Mak 15
1 Mach ave, uiv ŋakaz wɨram kɨra anɨŋnsar hanɨhan Yakŋ Ohɨrandɨv ahaz ore ŋgamamɨnd, wɨram untɨm ohɨra kɨra Judand, wɨram kɨra ya Mosesɨnd injambɨr ahe sɨkahɨnd, mach aiyopand emŋgemŋga hamen hanave awakŋi Jisasɨndɨv ya orɨmŋgɨmar. Ya orɨmŋgɨz mach raz Jisasɨh vɨhe omanaka uŋkɨri hɨrohe Pailatɨnd oman insɨŋ ŋgamŋgɨmar.
Następnego dnia, wczesnym rankiem, najwyżsi kapłani, starsi i przywódcy religijni zebrali się razem z całą Wysoką Radą i postanowili przekazać Jezusa pod zbrojną eskortą Piłatowi, rzymskiemu gubernatorowi.
2 Ŋgamŋgɨz Pailatɨv Jisasɨh amarɨmar. Nan wɨram anɨŋnsar ohɨra osa anchɨ Judand oh a amar. Az ndɨn kamar. Amon ndɨh kan amar.
A gdy przyprowadzono Jezusa do Piłata, ten zapytał Go: —Jesteś Królem Żydów? —Sam to potwierdzasz—odpowiedział mu Jezus.
3 Mach, wɨram kɨra anɨŋnsar hanɨhan Yakŋ Ohɨrandɨv ahaz ore ŋgamamɨnd hamb Jisasɨndɨv kamŋgɨmar. Mbɨ enta kɨvah kɨvah ranj arɨmŋgɨmar.
A ponieważ, obecni tam, najwyżsi kapłani ciągle wysuwali przeciwko Niemu wiele zarzutów,
4 Avɨz Pailatɨv ndɨn ekwaŋg amarɨmar. Amɨ utɨndɨv ya kamah ran amar. Amɨ enta kɨvah kɨvah rarɨn arar kamŋgi han, ndɨh njɨhamɨnaŋg oh a amar.
Piłat zapytał Go: —Czemu nic nie mówisz? Czy nie słyszysz tych wszystkich oskarżeń?
5 Az nend. Jisasɨv ya emŋgaŋg evoke mɨkam. Avɨz Pailatɨv njɨhi osapɨr njɨhakɨramamar.
Lecz, ku jego wielkiemu zdziwieniu, Jezus nie odezwał się już ani słowem.
6 Mach, war pamuh pamuh yuŋk ohɨra mɨroma unsa nand hamb ahevakarɨz Pailatɨv wɨram pamuh rar oram kɨvahɨnd han enduwazand ahevetaimŋganj. Osa anchɨv wɨramɨnd ensa oreŋgɨmŋgɨz Pailatɨv njɨhame enduwazand wɨram hamb ahevaianj.
A był zwyczaj, że raz w roku, na święto Paschy, Piłat uwalniał na prośbę ludu jednego żydowskiego więźnia.
7 Mach, eŋambɨr haŋ wɨram hanaveaŋg gavmanmen erampe wɨram mamta orempɨramŋgɨmar. Orempɨramŋgɨz irɨvɨnd hamb wɨram han ŋɨmbi kɨravɨhe oram kɨvahɨŋ inchakarɨmŋgɨz ñɨmŋgɨmar. Wɨram era mpambɨnd han mbɨndɨŋ emŋga mbɨkɨr ensa han Barabas.
W tym czasie przebywał właśnie w więzieniu Barabasz, skazany wraz z innymi za morderstwo popełnione podczas rozruchów.
8 Mach, wɨram akŋ anchɨ akŋ hamb aharai Pailatɨh amare kamŋgɨmar. Amɨ war eŋambɨr enta randɨn hanaveaŋg arɨŋɨndɨv war mbanaŋ randɨran oh o nend oh arɨmŋgɨmar.
Gdy więc, jak co roku, przed rezydencją Piłata, zebrali się ludzie proszący o uwolnienie więźnia, gubernator zapytał ich:
9 Avɨz Pailatɨv ndɨh wamar. Wɨram kɨra anɨŋnsar hanɨhan Yakŋ Ohɨrandɨv ahaz ore ŋgamamɨnd hamb wamŋgɨz osa anchɨ hamb Jisasɨndɨvam njɨhamŋgɨmar. Handɨv anɨŋnsar kɨra hamb ndɨn ŋe Pailatɨnd oman insɨŋ ŋgamŋgɨmar. Avɨz Pailatɨv osa anchɨ han amarɨmar. Amɨ nzɨhanave njɨhamŋgɨn amar. Andɨŋndɨv wɨram anɨŋnsar ohɨra osa anchɨ Judand han enduwaŋ ahevaindɨv njɨhamŋgɨn oh a amar.
