya avi nakujova ndava ya ngemeku ya mabumunda, nambu ndava ya mawuliwu ga Vafalisayu na Vasadukayu.
ⲓ̅ⲃ̅ⲦⲞⲦⲈ ⲀⲨⲔⲀϮ ϪⲈ ⲚⲈⲦⲀϤϪⲞⲤ ⲚⲰⲞⲨ ⲀⲚ ϪⲈ ⲀⲢⲈϨ ⲈⲢⲰⲦⲈⲚ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲀ ⲠϢⲈⲘⲎⲢ ⲚⲦⲈⲚⲒⲰⲒⲔ ⲀⲖⲖⲀ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲀ ϮⲤⲂⲰ ⲚⲦⲈⲚⲒⲪⲀⲢⲒⲤⲈⲞⲤ ⲚⲈⲘ ⲚⲒⲤⲀⲆⲆⲞⲨⲔⲈⲞⲤ.
13 Yesu peahikili muji wa Kaisalia Filipi, akavakota vawuliwa vaki, “Vandu vijova Mwana wa Mundu ndi nayani?”
ⲓ̅ⲅ̅ⲈⲦⲀϤⲒ ⲆⲈ ⲚϪⲈⲒⲎⲤⲞⲨⲤ ⲈⲚⲒⲤⲀ ⲚⲦⲈⲔⲈⲤⲀⲢⲒⲀ ⲚⲦⲈⲪⲒⲖⲒⲠⲠⲈ ⲚⲀϤϢⲒⲚⲒ ⲚⲚⲈϤⲘⲀⲐⲎ ⲦⲎⲤ ϪⲈ ⲀⲢⲈ ⲚⲒⲢⲰⲘⲒ ϪⲰ ⲘⲘⲞⲤ ϪⲈ ⲚⲒⲘ ⲠⲈ ⲠϢⲎⲢⲒ ⲘⲪⲢⲰⲘⲒ.
14 Vakamyangula, “Vangi vijova Yohani Mbatizaji,” “Vangi vijova Eliya na vangi vijova Yelemia, amala mmonga pagati ya Vamlota va Chapanga.”
ⲓ̅ⲇ̅ⲚⲐⲰⲞⲨ ⲆⲈ ⲠⲈϪⲰⲞⲨ ϪⲈ ϨⲀⲚⲞⲨⲞⲚ ⲘⲈⲚ ϪⲈ ⲒⲰⲀⲚⲚⲎⲤ ⲠⲒⲢⲈϤϮⲰⲘⲤ ϨⲀⲚⲔⲈⲬⲰⲞⲨⲚⲒ ⲆⲈ ϪⲈ ⲎⲖⲒⲀⲤ ϨⲀⲚⲔⲈⲬⲰⲞⲨⲚⲒ ⲆⲈ ϪⲈ ⲒⲈⲢⲈⲘⲒⲀⲤ ⲒⲈ ⲞⲨⲀⲒ ⲈⲂⲞⲖ ϦⲈⲚⲚⲒⲠⲢⲞⲪⲎ ⲦⲎⲤ.
15 Yesu akavakota, “Na nyenye mwijova nene ndi yani?”
ⲓ̅ⲉ̅ⲠⲈϪⲀϤ ⲚⲰⲞⲨ ϪⲈ ⲚⲐⲰⲦⲈⲚ ⲆⲈ ⲈⲢⲈⲦⲈⲚϪⲰ ⲘⲘⲞⲤ ϪⲈ ⲀⲚⲞⲔ ⲚⲒⲘ.
16 Simoni Petili akayangula, “Veve ndi Kilisitu, Mwana wa Chapanga mweavi mumi.”
ⲓ̅ⲋ̅ⲀϤⲈⲢⲞⲨⲰ ⲚϪⲈⲤⲒⲘⲰⲚ ⲠⲈⲦⲢⲞⲤ ⲠⲈϪⲀϤ ϪⲈ ⲚⲐⲞⲔ ⲠⲬⲢⲒⲤⲦⲞⲤ ⲠϢⲎⲢⲒ ⲘⲪⲚⲞⲨϮ ⲈⲦⲞⲚϦ.
17 Yesu akajova, “Umotisiwa veve Simoni mwana wa Yona, ndava muni, kawaka mundu yeyoha mweakugubukuli lijambu lenili, nambu Dadi wangu wa kunani.
