UDanyeli 5
1 UBelishazari inkosi wenzela iziphathamandla zakhe eziyinkulungwane idili elikhulu, wanatha iwayini phambi kwaleyonkulungwane.
Baltassar rex fecit grande convivium optimatibus suis mille: et unusquisque secundum suam bibebat ætatem.
2 UBelishazari, esalinambitha iwayini, walaya ukuthi balethe izitsha zegolide lezesiliva uyise uNebhukadinezari ayezikhuphe ethempelini elaliseJerusalema; ukuze inkosi, leziphathamandla zayo, omkayo, labafazi bayo abancane, banathele kizo.
Præcepit ergo iam temulentus ut afferrentur vasa aurea et argentea, quæ asportaverat Nabuchodonosor pater eius de templo, quod fuit in Ierusalem, ut biberent in eis rex, et optimates eius, uxoresque eius, et concubinæ.
3 Lapho baletha izitsha zegolide ezazikhutshwe ethempelini lendlu kaNkulunkulu eyayiseJerusalema; njalo inkosi, leziphathamandla zayo, omkayo, labafazi bayo abancane, banathela kizo.
Tunc allata sunt vasa aurea, et argentea, quæ asportaverat de templo, quod fuerat in Ierusalem: et biberunt in eis rex, et optimates eius, uxores et concubinæ illius.
4 Banatha iwayini, badumisa onkulunkulu begolide, labesiliva, abethusi, abensimbi, abesigodo, labelitshe.
Bibebant vinum, et laudabant deos suos aureos, et argenteos, æreos, ferreos, ligneosque et lapideos.
5 Ngalesosikhathi kwaphuma iminwe yesandla somuntu, yabhala maqondana lesiqobane sesibane phezu kokubhadiweyo komduli wesigodlo senkosi; inkosi yasibona inhlanekela yesandla esasibhala.
In eadem hora apparuerunt digiti, quasi manus hominis scribentis contra candelabrum in superficie parietis aulæ regiæ: et rex aspiciebat articulos manus scribentis.
6 Khonokho ukucwebezela kobuso benkosi kwaphenduka, lemicabango yayo yayihlupha, kwaze kwaxega amalunga okhalo lwayo, lamadolo ayo atshayana.
Tunc facies regis commutata est, et cogitationes eius conturbabant eum: et compages renum eius solvebantur, et genua eius ad se invicem collidebantur.
7 Inkosi yamemeza ngamandla ukuthi balethe izangoma, amaKhaladiya, labalumbi. Inkosi yaphendula, yathi kwabahlakaniphileyo beBhabhiloni: Wonke umuntu ongafunda lumbhalo, angitshengise ingcazelo yawo, uzagqokiswa okuyibubende, leketane yegolide entanyeni yakhe, abe ngumbusi wesithathu embusweni.
Exclamavit itaque rex fortiter ut introducerent magos, Chaldæos, et aruspices. Et proloquens rex ait sapientibus Babylonis: Quicumque legerit scripturam hanc, et interpretationem eius manifestam mihi fecerit, purpura vestietur, et torquem auream habebit in collo, et tertius in regno meo erit.
8 Lapho bangena bonke abahlakaniphileyo benkosi; kodwa babengelakho ukuwubala umbhalo, lokwazisa inkosi ingcazelo yawo.
Tunc ingressi omnes sapientes regis non potuerunt nec scripturam legere, nec interpretationem indicare regi.
9 Lapho inkosi uBelishazari yethuka kakhulu, lokucwebezela kobuso bayo kwaphenduka kuyo, leziphathamandla zayo zadideka.
Unde rex Baltassar satis conturbatus est, et vultus illius immutatus est. sed et optimates eius turbabantur.
10 Indlovukazi, ngenxa yamazwi enkosi leziphathamandla zayo, yangena endlini yedili. Indlovukazi yaphendula yathi: Nkosi, phila kuze kube nininini! Imicabango yakho kayingakwethusi, lokucwebezela kobuso bakho kakungaphenduki.
Regina autem pro re, quæ acciderat regi, et optimatibus eius, domum convivii ingressa est: et proloquens ait: Rex in æternum vive: non te conturbent cogitationes tuæ, neque facies tua immutetur.
