Imisebenzi 7
1 Umpristi omkhulu wasesithi: Kambe lezizinto zinjalo?
Basi, Kuhani Mkuu akamwuliza, “Je, mambo haya ni kweli?”
2 Wasesithi: Madoda, bazalwane labobaba, lalelani. UNkulunkulu wenkazimulo wabonakala kubaba wethu uAbrahama eseMesopotamiya, engakahlali eHarani,
Naye Stefano akasema, “Ndugu zangu na akina baba, nisikilizeni! Mungu alimtokea baba yetu Abrahamu alipokuwa kule Mesopotamia kabla hajaenda kukaa kule Harani.
3 wasesithi kuye: Phuma elizweni lakini lezihlotsheni zakho, uze elizweni engizakutshengisa lona.
Mungu alimwambia: Ondoka katika nchi yako; waache watu wa ukoo wako; nenda katika nchi nitakayokuonyesha!
4 Wasesuka elizweni lamaKhaladiya wahlala eHarani; kwathi esuka lapho, emva kokufa kukayise, wamsusa wamhlalisa kulelilizwe elihlezi kilo lina khathesi;
Kwa hivyo, Abrahamu alihama nchi ya Kaldayo, akaenda kukaa Harani. Baada ya kifo cha baba yake, Mungu alimtoa tena Harani akaja kukaa katika nchi hii mnayokaa sasa.
5 kodwa kamnikanga ilifa kilo, hatshi lanyathela; kodwa wathembisa ukumnika lona libe ngelakhe, lelenzalo yakhe emva kwakhe, engakabi lamntwana.
Mungu hakumpa hata sehemu moja ya nchi hii iwe mali yake; hata hivyo, alimwahidia kumpa nchi hii iwe yake na ya wazawa wake, ingawaje wakati huu hakuwa na mtoto.
6 UNkulunkulu wasekhuluma kanje esithi inzalo yakhe izakuba yisihambi elizweni lemzini, bazayenza isigqili bazayiphatha kubi, iminyaka engamakhulu amane;
Mungu alimwambia hivi: Wazao wako watapelekwa katika nchi inayotawaliwa na watu wengine, na huko watafanywa watumwa na kutendewa vibaya kwa muda wa miaka mia nne.
7 kodwa lesosizwe, abazakuba yizigqili kuso, ngizasigweba mina, kutsho uNkulunkulu; njalo emva kwalezizinto bazaphuma, bangikhonze kulindawo.
Lakini mimi nitalihukumu taifa hilo litakalowafanya watumwa. Kisha nitawatoa katika nchi hiyo ili waje kuniabudu mahali hapa.
8 Wasemnika isivumelwano sokusoka; ngokunjalo wazala uIsaka, wamsoka ngosuku lwesificaminwembili; loIsaka wazala uJakobe, loJakobe okhokho abalitshumi lambili.
Halafu Mungu aliifanya tohara iwe ishara ya agano. Hivyo, Abrahamu alimtahiri mtoto wake Isaka, siku ya nane baada ya kuzaliwa. Na Isaka, vivyo hivyo, alimtahiri Yakobo. Naye Yakobo aliwatendea wale mababu kumi na wawili vivyo hivyo.
9 Okhokho basebesiba lomona bathengisa uJosefa eGibhithe; kodwa uNkulunkulu wayelaye,
“Wale mababu walimwonea wivu Yosefu, wakamuuza utumwani Misri. Lakini Mungu alikuwa pamoja naye,
10 wasemkhulula kuzo zonke inhlupheko zakhe, wamnika umusa lenhlakanipho phambi kukaFaro inkosi yeGibhithe; wasembeka ukuba ngumbusi phezu kweGibhithe lowendlu yakhe yonke.
akamwokoa katika taabu zake zote. Mungu alimjalia fadhili na hekima mbele ya Farao, mfalme wa Misri, hata Farao akamweka awe mkuu wa ile nchi na nyumba ya kifalme.