ⲓ̅ⲍ̅ⲀϤⲈⲢⲞⲨⲰ ⲚϪⲈⲒⲎⲤⲞⲨⲤ ⲠⲈϪⲀϤ ⲚⲀϤ ϪⲈ ⲰⲞⲨⲚⲒⲀⲦⲔ ⲤⲒⲘⲰⲚ ⲂⲀⲢⲒⲰⲚⲀ ϪⲈ ⲤⲀⲢⲜ ⲚⲈⲘ ⲤⲚⲞϤ ⲀⲚ ⲀϤϬⲰⲢⲠ ⲘⲪⲀⲒ ⲚⲀⲔ ⲈⲂⲞⲖ ⲀⲖⲖⲀ ⲠⲀⲒⲰⲦ ⲠⲈⲦϦⲈⲚ ⲚⲒⲪⲎⲞⲨⲒ.
18 Nene nikuvajovela, veve ndi Petili, na panani ya litalau lenili yati nijenga msambi wa vandu vevakumsadika Kilisitu. Hati makakala ga lifwa gihotola lepi. (Hadēs )
ⲓ̅ⲏ̅ⲀⲚⲞⲔ ϮϪⲰ ⲘⲘⲞⲤ ⲚⲀⲔ ϪⲈ ⲚⲐⲞⲔ ⲠⲈ ⲠⲈⲦⲢⲞⲤ ⲈⲒⲈⲔⲰⲦ ⲚⲦⲀⲈⲔⲔⲖⲎⲤⲒⲀ ϨⲒϪⲈⲚ ⲦⲀⲒⲠⲈⲦⲢⲀ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲒⲠⲨⲖⲎ ⲚⲦⲈⲀⲘⲈⲚϮ ⲚⲚⲞⲨϢϪⲈⲘϪⲞⲘ ⲈⲢⲞⲤ. (Hadēs )
19 Yati nikupela fungulu za Unkosi wa kunani kwa Chapanga, chochoha cheudinda pamulima yati chidindiwa kunani kwa Chapanga, mewawa chochoha cheudindula pamulima, yati chidinduliwa kunani kwa Chapanga.”
ⲓ̅ⲑ̅ⲈⲒⲈϮ ⲚⲀⲔ ⲚⲚⲒϢⲰϢⲦ ⲚⲦⲈϮⲘⲈⲦⲞⲨⲢⲞ ⲚⲦⲈⲚⲒⲪⲎⲞⲨⲒ ⲪⲎ ⲈⲦⲈⲔⲚⲀⲤⲞⲚϨϤ ϨⲒϪⲈⲚ ⲠⲒⲔⲀϨⲒ ⲈϤⲈϢⲰⲠⲒ ⲈϤⲤⲞⲚϨ ϦⲈⲚⲚⲒⲪⲎⲞⲨⲒ ⲞⲨⲞϨ ⲪⲎ ⲈⲦⲈⲔⲚⲀⲂⲞⲖϤ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲒϪⲈⲚ ⲠⲒⲔⲀϨⲒ ⲈϤⲈϢⲰⲠⲒ ⲈϤⲂⲎⲖ ϦⲈⲚⲚⲒⲪⲎⲞⲨⲒ.
20 Kangi Yesu avabesili neju vawuliwa vaki vakotoka kumjovela mundu yeyoha yula kuvya mwene ndi Kilisitu Msangula.
ⲕ̅ⲦⲞⲦⲈ ⲀϤϨⲞⲚϨⲈⲚ ⲈⲦⲈⲚ ⲚⲈϤⲘⲀⲐⲎⲦⲎⲤ ϨⲒⲚⲀ ⲚⲤⲈϢⲦⲈⲘϪⲞⲤ ⲚϨⲖⲒ ϪⲈ ⲚⲐⲞϤ ⲠⲈ ⲒⲎⲤⲞⲨⲤ ⲠⲬⲢⲒⲤⲦⲞⲤ.
21 Kuhumila penapo Yesu atumbwili kuvajovela hotohoto vawuliwa vaki, kuvya yikumgana ahamba ku Yelusalemu, na kwenuko yati inga'iswa pamahele, ndava ya kuyokiswa na vagogo, na vamteta vakulu na vawula va malagizu ga Chapanga geampeli Musa, kuvya yati ikomiwa na paligono la datu yati iyuka.
