Luka 1
1 Mkulungu Teofili. Vandu vamahele valingi kuyandika bwina mambu gegahengiki pagati yitu.
德敖斐羅鈞座：
2 Vayandiki ngati chevatijovili vevagaweni penapo pegatumbukini magono ga mumbele mambu genago na kuvakokosela lilovi la Chapanga.
關於在我們中間所完的事蹟，己有許多人，依照那些自始親眼見過，並為真道服役的人所傳給我們的，著手編成了記述，
3 Mewa na Mkulungu Teofili penamali kulolokesa uchakaka waki kwa magono gamahele, nilola mbanga nikuyandikila veve kwa uchakaka waki.
我也從頭仔細查訪的一切，遂立意按著次第給你寫出來，
4 Nikiti chenichi muni nigana wamwene umanyayi mambu goha gevakuwulili.
為使你認清你所講授的道理，正確無誤。
5 Lukumbi Helodi peavi Nkosi wa ku Yudea, ndi pavi na Mteta wa Chapanga mweikemiwa Zakalia wa chikundi cha uteta cha Abiya, na mdala waki avi Elizabeti wa lukolo lwa Aloni.
在猶太王黑落德的時候，阿彼雅班中有一位司祭名叫匝加利亞，他的妻子是出於亞郎的後代，名叫依撒伯爾。
6 Voha vavili vahenga ga kumganisa Chapanga na kuyidakila mihilu na malagizu ga Bambu changabuda.
二人在天主前是義人，都照上主的一切誡命和禮規行事，無可指摘。
7 Vavi lepi na mwana mbaka muugogolo wavi, ndava Elizabeti avi lepi na chiveleku.
但是，他們沒有孩子，因為依撒伯爾素不生育，兩人又都上了年紀。
8 Ligono limonga, Zakalia peavi mukuhenga lihengu laki la uteta mu Nyumba ya Chapanga,
正逢匝加利亞輪著他的班次，在天主前盡司祭的職務時，
9 Ngati cheyavili mivelu ya vamteta va Chapanga, Zakalia ahaguliwi kwa gudugudu kuyingila mu Nyumba ya Bambu ndava ya kuhukisa ubani.
按著司祭的常例，他抽中了籤，得進上主的聖所獻香。
10 Na lukumbi lwa kuhukisa ubani palwahikili, vala voha vevakonganiki kumuyupa Chapanga vavi cha kuvala vayupayi.
獻香的時候，眾百姓都在在外面祈禱。
11 Mtumu wa kunani kwa Bambu, akamuhumila na kuyima upandi wa kulyela wa lusanja lwa luteta lwa kuhukisa ubani.
有一位上主的天使顯現給他。
12 Zakalia peamuweni mtumu wa kunani kwa Chapanga yula, akakenyemuka.
匝加利亞一見，驚惶失措，害怕起來；
13 Mtumu wa kunani kwa Chapanga akamjovela, “Zakalia, kotoka kuyogopa muni Bambu ayuwini chawamuyupili, ndava mdala waku Elizabeti yati akubabila mwana mgosi na veve walamkemela Yohani.
但天使向他說：「匝加利亞，不要害怕! 因為你的祈禱己蒙應允，你的妻子依撒伯爾要給你生一個兒子，你要給他起名叫若翰。
14 Ndi wamwene yati uheka pavaha na vandu vamahele valahekelela ndava ya kuvelekewa kwaki.
你必要喜樂歡躍，許多人也要因他的誕生而喜樂，
15 Mwenuyo yati ivya mkulu, pamihu ga Bambu, alanywa lepi divayi wala ugimbi, yati ilongoswa na Mpungu Msopi kuhumila mulileme la nyina waki.
因為他在上主面將是偉大的，淡酒濃酒他不喝，而且他在母胎中就要充滿聖神；
16 Yati akuvawuyisa vandu vamahele wa pa Isilaeli, vamuwuyilayi Bambu Chapanga wavi.
他要使許多以色列子民轉向上主，他們的天主；
17 Yati akumlongolela Bambu kuni ilongosiwa na makakala na Mpungu ngati Eliya. Ndava ya kuvatepulanisa vadadi na vana vavi, yati avakita vangamyidakila vavyayi na luhala ngati lwa vala vevakumyidikila, na kumtendelekela Bambu vandu vaki.”
他要以厄利亞的精神和能力，在祂在前面先行，為使父的心轉向兒子，使悖逆者轉向義人的心意，並為上主準備一個善良的百姓。」
18 Zakalia akamkota Mtumu wa kunani kwa Chapanga, “Yati nimanya wuli ngati givya chenicho? Muni nene na mdala wangu tavagogolo.”