11 Kulomuntu embusweni wakho okulomoya wabonkulunkulu abangcwele kuye; ngoba ensukwini zikayihlo kwatholwa kuye ukukhanya lokuqedisisa lenhlakanipho, njengenhlakanipho yabonkulunkulu; ngakho inkosi uNebhukadinezari uyihlo wamenza waba yinduna yezanuse, yezangoma, yamaKhaladiya, yabalumbi, uyihlo, nkosi.
Est vir in regno tuo, qui spiritum deorum sanctorum habet in se: et in diebus patris tui scientia et sapientia inventæ sunt in eo: nam et rex Nabuchodonosor pater tuus principem magorum, incantatorum, Chaldæorum, et aruspicum constituit eum, pater, inquam, tuus, o rex:
12 Ngoba umoya owedlulisileyo, lolwazi, lokuqedisisa, ukuchasisa amaphupho, lokuchasisa imizekeliso, lokutshombulula amafindo, kwatholakala kuye, kuDaniyeli, inkosi eyamutha ibizo elithi uBeliteshazari. Khathesi kabizwe uDaniyeli, uzatshengisa ingcazelo.
quia spiritus amplior, et prudentia, intelligentiaque et interpretatio somniorum, et ostensio secretorum, ac solutio ligatorum inventæ sunt in eo, hoc est in Daniele: cui rex posuit nomen Baltassar. nunc itaque Daniel vocetur, et interpretationem narrabit.
13 Lapho uDaniyeli walethwa phambi kwenkosi; inkosi yaphendula yathi kuDaniyeli: UngulowoDaniyeli, ongowabathunjwa bakoJuda, inkosi ubaba eyabaletha bevela koJuda yini?
Igitur introductus est Daniel coram rege. Ad quem præfatus rex ait: Tu es Daniel de filiis captivitatis Iudæ, quem adduxit pater meus rex de Iudæa?
14 Sengizwile ngawe ukuthi umoya wabonkulunkulu ukuwe, lokuthi ukukhanya, lokuqedisisa, lenhlakanipho edlulisileyo kutholakala kuwe.
Audivi de te quoniam spiritum deorum habeas: et scientia, intelligentiaque ac sapientia ampliores inventæ sunt in te.
15 Khathesi sebengenisiwe phambi kwami abahlakaniphileyo, izangoma, ukuze bawufunde lumbhalo, bangazise ingcazelo yawo; kodwa bebengelakho ukutshengisa ingcazelo yalinto.
Et nunc introgressi sunt in conspectu meo sapientes magi, ut scripturam hanc legerent, et interpretationem eius indicarent mihi: et nequiverunt sensum huius sermonis edicere.
16 Kodwa mina ngizwile ngawe, ukuthi ulakho ukuchasisa izingcazelo, lokutshombulula amafindo. Khathesi uba ulakho ukufunda lumbhalo, ungazise ingcazelo yawo, uzagqokiswa okuyibubende, leketane yegolide entanyeni yakho, ube ngumbusi wesithathu embusweni.
Porro ego audivi de te, quod possis obscura interpretari, et ligata dissolvere: si ergo vales scripturam legere, et interpretationem eius indicare mihi, purpura vestieris, et torquem auream circa collum tuum habebis, et tertius in regno meo princeps eris.
17 Lapho uDaniyeli waphendula wathi phambi kwenkosi: Izipho zakho kazibe ngezakho, lemivuzo yakho uyinike omunye. Loba kunjalo ngizayifundela inkosi umbhalo, ngiyazise ingcazelo.
Ad quæ respondens Daniel, ait coram rege: Munera tua sint tibi, et dona domus tuæ alteri da: scripturam autem legam tibi, rex, et interpretationem eius ostendam tibi.
18 Wena nkosi, uNkulunkulu oPhezukonke wanika uNebhukadinezari uyihlo umbuso, lobukhulu, lodumo, lenkazimulo.
O rex, Deus altissimus regnum, et magnificentiam, gloriam, et honorem dedit Nabuchodonosor patri tuo.
19 Langenxa yobukhulu amnika bona, bonke abantu, izizwe, lezindimi, bathuthumela besaba phambi kwakhe; lowo ayethanda wambulala, lalowo ayethanda wamgcina ephila, lalowo ayethanda wamphakamisa, lalowo ayethanda wamehlisela phansi.
