< Mak 3 >
1 Mach ave, Jisasɨv we Yakŋ Ohɨrand marɨvai oramɨŋ ekwaŋg ahevomar. Ahevohe waz wɨram pamuh ñɨmar. Omanaka mbɨkɨr han mahoror kɨvahɨv arazɨŋgwɨz onsonz ñɨmar.
Once again Jesus entered the synagogue, and a man with a withered hand was there.
2 Mach, wɨram untɨm Farisind hamb Jisasɨh ya oram hɨroŋɨn are ndɨn omanenton wehɨrɨmŋgɨmar. Jisasɨv Yakŋ Ohɨrand Yuŋk Wɨr Ñɨñɨnd haŋ wɨram kehan omanenta sɨz, omanaka mbɨkɨr hamb imbɨr ñɨndari han arɨ ndɨn kampɨhe kaŋarɨŋ arɨmŋgɨmar. Jisasɨv Yakŋ Ohɨrand Yuŋk Wɨr Ñɨñɨnd haŋ ntɨŋ ŋandɨŋi arar kaŋarɨŋ arɨmŋgɨmar.
In order to accuse Jesus, they were watching to see if He would heal on the Sabbath.
3 Mbɨ Jisas werer ñɨmŋgɨzand Jisasɨv wɨram omanaka mahoror kɨvahɨnsɨnd han kamar. Amɨ ai uhɨm mbanaŋ aŋkwañɨmb amar.
Then Jesus said to the man with the withered hand, “Stand up among us.”
4 Mbɨ ai ñɨzand Jisasɨv wɨram untɨm Farisind han amarɨmar. Arɨ Yakŋ Ohɨrand Yuŋk Wɨr Ñɨñɨnd haŋ enta imbɨr sɨndɨrarɨŋ oh o arɨ enta kɨvah sɨndɨrarɨŋ oh amar. Arɨ wɨram pɨrasɨrɨŋ imbɨr ñɨndari oh o arɨ wɨram mamta orɨndɨrarɨŋ oh amar. Jisasɨv hanave kaz, wɨram untɨm Farisind hamb ya mɨkamŋgɨm.
And He asked them, “Which is lawful on the Sabbath: to do good or to do evil, to save life or to destroy it?” But they were silent.
5 Az Jisasɨv ndɨŋ werer nde waz mbɨ entacha amamŋgɨz handɨv Jisasɨnd mpɨ hamb pɨraz ndɨŋ aŋkwɨ sɨmar. Ave mbɨ wɨram omanaka mahoror kɨvahɨnsɨnd han kamar. Omanaka amakɨr han irɨvɨr amamb amar. Az mbɨ mbɨkɨr omanaka han irɨvɨr amaz mach mbɨkɨr omanaka hamb imbɨrun ñɨmar.
Jesus looked around at them with anger and sorrow at their hardness of heart. Then He said to the man, “Stretch out your hand.” So he stretched it out, and it was restored.
6 Avɨz wɨram untɨm Farisind hamb pams haŋon ŋondɨrahe Yakŋ Ohɨrand marɨvai oram han erere omŋgɨmar. We Herotɨnd untɨm men aŋkwezawi Jisas mamta ororndɨv ya orɨmŋgɨmar.
At this, the Pharisees went out and began plotting with the Herodians how they might kill Jesus.
7 Mach, Jisasɨv sezɨrmen aiampɨra han erere yamb ohɨra ondɨhondɨh Galilind ampaŋam omŋgɨmar. Omŋgɨzand wɨram akŋ anchɨ akŋ isupɨr Galilind hamb ŋondɨrahe ndɨn mpehɨromŋgɨmar. Osa anchɨ isupɨr Judiand, aiampɨra ohɨra Jerusalemɨnd, isupɨr Idumeand, yamb ŋkiŋg yamb Jordand, osa anchɨ aiampɨra Tair ikwɨm ñɨmŋgɨmar hamb, mach osa anchɨ aiampɨra Saidon ikwɨm ñɨmŋgɨmar hambez, mbɨ Jisasɨv utuhutuh akŋ han sɨmar han njɨhame ŋondɨrahe ndɨn pɨŋ aimŋgɨmar.
So Jesus withdrew with His disciples to the sea, accompanied by a large crowd from Galilee, Judea,
Jerusalem, Idumea, the region beyond the Jordan, and the vicinity of Tyre and Sidon. The large crowd came to Him when they heard what great things He was doing.
9 Jisasɨv wɨram akŋ anchɨ akŋ mahororɨnsɨnd han omanenta sanj. Avɨz itɨ kɨvah hamb ndɨn waw hanaveam ndɨn pɨŋ ŋgorahɨrahɨr kwa aworɨmŋgɨŋg kamŋganj. Nan Yakŋ Ohɨrand nor arɨmŋganj. Az Jisasɨv ndɨŋ ya aŋkarɨpɨr ke erokarar kanj. Yan injambɨr ahe kamŋgɨmɨn aranj. Avɨz osa anchɨ mahororɨnsɨnd hamb ndɨn ŋgɨŋaŋɨn arar mbɨŋ mbɨŋ ŋɨmbɨzo ŋɨmbɨzai kworaŋkworor ndɨn pɨŋ aimŋgɨmar. Osa anchɨ hamb hanavav aimŋgɨzand, Jisasɨv njɨhamɨmar. Yan kware ŋavɨzumŋgɨmɨnj amar. Handɨv mbɨ sezɨrɨh kamar. Yandɨv utɨŋg han hɨrai ikwɨm ŋgambar amar.