—Czy chcecie, abym uwolnił Króla Żydów?
Zorientował się bowiem, że to najwyżsi kapłani z nienawiści uknuli ten spisek przeciwko Jezusowi.
11 Kɨrɨm wɨram kɨra anɨŋnsar hanɨhan Yakŋ Ohɨrandɨv ahaz ore ŋgamamɨnd hamb osa anchɨ han kamŋgɨz mpɨ mbɨndɨŋ hamb ŋaiahaz Pailatɨh kamŋgɨmar. Arɨŋɨndɨv Barabasŋam enduwan ahevaiz arɨmŋgɨmar.
Kapłani jednak podburzyli tłum i ten, zamiast o Jezusa, prosił o uwolnienie Barabasza.
12 Hanave kamŋgɨz Pailatɨv ndɨŋ ekwaŋg amarɨmar. Nzɨ wɨram mban amɨ ndɨn wɨram anɨŋnsar ohɨra osa anchɨ Judand arar kamŋgɨn han utɨzɨndarin amar.
—Co mam zatem zrobić z Królem Żydów?—kontynuował Piłat.
13 Az mbɨ aware kamŋgɨmar. Ndɨn ai oŋkɨrandɨŋ orɨkavɨzuv arɨmŋgɨmar.
—Ukrzyżuj go!—zawołali w odpowiedzi.
14 Avɨz Pailatɨv ndɨŋ amarɨmar. Mbɨ utɨman enta kɨvah si amar. Avɨz mbɨ ohɨra kɨvah aware kamŋgɨmar. Ndɨn ai oŋkɨrandɨŋ orɨkavɨzuv arɨmŋgɨmar.
—Ale dlaczego?—dopytywał Piłat. —Jakie przestępstwo popełnił? Oni jednak nie słuchali go i coraz głośniej wołali: —Ukrzyżuj go!!
15 Mach, Pailatɨv osa anchɨ hamb imbɨr ñɨmŋgɨz are oram kɨvahɨnd han enduwaz Barabasɨv ahevaimar. Avɨz Pailatɨv kaz mbɨkɨr aŋkwɨnd hamb kɨrɨpa aŋkarɨpɨr ŋe Jisas ore kɨramŋgɨmar. Orɨmŋgɨz mach raz Pailatɨv Jisasɨh ŋe irɨvɨndɨnd oman insɨŋ ŋgame kamar. Ndɨn hɨrohe ai oŋkɨrandɨŋ orɨkavɨzuvar amar.
Chcąc więc zadowolić tłum, Piłat uwolnił Barabasza. Jezusa natomiast kazał ubiczować i skazał na śmierć przez ukrzyżowanie.
16 Mach, irɨvɨnd hamb ndɨn oman uŋkɨri hɨrohe oram gavmand imbɨz mbɨkɨr ensa Pretorium unchaŋ hɨrahevomŋgɨmar. Ndɨn hɨrahevohe irɨvɨnd emŋgemŋga han oreŋgɨmŋgɨz aimŋgɨmar.
Żołnierze wyprowadzili Go na dziedziniec i zwołali cały oddział.
17 Ai yupɨr hɨrahɨr osapɨr opaŋg han ŋe ndɨnɨŋ ŋgamɨmar. Mbɨ kɨrɨpahensɨnd hanez ŋe uŋkɨsarkɨr anɨŋnsar ohɨrand emamp ondɨhe Jisasɨnd zɨ handɨh ŋgamŋgɨmar.
Ubrali Go w purpurowy płaszcz i włożyli na Jego głowę koronę uplecioną z długich, ostrych cierni.
18 Ave mbɨ ndɨnɨh yarahe kamŋgɨmar. Rapɨrɨnd anɨŋnsar ohɨra osa anchɨ Judand arɨmŋgɨmar.
Potem, niby to oddając Mu honory, wykrzykiwali: —Niech żyje Król Żydów!
19 Ave mbɨ karpa han ŋe zɨ mbɨkɨr han oror ndɨn mpɨñ atazɨpazivɨmŋgɨmar. Mach, mbɨ andamesa mpɨrorɨzɨŋgwɨŋgw waroreŋge ndɨn ensa ŋambiahah ramŋgɨmar.
I bili Go po głowie trzcinowym kijem, pluli na Niego i drwiąc padali na kolana, aby oddać Mu pokłon.