ⲕ̅ⲁ̅ⲒⲤϪⲈⲚ ⲠⲒⲤⲎⲞⲨ ⲈⲦⲈⲘⲘⲀⲨ ⲀϤⲈⲢϨⲎⲦⲤ ⲚϪⲈⲒⲎⲤⲞⲨⲤ ⲠⲬⲢⲒⲤⲦⲞⲤ ⲈⲦⲀⲘⲈ ⲚⲈϤⲘⲀⲐⲎⲦⲎⲤ ϪⲈ ϨⲰϮ ⲈⲢⲞϤ ⲚⲦⲈϤϢⲈ ⲚⲀϤ ⲈⲒⲈⲢⲞⲤⲀⲖⲎⲘ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲦⲈϤϬⲒ ⲚⲞⲨⲘⲎϢ ⲚϦⲒⲤⲒ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲒⲦⲞⲦⲞⲨ ⲚⲚⲒⲠⲢⲈⲤⲂⲨⲦⲈⲢⲞⲤ ⲚⲈⲘ ⲚⲒⲀⲢⲬⲒⲈⲢⲈⲨⲤ ⲚⲈⲘ ⲚⲒⲤⲀϦ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲤⲈϦⲞⲐⲂⲈϤ ⲞⲨⲞϨ ⲘⲈⲚⲈⲚⲤⲀ Ⲅ- ⲚⲈϨⲞⲞⲨ ⲚⲦⲈϤⲦⲰⲚϤ.
22 Petili akamtola pamhana, akatumbula kumhakalila, “Gakotoka kukuhumila Bambu! Lijambu lenilo langakukolela!”
ⲕ̅ⲃ̅ⲞⲨⲞϨ ⲀϤⲀⲘⲞⲚⲒ ⲘⲘⲞϤ ⲚϪⲈⲠⲈⲦⲢⲞⲤ ⲀϤⲈⲢϨⲎⲦⲤ ⲚⲈⲢⲈⲠⲒⲦⲒⲘⲀⲚ ⲚⲀϤ ⲈϤϪⲰ ⲘⲘⲞⲤ ϪⲈ ⲒⲖⲈⲰⲤ ⲚⲀⲔ ⲠⲀϬⲞⲒⲤ ⲚⲚⲈ ⲪⲀⲒ ϢⲰⲠⲒ ⲘⲘⲞⲔ.
23 Nambu Yesu akang'anamuka, akamjovela Petili, “Uwuka palongolo yangu, Setani! Veve ndi Chipingilu changu, maholo gaku lepi ga Chapanga nambu gachimundu.”
ⲕ̅ⲅ̅ⲚⲐⲞϤ ⲆⲈ ⲠⲈϪⲀϤ ⲘⲠⲈⲦⲢⲞⲤ ϪⲈ ⲘⲀϢⲈ ⲚⲀⲔ ⲤⲀⲘⲈⲚϨⲎⲒ ⲠⲤⲀⲦⲀⲚⲀⲤ ϪⲈ ⲚⲐⲞⲔ ⲞⲨⲤⲔⲀⲚⲆⲀⲖⲞⲚ ⲚⲎⲒ ϪⲈ ⲬⲘⲈⲨⲒ ⲀⲚ ⲈⲚⲀ ⲪⲚⲞⲨϮ ⲀⲖⲖⲀ ⲚⲀ ⲚⲒⲢⲰⲘⲒ.
24 Kangi Yesu akavajovela vawuliwa vaki, “Mundu yeyoha mweigana kuvya mlanda wangu yikumgana ajibela mwene, atola msalaba waki, anilandayi.
ⲕ̅ⲇ̅ⲦⲞⲦⲈ ⲠⲈϪⲈ ⲒⲎⲤⲞⲨⲤ ⲚⲚⲈϤⲘⲀⲐⲎⲦⲎⲤ ϪⲈ ⲪⲎ ⲈⲐⲞⲨⲰϢ ⲈⲘⲞϢⲒ ⲚⲤⲰⲒ ⲘⲀⲢⲈϤϪⲞⲖϤ ⲈⲂⲞⲖ ⲞⲨⲞϨ ⲘⲀⲢⲈϤⲰⲖⲒ ⲘⲠⲈϤⲤⲦⲀⲨⲢⲞⲤ ⲚⲦⲈϤⲘⲞϢⲒ ⲚⲤⲰⲒ.