Jesus asked His disciples to have a boat ready for Him so that the crowd would not crush Him.
For He had healed so many that all who had diseases were pressing forward to touch Him.
And when the unclean spirits saw Him, they fell down before Him and cried out, “You are the Son of God!”
But He warned them sternly not to make Him known.
13 Mach, Jisasɨv aparɨmaŋ awarohe wɨram kɨra ensamaŋɨn are ramar han oreŋgɨz ndɨn pɨŋ aimŋgɨmar.
Then Jesus went up on the mountain and called for those He wanted, and they came to Him.
14 Aimŋgɨz mbɨ wɨram kɨra oman ŋkiŋkiŋg undɨmaj han ndɨnmen ñɨmŋgɨz are ŋɨmbɨmar. Ave Jisasɨv ndɨŋ kamar. Nzɨ andɨŋ wɨram kɨra mban amɨ ihɨnd ensaŋ ntɨŋ ŋaŋɨndɨv uyɨzɨŋgwin han ensamin amar. Nzɨ andɨŋ Yakŋ Ohɨrand ya hɨro hɨrai osa anchɨ eŋgweŋgwɨndɨv ensamin amar.
He appointed twelve of them, whom He designated as apostles, to accompany Him, to be sent out to preach,
15 Ave nzɨ andɨŋ itɨ kɨvah kiaŋgworaŋgwaŋgwɨndɨvez ensa ohɨra mach aŋkarɨpɨr eŋgwin amar.
and to have authority to drive out demons.
16 Mach ave, Jisasɨv wɨram oman ŋkiŋkiŋg undɨmaj han ensamamar. Mbɨndɨŋ ensa han mbanɨmb: Saimon, (Jisasɨv ndɨn ensa emŋga mbɨkɨr Pita eŋgwamar), Sebedind nor kɨra undɨmaj han mbɨndɨŋ ensa han Jems Jon, (Jisasɨv undɨmaj han ensa emŋga Boanerges eŋgwamar. Ensa kehand ondo han mbanɨmb: wɨram ya ema ŋkɨraŋgɨrɨnd emamp.) Andru, Filip, Bartolomyu, Matyu, Tomas, Jems Alfiusɨnd nor, Tadius, Saimon untɨm Selotɨnd, mach Judas Iskariot, mbɨ Jisasɨh kambɨrɨñɨrɨnd oman insɨŋ ŋgamɨmar.
These are the twelve He appointed: Simon (whom He named Peter),
James son of Zebedee and his brother John (whom He named Boanerges, meaning “Sons of Thunder”),
Andrew, Philip, Bartholomew, Matthew, Thomas, James son of Alphaeus, Thaddaeus, Simon the Zealot,
and Judas Iscariot, who betrayed Jesus.
20 Mach ave, Jisasɨv mbɨkɨr sezɨrmen oramɨŋ ahevomŋgɨmar. Ahevomŋgɨz wɨram akŋ anchɨ akŋ ohɨron hamb Jisasɨnd pɨŋ ai aŋkwezawi ñɨmŋgɨz, handɨv Jisasɨv mbɨkɨr sezɨrmen ntɨŋ ohɨra ŋe unsa nzɨhanave namŋgɨmɨr.
Then Jesus went home, and once again a crowd gathered, so that He and His disciples could not even eat.
21 Avɨz Jisasɨnd zɨŋgɨr hamb han njɨhame kamŋgɨmar. Jisasɨv ndɨh eraher awi arɨmŋgɨmar. Ave ndɨn ŋaŋɨn are ŋondɨrahe aimŋgɨmar.
When His family heard about this, they went out to take custody of Him, saying, “He is out of His mind.”
22 Aimŋgɨzand, wɨram kɨra Jerusalemɨnd ya Mosesɨnd injambɨr ahe sɨkahɨnd hamb aiampɨra ohɨra Jerusalemɨŋ erere ŋketai eretai ñɨhɨri kamŋgɨmar. Itɨ kɨvahɨnd anɨŋnsar han, mbɨkɨr ensa Belsebul, Jisasɨh ŋgɨŋe awarohe ñɨñmbɨri arɨmŋgɨmar. Ave itɨ kɨvahɨnd anɨŋnsar mbanamb Jisasɨh aŋkarɨpɨr eŋgwazand, mbɨ itɨ kɨvah han kiaŋgworaŋgwɨj arɨmŋgɨmar.
And the scribes who had come down from Jerusalem were saying, “He is possessed by Beelzebul,” and, “By the prince of the demons He drives out demons.”