20 Ave mach, mbɨ hanave yarahoparahamŋgɨz mach raz yupɨr hɨrahɨr osapɨr opaŋg han ŋapai yupɨr hɨrahɨr akŋ mbɨkɨrun han ndɨnɨŋon ekwaŋg ŋgamŋgɨmar. Ŋgame ndɨn ai oŋkɨrandɨŋ orɨkavɨzuŋɨn are oman uŋkɨri hɨromŋgɨmar.
Gdy im się to znudziło, ściągnęli z Niego purpurowy płaszcz, nałożyli Mu z powrotem Jego własne ubranie i poprowadzili na ukrzyżowanie.
21 Mach, wɨram emŋga mbɨkɨr ensa han Saimon, aiampɨra ohɨra mbɨkɨr Sairini. Ndɨn Aleksanderɨnd Rufusɨnd wanɨr. Mbɨ antaŋ ñi aiampɨra ohɨraŋ oŋɨn are ai ndɨŋ kivɨŋɨn azand aŋkwɨnd hamb ndɨn ŋe hɨrai Jisasɨnd ai oŋkɨrand han eŋgwamŋgɨz orambimar.
Po drodze zmusili przechodzącego tamtędy Szymona z Cyreny, ojca Aleksandra i Rufusa, aby niósł Jego krzyż.
22 Az mbɨ Jisasɨh isupɨr Golgota handɨh hɨromŋgɨmar. Isupɨrɨnd ensa kehand ondo han mbanave, unsɨŋ nsarɨnd.
W ten sposób doprowadzili Jezusa na miejsce zwane Golgotą (to znaczy: „Czaszką”).
23 Mbɨ kɨrɨpa nor yamb han ai upɨr yamb mbɨkɨr ensa mɨr hansɨnd ŋe itɨmai Jisas eŋgwamŋgɨmar. Kɨrɨm mbɨ mɨnam.
Tam podali Mu do picia wino zaprawione gorzkimi ziołami, ale nie chciał go pić.
24 Avɨz wɨram kɨra aŋkwɨnd hamb ndɨn ai oŋkɨrandɨŋ orɨkavɨzumŋgɨmar. Orɨkavɨzu mbɨkɨr yupɨr hɨrahɨr akŋ han ŋe uñɨmb epari ñi pamuh pamuh ŋaŋɨn are Jisasɨnd yupɨr hɨrahɨr akŋ han atakŋɨŋɨn are ainor akŋ oŋa awɨmŋgɨmar.
Potem Go ukrzyżowali, a o Jego ubranie rzucili losy, aby ustalić, co kto ma wziąć.
25 Mach, rapɨraŋk ensa ohɨrand kwɨ mband haŋ ndɨnɨh ai oŋkɨrandɨŋ orɨkavɨzumŋgɨmar.
Była godzina dziewiąta rano.
26 Mach, ya ndɨn enta kɨvah ranj arar kamŋgi han ai esaŋ Jisasɨnd zumpɨr insɨ handɨh hanave mpamŋgɨmar. Wɨram anɨŋnsar ohɨra osa anchɨ Judand arar mpamŋgɨmar.
Do krzyża przybito tabliczkę z opisem Jego winy: „Król Żydów”.
27 Mbɨ wɨram undɨmaj akɨmɨnd han Jisasɨnsɨnd ai oŋkɨrandɨŋ orɨkavɨzumŋgɨmar. Emŋga Jisasɨnd oman mɨŋɨndɨŋ, emŋga oman ovejɨndɨŋ orɨkavɨzumŋgɨmar.
Po obu stronach Jezusa ukrzyżowano dwóch przestępców.
I tak spełniły się słowa Pisma: „Zaliczono Go do przestępców”.
29 Avɨz wɨram akŋ anchɨ akŋ hamb ai we yarahoparahah nde nsar onarar kamŋgɨmar. Aria arɨmŋgɨmar. Nan wɨram mbanand hamb Yakŋ Ohɨrand oram akore yuŋk undɨmapamɨŋ imbɨr asɨndɨran arɨmŋgɨmar.
Przechodzący obok ludzie śmiali się z Niego. Patrzyli z pogardą i wołali: —Widzisz, jak skończyłeś? Mówiłeś, że potrafisz zburzyć i w trzy dni odbudować świątynię!
30 Amonaŋg hɨrawi ai oŋkɨrand han erere ŋgaŋkwav arɨmŋgɨmar.
Skoro jesteś taki mocny, uratuj teraz siebie samego i zejdź z krzyża!