Et propter magnificentiam, quam dederat ei, universi populi, tribus, et linguæ tremebant, et metuebant eum: quos volebat, interficiebat: et quos volebat, percutiebat: et quos volebat, exaltabat: et quos volebat, humiliabat.
20 Kodwa lapho inhliziyo yakhe yaziphakamisa, lenhliziyo yakhe yaba lukhuni ngokuzigqaja, wehliswa esihlalweni sakhe sobukhosi sombuso, bamthathela udumo lwakhe.
Quando autem elevatum est cor eius, et spiritus illius obfirmatus est ad superbiam, depositus est de solio regni sui, et gloria eius ablata est:
21 Wasexotshwa ebantwaneni babantu, lenhliziyo yakhe yenziwa yafanana leyenyamazana, lendawo yakhe yokuhlala yaba labobabhemi beganga; bamdlisa utshani njengenkabi, lomzimba wakhe waba manzi ngamazolo amazulu, waze wazi ukuthi uNkulunkulu oPhezukonke uyabusa embusweni wabantu, lokuthi umisa phezu kwawo loba ngubani amthandayo.
et a filiis hominum eiectus est, sed et cor eius cum bestiis positum est, et cum onagris erat habitatio eius: fœnum quoque ut bos comedebat, et rore cæli corpus eius infectum est, donec cognosceret quod potestatem haberet Altissimus in regno hominum: et quemcumque voluerit, suscitabit super illud.
22 Wena-ke, ndodana yakhe, Belishazari, kawuyithobisanga inhliziyo yakho, lanxa ukwazile konke lokhu.
Tu quoque filius eius Baltassar, non humiliasti cor tuum, cum scires hæc omnia:
23 Kodwa uziphakamisile wamelana leNkosi yamazulu; njalo baletha izitsha zendlu yayo phambi kwakho; wena-ke, leziphathamandla zakho, omkakho, labafazi bakho abancane, lanathela kuzo iwayini; udumisile onkulunkulu besiliva, labegolide, abethusi, abensimbi, abesigodo, labelitshe, abangaboniyo labangezwayo, labangaziyo; kodwa uNkulunkulu omphefumulo wakho usesandleni sakhe, lozindlela zakho zonke zingezakhe, kawumdumisanga.
sed adversum Dominatorem cæli elevatus es: et vasa domus eius allata sunt coram te: et tu, et optimates tui, et uxores tuæ, et concubinæ tuæ vinum bibistis in eis: deos quoque argenteos, et aureos, et æreos, ferreos, ligneosque et lapideos, qui non vident, neque audiunt, neque sentiunt, laudasti: porro Deum, qui habet flatum tuum in manu sua, et omnes vias tuas, non glorificasti.
24 Khonokho le inhlanekela yesandla yathunywa ivela kuye; lumbhalo wasubhalwa.
Idcirco ab eo missus est articulus manus, quæ scripsit hoc, quod exaratum est.
25 Njalo nanku umbhalo owabhalwayo: MENE, MENE, TEKELI, UFARISINI.
Hæc est autem scriptura, quæ digesta est: MANE, THECEL, PHARES.
26 Nansi ingcazelo yalolulutho: MENE: UNkulunkulu ubalile umbuso wakho, wawuqeda.
Et hæc est interpretatio sermonis. MANE: numeravit Deus regnum tuum, et complevit illud.
27 TEKELI: Ulinganisiwe esilinganisweni, watholwa usilela.
THECEL: appensus es in statera, et inventus es minus habens.
28 UPERESI: Umbuso wakho wehlukanisiwe, wanikwa amaMede lamaPerisiya.
PHARES: divisum est regnum tuum, et datum est Medis, et Persis.
29 Lapho uBelishazari walaya, basebemgqokisa uDaniyeli ngokuyibubende, leketane yegolide entanyeni yakhe, basebememezela ngaye ukuthi abe ngumbusi wesithathu embusweni.
Tunc iubente rege indutus est Daniel purpura, et circumdata est torques aurea collo eius: et prædicatum est de eo quod haberet potestatem tertius in regno suo.
30 Ngalobobusuku uBelishazari inkosi yamaKhaladiya wabulawa.
Eadem nocte interfectus est Baltassar rex Chaldæus.
31 UDariyusi umMede wasesemukela umbuso, eleminyaka phose engamatshumi ayisithupha lambili.
Et Darius Medus successit in regnum annos natus sexagintaduos.