匝加利亞遂向天主說：「我憑什麼能知道這事呢? 因為我已經老了，我的妻子也上了年紀。」
19 Mtumu wa kunani kwa Chapanga akayangula, “Nene na Gabulieli na mtumisi wa Chapanga. Ndi anitumili nijova na veve nikujovela lilovi la bwina lenili.
天使回答說：「我是站在天主在前面的加俾額爾，奉命來向你說話，報告給你這個喜訊。
20 Yuwanila, yati wivya ngajova yati nakuhotola kujova, mbaka ligono lila pegihumila ago ndava ubeli kunisadika malovi gangu gene gihumila palukumbi lwaki.”
看，你必成為啞吧，不能說話，宜到這事成就的那一天，因為你沒有相信我的話；但我的話屆時必要應驗。」
21 Lukumbi lwenulo vandu vevamulindilayi Zakalia kuvala vakakangasa, muni atamakisi lukumbi lutali mu Nyumba ya Chapanga.
百姓等候匝加利亞，都奇怪他滯留在聖所內。
22 Peahumili kuvala nakuhotola kujova na vayaki, vayaki vakamanya kuvya mu Nyumba ya Chapanga mula, muyavi agaweni maono ndi akayendelela kulangisa na mawoko muni avi ngajova.
及至他出來後，不能與他們講話，他們這才知道他在聖所中見了異象，他已成了啞吧，只給他們打手勢
23 Lukumbi lwaki lwa kuhenga lihengu la uteta palwamaliki, akawuya kunyumba yaki.
他供職的日期一滿，就回了家。
24 Lukumbi luhupi palwamaliki Elizabeti mdala wa Zakalia yula akavya na ndumbu, akawela munyumba miheyi mhanu,
幾天以後，他的妻子依撒伯爾了孕，自己躲藏了五個月，說：
25 kuni ajova “Bambu anitangatili na aniloli, hinu cheaniwusili soni pavandu!”
「上主在眷顧的日子這樣待了我，除去了我在人間的恥辱。
26 Mu mwehi wa sita, Chapanga amtumili mtumu waki wa kunani Gabulieli kumuji wa Nazaleti, ku Galilaya.
到了第六個月，天使加俾額爾奉天主差遺，往加利肋亞一座名叫納匝肋的城去，
27 Kwa kamwali mmonga mwavamkemela Maliya, Mwenuyo ahongiwi na mgosi mmonga liina laki Yosefu wa lukolo lwa Daudi.
到一位童貞女那裡，她已與達味家族中一個名若瑟的男子訂了婚，童貞女的名叫瑪利亞。
28 Mtumu wa kunani kwa Chapanga Akamuhegelela akamjambusa, “Tikuwoni! Bambu avi pamonga na veve kangi akugubiki uganu waki!”
天使進去向她說：「萬福! 充滿恩寵者，上主與妳同在! 」[在女人中妳是蒙祝福的。]
29 Maliya peayuwini malovi gala, akakenyemuka, akahololela, jambusa yeniyi mana yaki kyani?
她卻因這話驚惶不安，便思慮這樣的請安有什麼意思。
30 Mtumu wa kunani kwa Chapanga akamjovela, “Kotoka kuyogopa Maliya, muni Chapanga aganisiwi na veve.
天使對她說：「瑪利亞，不要害怕，因為妳在天主在面前獲得了寵幸。
31 Walavya na ndumbu, walaveleka mwana mgosi, yati ukumkemela liina laki Yesu.
看，妳將懷孕生子，並要給祂起名叫耶穌。
32 Mwenuyo yati ivya mkulu, yati ikemelewa Mwana wa Chapanga Mkulu. Bambu Chapanga yati amuvika kuvya Nkosi, ngati cheamuviki Nkosi Daudi mweavi gogo waki.
祂將是偉大的，並被稱為至高者的兒子，上主天主要把祂祖先達味的御座賜給祂。
33 Ndi yati ivya Nkosi wa lukolo lwa Yakobo magono goha, na unkosi waki wangali na mwishu!” (aiōn g165)
祂要為王統治雅各伯家，直到永遠；祂的王權沒有終結。」 (aiōn g165)
34 Maliya akamyangula, “Genago galavya wuli, muni nene nangammanya mgosi?”
瑪利亞便向天使說：「這事怎能成就? 因為我不認識男人。」
35 Mtumu wa kunani kwa Chapanga akayangula, “Mpungu Msopi yati ukuhelelela, na uhotola waki Chapanga Mkulu walakugubika ngati chimuwili, muni mwana mweubwela kumveleka uyo, yati ikemelawa msopi na Mwana wa Chapanga.