31 Mach, mbɨ kamŋgɨzand wɨram kɨra anɨŋnsar hanɨhan Yakŋ Ohɨrandɨv ahaz ore ŋgamamɨnd mach wɨram kɨra ya Mosesɨnd injambɨr ahe sɨkahɨnd hanaveonaŋg mbon mbon ndɨn yarahah kamŋgɨmar. Mbɨ wɨram emŋgemŋga han hɨrawɨj arɨmŋgɨmar. Kɨrɨm mbɨ mbon hɨrawaw han nend arɨmŋgɨmar.
Stali tam również najwyżsi kapłani i inni przywódcy religijni. Oni także naśmiewali się z Jezusa: —Innych potrafił ratować, a siebie uratować nie może!
32 Ndɨn wɨram Yakŋ Ohɨrav mbɨkɨr osa anchɨ ŋɨmbɨmbɨndɨv uyɨŋgwamɨmar hamb mach wɨram anɨŋnsar ohɨra osa anchɨ Israelɨnd kehamb arɨmŋgɨmar. Mbɨ eran ai oŋkɨrand han erere ŋgaŋkwaz, han we ndɨndɨv njɨhi aŋkarɨpɨr ŋe njɨhamɨm arɨmŋgɨmar. Hanave kamŋgɨz wɨram akɨmɨnd undɨmaj ndɨn pɨŋ orɨkavɨzumŋgɨmar hambez hanaveonaŋg Jisasɨh yarahamŋgɨmar.
Taki z niego Mesjasz, Król Izraela? Niech zejdzie z krzyża. Jeśli to zrobi, uwierzymy mu! Również przestępcy, wiszący obok Jezusa, naśmiewali się z Niego.
33 Mach, andar pach haŋ zuh re ñi nanempand haŋ rapɨraŋk undɨmapam ñɨzand rapɨrɨv ekwaŋg kɨramar.
Nagle, około południa, całą ziemię okrył mrok i aż do godziny trzeciej było ciemno.
34 Nanempand rapɨraŋk undɨmapam ñɨzand Jisasɨv aware kamar. Eloi, Eloi, lama sabaktani amar. Ya mbanand ondo han mbanave, Yakŋ Ohɨra ihɨnd, Yakŋ Ohɨra ihɨnd, yan utɨndɨv ererɨn amar.
Wtedy właśnie Jezus głośno zawołał: —Eloi, Eloi, lema sabachthani! (co znaczy: „Boże mój, Boże mój, czemu Mnie opuściłeś?”).
35 Avɨz wɨram emŋgemŋga hamb ikwɨm aŋkwañɨhɨri ya han njɨhame kamŋgɨmar. Wavar arɨmŋgɨmar. Mbɨ Elaija oreŋgeŋgɨmbɨri arɨmŋgɨmar.
Stojący w pobliżu ludzie sądzili, że woła proroka Eliasza.
36 Avɨz wɨram emŋgav aŋɨraŋɨr we imɨnɨsa han ŋe kɨrɨpa nor yamb ntɨkŋ haŋ ŋgwame hɨraimar. Hɨrai imɨnɨsa han aipaŋ vɨhe Jisasɨv naz are ŋambiahe eŋgwamar. Mbɨ ndɨn eŋgwe kamar. Ŋkɨrañɨr weaŋg amar. Elaijav ai ndɨn ŋenduwaz ŋgaŋkwandari oh o nend oh amar.
Jakiś człowiek pobiegł nawet po gąbkę, nasączył ją kwaśnym winem i podał Jezusowi, żeby się napił. —Zobaczmy, czy zjawi się Eliasz i pomoże mu zejść!—wytłumaczył zebranym.
37 Mach ave, Jisasɨv kwa aware mamta mamar.
Lecz Jezus wydał jeszcze jeden okrzyk i skonał.
38 Mbɨ maz imɨn ohɨra Yakŋ Ohɨrand marɨvai ohɨra oram unchaŋ ñɨmar kehamb zɨndɨŋon unchɨrahe andamɨndɨŋon hɨrɨŋgwavohe tɨm undɨmaj ñɨmar.
W tej samej chwili zasłona w świątyni, oddzielająca miejsce najświętsze, rozdarła się na dwie części—od góry aż do dołu.
39 Mach, wɨram anɨŋnsar aŋkwɨnd kehamb ikwɨm aŋkwañi Jisasɨv mamar han we kamar. Mɨŋun amar. Wɨram mban Yakŋ Ohɨrand Nor amar.
A rzymski dowódca, który stał obok krzyża i widział, jak Jezus umiera, zawołał: —To naprawdę był Syn Boży!