23 Hanave kamŋgɨz, Jisasɨv ndɨŋ oreŋgɨz aimŋgɨmar. Aimŋgɨz mbɨ ya ahɨmb mban kamar. Nzɨhanave Satanɨmb Satanonaŋg kiaŋgwɨmɨr amar.
So Jesus called them together and began to speak to them in parables: “How can Satan drive out Satan?
24 Wɨram isupɨr ohɨra kɨvah wererɨnd emŋga hamb ñɨmɨr amar. Kɨrɨm mbɨkɨr osa anchɨ hamb kwɨri mbon mbon imbɨr ñɨmah re era mpamŋgɨmɨr han isupɨr kehamb nzɨhanave ñɨmɨr amar.
If a kingdom is divided against itself, it cannot stand.
25 Mach, osa anchɨ zɨŋgɨrɨnd hamb kwɨri mbon mbon imbɨr ñɨmah re era mpamŋgɨmɨr han zɨŋgɨr mbanamb nzɨhanave ñɨmɨr amar.
If a house is divided against itself, it cannot stand.
26 Mach, Satanɨnd untɨm hamb kwɨri mbon mbon imbɨr ñɨmah re era mpamŋgɨmɨr han mbɨ mɨñɨmŋgɨmɨr amar. Mbɨ mɨŋam kwevɨrɨmŋgɨmɨr amar.
And if Satan is divided and rises against himself, he cannot stand; his end has come.
27 Mach, Jisasɨv ekwaŋg ke kamar. Wɨram emŋga hamb utɨzi wɨram aŋkarɨpɨrɨnd oramɨŋ ahevohe hanɨhan mbɨkɨr han mamah ŋɨmbɨmɨr amar. Nend amar. Mbɨ wɨram aŋkarɨpɨr han kɨrɨpaŋ kɨravɨhaz ŋgañɨzand imbɨr hanɨhan han mamah ŋɨmbɨmɨr amar.
Indeed, no one can enter a strong man’s house to steal his possessions unless he first ties up the strong man. Then he can plunder his house.
28 Nzɨ andɨŋ mɨŋun kin amar. Wɨramb utuhutuh enta kɨvah sɨndɨramŋgi han, utuhutuh ya kɨvah Yakŋ Ohɨrah yarahe kandɨramŋgi han, Yakŋ Ohɨrav enta kɨvah kehan imbɨr usɨndari amar.
Truly I tell you, the sons of men will be forgiven all sins and blasphemies, as many as they utter.
29 Kɨrɨm wɨramb ya kɨvah Yakŋ Ohɨrand Kɨpɨr Imbɨrɨh yarahe kandɨramŋgi han, Yakŋ Ohɨrav enta kɨvah kehan musɨndɨram amar. Wɨram kehamb kɨvah ñɨz mbɨkɨr enta kɨvah kehambez mbah ñɨñ ndame ñɨñ ndamɨŋɨnj amar. (aiōn , aiōnios )
But whoever blasphemes against the Holy Spirit will never be forgiven; he is guilty of eternal sin.” (aiōn , aiōnios )
30 Mbɨ itɨ kɨvahɨv Jisasɨh ŋgɨŋe awarohe ñɨñmbɨri arar kamŋgɨmar. Handɨv Jisasɨv ndɨŋ kamar. Yakŋ Ohɨrav enta kɨvah kehan musɨndɨram amar.
Jesus made this statement because they were saying, “He has an unclean spirit.”
31 Mach, Jisasɨnd runjɨr hamb mɨŋɨr mbɨndɨŋmen ai injambɨr handɨh aŋkwañɨhɨri osa anchɨ han kamŋgɨmar. Jisasɨh kamŋgɨn ahevaiz arɨmŋgɨmar.
Then Jesus’ mother and brothers came and stood outside. They sent someone in to summon Him,
32 Avɨz osa anchɨ ndɨn ondɨhore ŋgarɨwɨmŋgɨmar hamb ndɨn kamŋgɨmar. Ndɨh wan arɨmŋgɨmar. Yaŋarɨv arunjarmen ai injambɨr handɨh ñɨhɨri nandɨv kamŋgɨmbɨri arɨmŋgɨmar.
and a crowd was sitting around Him. “Look,” He was told, “Your mother and brothers are outside, asking for You.”
33 Avɨz, Jisasɨv osa anchɨ han kamar. Uñɨman ihɨnd yaŋ namunj amar.
But Jesus replied, “Who are My mother and My brothers?”
34 Ave mbɨ wɨram akŋ anchɨ akŋ hamb ndɨn ondɨhore ŋgarɨwɨmŋgɨmar han wehɨrehɨr ñi kamar. Mban ihɨnd yaŋ namunj amar.
Looking at those seated in a circle around Him, He said, “Here are My mother and My brothers!
35 Osa anchɨ hamb Yakŋ Ohɨrand ya njɨhamŋgɨj han ndɨŋ ihɨnd yaŋunj namunj amar.
For whoever does the will of God is My brother and sister and mother.”