天使答覆她說：「聖神要臨於妳，至高者的能要庇廕妳，因此，那要誕生的聖者，將稱為天主的兒子。
36 Hati mlongo waku Elizabeti, agegi ndumbu ya mwana mgosi na hinu mumwehi wa sita, pamonga na ugogolo waki, mweamanyikini na vandu kuvya ngaveleka.
且看，妳的親戚依撒伯爾，她雖在老年，卻懷了男胎，本月已六個月了，她原是素稱不生育的
37 Muni kawaka lilovi langahotoleka kwa Chapanga.”
因為在天主前沒有不能的事。」
38 Maliya akajova, “Nene nivii penapa namvanda wa bambu, nikitiwayi ngati chaukajovili.” Ndi mtumi wa kunani kwa Chapanga akawuka.
瑪利亞說：「看，上主的婢女，願照你的話成就於我吧! 」天使便離開她去了。
39 Ndi lwapiti lepi lukumbi lutali, Maliya akapanganyika akayumbatika kuhamba kumuji wewavi kuvidunda vya ku Yudea.
瑪利亞就在那幾日動身，急速往山區去，到了猶太的一座城。
40 Kwenuko akayingila munyumba ya Zakalia akamjambusa Elizabeti.
她進了匝加利亞的家，就給依撒伯爾請安。
41 Bahapo Elizabeti peayuwini jambusa ya Maliya, kamwana kakahumba chaluheku mulileme la Elizabeti. Elizabeti akalongoswa Mpungu Msopi
依撒伯爾一聽到瑪利亞安，胎兒就在她腹中歡躍。依撒伯爾遂充滿聖神，
42 akajova kwa lwami luvaha, “Umotisiwi kuliku vadala voha, na mweubwela kumveleka huyo amotisiwi!
大聲呼喊說：「在女人中妳是蒙祝福的，妳的胎兒也是蒙祝福的。
43 Nene nayani hati nyina wa Bambu wangu anibwelili?
吾主的母親駕臨我這裡，這是我裡得來的呢?
44 Nikujovela, panayuwini jambusa yaku, kamwana kakahumba mulileme langu chaluheku.
看，妳安的聲音一入我耳，胎兒就在我腹中歡喜跳躍。
45 Umotisiwi veve mweusadika kuvya yati gihumila gala geakujovili Bambu.”
那信了由上主傳於她的話必要完成的，是有福的。」
46 Maliya akajova, “Mtima wangu ukumlumba Bambu,
瑪利亞遂說：「我的靈魂頌揚上主，
47 mpungu wangu umhekela Bambu, ndava Msangula wangu.
我的心神歡躍於天主，我的救主，
48 Muni aulolili cha lipyana ungolongondi wa mvanda waki! Kutumbula hinu viveleku vyoha yati vakunikemela mwenisangalwiki,
因為祂垂顧了祂婢女的卑微，今後萬世萬都要稱我有福；
49 ndava muni Chapanga ana makakala anihengili gakulu, na liina laki ndi msopi
因全能者在我身上行了大事，祂的名字是聖的，
50 Chivelekelu mbaka chivelekelu mwene magono goha avi na lipyana kwa vandu vevakumtopesa.
祂的仁慈世世代代於無窮世，賜於敬畏祂的人。
51 Alangisi makakala gaki kwa kukita mambu gakulu. Avapechengini vevimeka mumaholo ga mitima yavi.
祂伸出了手臂施展大能，驅散那心高氣傲的人。
52 Avahelisi vankosi vana makakala kuhumila muvigoda vya kulongosa, na avakwesi vevavi ngolongondi.
祂從高座上推下權勢者，卻舉揚了卑微貧困的人。
53 Vangangu avayukutisi mambu gabwina, na vana vindu vyamahele avalekili vahamba mawoko gawaka.
祂曾使飢餓者飽饗美物，反使那富有者空手而去。
54 Amtangatili mulima wa Isilaeli mtumi waki. Akumbwiki lipyana laki,
祂曾回憶起自己的仁慈，扶助了祂的僕人以色列，
正如祂向我們的祖先所說過的思許，施思於亞巴郎和他的子孫，直到永遠。」 (aiōn g165)
56 Maliya akatama kwa Elizabeti ngati miyehi yidatu, ndi akawuya kunyumba yaki.
瑪利亞同依撒作爾住了三個月左右，就回本家去了。
57 Palwahiki lukumbi lwa Elizabeti kuveleka ndi akavya na mwana mgosi.
依撒伯爾滿了產期，就生了一個兒子。
58 Vandu va mu lukolo na veitamanila nawu papipi, pevayuwini Bambu amkitili lipyana neju, voha vakahekelela pamonga nayu.