25 Muni, mundu mweigana kuusangula wumi waki mwene, yati akuuyagisa, nambu mundu mweakuuyagisa wumi waki ndava yangu yati akuupata kavili.
ⲕ̅ⲉ̅ⲪⲎ ⲄⲀⲢ ⲈⲐⲞⲨⲰϢ ⲈⲚⲞϨⲈⲘ ⲚⲦⲈϤⲮⲨⲬⲎ ⲈϤⲈⲦⲀⲔⲞⲤ ⲪⲎ ⲆⲈ ⲈⲐⲚⲀⲦⲀⲔⲞ ⲚⲦⲈϤⲮⲨⲬⲎ ⲈⲐⲂⲎⲦ ⲈϤⲈϪⲈⲘⲤ.
26 Wu, mundu yati ipata kyani akapata vindu vyoha vya pamulima na kuuyagisa wumi waki? Amala mundu yati iwusa chindu kiki chivya pandu pa wumi waki?
ⲕ̅ⲋ̅ⲞⲨ ⲄⲀⲢ ⲈⲦⲈ ⲠⲒⲢⲰⲘⲒ ⲚⲀϪⲈⲘϨⲎⲞⲨ ⲘⲘⲞϤ ⲀϤϢⲀⲚϪⲈⲘϨⲎⲞⲨ ⲘⲠⲒⲔⲞⲤⲘⲞⲤ ⲦⲎⲢϤ ⲦⲈϤⲮⲨⲬⲎ ⲆⲈ ⲚⲦⲈϤϮⲞⲤⲒ ⲘⲘⲞⲤ ⲘⲘⲞⲚ ⲞⲨ ⲠⲈⲦⲈ ⲠⲒⲢⲰⲘⲒ ⲚⲀⲦⲎⲒϤ ⲚⲦϢⲈⲂⲒⲰ ⲚⲦⲈϤⲮⲨⲬⲎ.
27 Ndava muni, Mwana wa Mundu yati ibwela na ukulu wa Dadi waki pamonga na vamitumu vaki va kunani kwa Chapanga, penapo ndi peakumuwuyisila kila mundu ndava ya matendu gaki.
ⲕ̅ⲍ̅ⲠϢⲎⲢⲒ ⲄⲀⲢ ⲘⲪⲢⲰⲘⲒ ⲈϤⲚⲎⲞⲨ ϦⲈⲚⲠⲰⲞⲨ ⲚⲦⲈⲠⲈϤⲒⲰⲦ ⲚⲈⲘ ⲚⲈϤⲀⲄⲄⲈⲖⲞⲤ ⲦⲞⲦⲈ ⲈϤⲚⲀϮ ⲘⲠⲒⲞⲨⲀⲒ ⲠⲒⲞⲨⲀⲒ ⲔⲀⲦⲀ ⲚⲈϤϨⲂⲎⲞⲨⲒ.
28 Nikujovela chakaka, vavi vangi bahapa, vifwa lepi changamlola Mwana wa Mundu ibwela avi Nkosi.”
ⲕ̅ⲏ̅ⲀⲘⲎⲚ ϮϪⲰ ⲘⲘⲞⲤ ⲚⲰⲦⲈⲚ ϪⲈ ⲞⲨⲞⲚ ϨⲀⲚⲞⲨⲞⲚ ϦⲈⲚⲚⲎ ⲈⲦⲞϨⲒ ⲈⲢⲀⲦⲞⲨ ⲘⲠⲀⲒⲘⲀ ⲚⲤⲈⲚⲀϪⲈⲘϮⲠⲒ ⲘⲪⲘⲞⲨ ⲀⲚ ϢⲀⲦⲞⲨⲚⲀⲨ ⲈⲠϢⲎ ⲢⲒ ⲘⲪⲢⲰⲘⲒ ⲈϤⲚⲎⲞⲨ ϦⲈⲚⲠⲰⲞⲨ ⲚⲦⲈⲠⲈϤⲒⲰⲦ.