40 Anchɨ kɨra hamb mbez taŋɨpɨr kansɨnd aŋkwañi wehɨrɨmŋgɨmar. Emŋga Maria aiampɨra Makdaland. Emŋga Maria Josepɨnd mɨŋɨr, mach Josepɨnd ranɨr Jemsɨnd mɨŋɨr. Jemsɨh wɨram norŋɨr. Emŋga Salome.
Kilka kobiet z daleka przyglądało się temu wszystkiemu—między innymi Maria z Magdali, Maria—matka Jakuba Mniejszego i Józefa, oraz Salome.
41 Eŋambɨr haŋ, Jisasɨv Galili handɨh ñɨzand anchɨ kɨra mbanamb mpehɨrohe ndɨn hɨrawɨmŋganj. Anchɨ kɨra emŋgemŋga hamb Jisasmen Jerusalemɨŋ aimŋgɨmar hambez aŋkwañi wehɨrɨmŋgɨmar.
Wierzyły one w Jezusa i służyły Mu pomocą, gdy przebywał w Galilei. A teraz, wraz z wieloma innymi kobietami, przyszły za Nim do Jerozolimy.
42 Mach ave, Josep aiampɨra Arimateand hamb Jerusalemɨŋ ñanj. Ndɨnɨh wɨram aiyopand emŋga. Osa anchɨ hamb wamŋgɨz mbɨkɨr ensa ohɨra ñɨmar. Yakŋ Ohɨrav osa anchɨ hanaveaŋg ŋɨmbɨz mbɨkɨr kwɨŋ ñɨndɨramŋgi han, Josepɨvez kehan waŋɨn are ŋkɨrañanj. Mach, nanempand raz Yakŋ Ohɨrand Yuŋk Wɨr Ñɨñɨnd hamb ikwɨm ivɨz, handɨv osa anchɨ hanɨhan han omanenta sɨmŋgɨmar. Az handɨv Josepɨv Jisasɨnd ikwɨra han ŋe nsɨham mɨn ŋgamɨŋɨn are Pailatɨnd pɨŋ kɨrɨmam omar. Mbɨ mezandɨkŋɨm. Kɨrɨmam we Pailatɨh amare kamar. Nzɨ eran Jisasɨnd ikwɨra han ŋe hɨrohe nsɨham mɨnɨŋ ŋgamɨŋ amar.
Ponieważ wszystko to wydarzyło się w dniu poprzedzającym szabat,
pewien powszechnie szanowany członek Wysokiej Rady, Józef z Arymatei, oczekujący nadejścia królestwa Bożego, zdobył się na odwagę i pod wieczór przyszedł do Piłata z prośbą o wydanie mu ciała Jezusa.
44 Avɨz Pailatɨv njɨhamam ñi kamar. Jisasɨv ndɨh mi oh a amar. Ave mbɨ wɨram anɨŋnsar aŋkwɨnd han oreŋgɨz aiz amarɨmar. Jisasɨv ndɨh mi oh o nend amar.
Piłat nie wierzył, że Jezus już nie żyje. Aby sprawdzić tę wiadomość, wezwał dowódcę odpowiedzialnego za ukrzyżowanie.
45 Amarɨz ndɨh mi az Pailatɨv Josepɨh kamar. We Jisasɨnd ikwɨra han ŋe hɨrohe nsɨham mɨnɨŋ ŋgamb amar.
Gdy uzyskał od niego potwierdzenie, zezwolił Józefowi zabrać ciało.
46 Mach avɨz, mbɨ we imɨn okam osapɨr han uŋkɨ eŋgwe hɨrohe Jisasɨnd ikwɨra han ŋe hɨrɨŋkai imɨn okam haŋ vɨhamar. Vɨhe hɨrohe nsɨham mɨn awamŋgɨmar handɨh ŋgamŋgɨmar. Ŋgame nsɨham ohɨra ondɨhondɨh han enarɨz ai mɨn han inchakarɨmŋgɨmar.
Wtedy Józef kupił długie lniane płótno, owinął nim zdjęte z krzyża ciało Jezusa i złożył je w grobie, który był wykuty w skale. Wejście do grobu zamknięto przy pomocy ogromnego kamienia.
47 Maria aiampɨra Makdaland Maria Josepɨnd mɨŋɨr, mbɨ hanave wehɨrehɨr ñi sam Jisas ŋgamŋgɨmar han wamŋgɨmar.
Maria z Magdali oraz Maria—matka Józefa, dokładnie zobaczyły, gdzie położono Jezusa.