她的鄰居和親戚聽說上主向她大施仁慈，都和她一同歡樂。
59 Ligono la nane vakabwela kumdumula jandu mwana, vaganayi kumpela liina Zakalia, liina la dadi waki.
到了第八天，人們來給這孩子行割損禮，並願意照他父親的名字叫他匝加利亞。
60 Nambu nyina waki akajova, “Lepi, mwenuyu ikemelewa Yohani.”
他的母親說：「不，要叫他若翰。」
61 Vakamjovela, “Kawaka mu lukolo lwaki mweavi na liina ngati lenili!”
他們就向她說：「在妳親戚中沒有叫這個名子的。」
62 Hinu vakamkota dadi waki chakumlangisa, muni vamanyayi aganili kumpela liina loki.
他們便給祂的父親打手勢，看願意叫他什麼。
63 Zakalia akayupa chibawu cha kuyandikila, akayandika, “Liina laki Yohani.” Vandu voha vakakangasa!
他要了一塊小板，寫道：「若翰是他的名字。」群人都驚訝起來。
64 Bahapo mlomo wa Zakalia akatumbula kulongela kangi akamulumba Chapanga.
匝加利亞的口和舌頭立時開了，遂開口讚美天主。
65 Vandu voha veatama nawu vakavya na wogohi, mambu ago gakalongaleka mulima woha wa vidunda vya ku Yudea.
於是，所有的鄰居都滿懷怕情；這一切事就傳遍了全猶太山區，
66 Vandu voha vevayuwini mambu genago, vakaholalela mumitima yavi na kukotana vene kwa vene mumitima yavi, “Mwe mwana uyu yati ivya wuli?” Chakaka, makakala ga Bambu gavi pamonga na mwene.
凡聽見的人都將這事存在人中，說：「這孩子將成為什麼人物啊? 」因為上主的手與他同在。
67 Zakalia dadi mwana yula akalongoswa na Mpungu Msopi akatumbula kulotela ulota uwu.
他的父親匝加利亞充滿了聖神，遂預言說：
68 “Ulumbiwa Bambu Chapanga wa Isilaeli! Ndava ubweli kuvatangatila vandu vaki na kuvagombola.
「上主，以色列的天主應受讚美，因祂眷顧救贖了自己的民族，
69 Atipeli Msangula mkekesi, mu chiveleku cha Daudi mtumisi waki.
並在自己的僕人達味家中，為我們興起了大能的救主，
71 Yati atisangula kuhuma mu mawoko ga makoko gitu, na mumakakala ga voha vavakutihakalila.
拯救我們脫離敵人和仇恨我們者的手。
72 Ajovili yati avakitila lipyana vagogo vitu na akulihololela lilaganu laki la msopi.
祂向我們的祖先施行仁慈，記憶祂自己的盟約，
73 Chilapu alapili kwa dadi witu Ibulahimu, kuvya akutitangatila tete
就是祂向我們的祖宗亞巴郎所宣述的誓詞，
74 tigomboka kuhuma mu mawoko ga makoko gitu, na timugundamila changali wogohi,
恩賜我們從敵人手中被救出以後，無恐無懼，
75 muusopi na kukita gegakumganisa Chapanga, magono goha ga wumi witu.”
一生一世在祂的在面前，以聖善和正義事奉祂。
76 “Wamwanangu veve, yati ukemelewa, mlota wa Chapanga mkulu, ndava walamlongolela Bambu kumkwalila njila yaki,
至於你，小孩，你要稱為至高者的先知，因你要走在上主的在面前，為祂預備道路，
77 na kuvakokosela vandu kuvya valasanguliwa kwa kulekekesewa kumbudila Chapanga wavi.
為祂的百姓認識救恩，以獲得他們罪惡的寬宥：
78 Chapanga witu yati ikita genago ndava lipyana ya mtima waki wa ngolongondi. Usangula waki yati ubwela kuhuma kunani ngati lumuli chelulangasa chelihumila lilanga,
這是出於我們天主的慈懷，使旭日向我們照耀，
79 na kuvalangasila voha vevitama muchitita chikulu cha lifwa, na kutilongosa titama wumi wa uteke.”
為光照那坐在黑暗和死影中的人，並引我們的腳步，走向和平的道路。」
80 Mwana yula akakula, na akakangamala mumpungu waki. Akatama kulugangatu mbaka ligono paajilangisi pavandu va pa Isilaeli.
這小孩漸漸長大，心神堅強。他住在荒野中，直到他在以色列人前出現的日期。