11 Kwasekufika indlala elizweni lonke leGibhithe leleKhanani, lokuhlupheka okukhulu; labobaba bethu kabatholanga ukudla.
Kisha, kulizuka njaa kubwa katika nchi yote ya Misri na Kanaani, ikasababisha dhiki kubwa. Babu zetu hawakuweza kupata chakula chochote.
12 Kodwa uJakobe esezwile ukuthi kukhona amabele eGibhithe, wathuma obaba bethu okokuqala.
Basi, Yakobo alipopata habari kwamba huko Misri kulikuwa na nafaka, aliwatuma watoto wake, yaani babu zetu, waende huko Misri mara ya kwanza.
13 Kwathi ngokwesibili uJosefa waziswa kubafowabo, labakibo kaJosefa babonakaliswa kuFaro.
Katika safari yao ya pili, Yosefu alijitambulisha kwa ndugu zake, na Farao akaifahamu jamaa ya Yosefu.
14 UJosefa wasethumela wabizela kuye uyise uJakobe, lalo lonke usendo lwakhe, kulemiphefumulo engamatshumi ayisikhombisa lanhlanu.
Yosefu alituma ujumbe kwa baba yake na jamaa yote, jumla watu sabini na tano, waje Misri.
15 UJakobe wasesehlela eGibhithe, wasesifa yena labobaba bethu;
Hivyo, Yakobo alikwenda Misri ambako yeye na babu zetu wengine walikufa.
16 basebethwalelwa eShikemi, balaliswa engcwabeni uAbrahama ayelithenge ngentengo yemali kumadodana kaHamori weShikemi.
Miili yao ililetwa mpaka Shekemu, ikazikwa katika kaburi Abrahamu alilonunua kutoka kwa kabila la Hamori kwa kiasi fulani cha fedha.
17 Kwathi sesisondele isikhathi sesithembiso uNkulunkulu ayesifunge kuAbrahama, bakhula abantu banda eGibhithe,
“Wakati ulipotimia Mungu aitimize ahadi aliyompa Abrahamu, idadi ya wale watu kule Misri ilikwisha ongezeka na kuwa kubwa zaidi.
18 kwaze kwavela enye inkosi, eyayingamazi uJosefa.
Mwishowe, mfalme mmoja ambaye hakumtambua Yosefu alianza kutawala huko Misri.
19 Yona yasiphatha ngobuqili isizukulu sakithi, yabahlupha obaba bethu, ukubalahlisa insane zabo, ukuze zingaphili.
Alilifanyia taifa letu ukatili, akawatendea vibaya babu zetu kwa kuwalazimisha waweke nje watoto wao wachanga ili wafe.
20 Ngalesosikhathi kwazalwa uMozisi, waba muhle kuNkulunkulu; owondliwa endlini kayise inyanga ezintathu.
Mose alizaliwa wakati huo. Alikuwa mtoto mzuri sana. Alilelewa nyumbani kwa muda wa miezi mitatu,
21 Eselahliwe, indodakazi kaFaro yamdobha, yazondlela yena ukuthi abe yindodana.
na alipotolewa nje, binti wa Farao alimchukua, akamlea kama mtoto wake.
22 Njalo uMozisi wafundiswa kuyo yonke inhlakanipho yamaGibhithe; wasesiba lamandla ngamazwi langemisebenzi.
Mose alifundishwa mambo yote ya hekima ya Wamisri akawa mashuhuri kwa maneno na matendo.
23 Kwathi eselesikhathi seminyaka engamatshumi amane agcweleyo, kwafika enhliziyweni yakhe ukuthi ahambele abafowabo abantwana bakoIsrayeli.
“Alipokuwa na umri wa miaka arobaini aliamua kwenda kuwaona ndugu zake Waisraeli.
24 Kwathi ebona omunye ephathwa kubi, wamvikela wamphindisela ohlutshwayo, watshaya umGibhithe;
Huko alimwona mmoja wao akitendewa vibaya, akaenda kumwokoa, na kulipiza kisasi, akamuua yule Mmisri.
25 njalo wayethemba ukuthi abafowabo bazaqedisisa ukuthi uNkulunkulu ubanika inkululeko ngesandla sakhe; kodwa kabaqedisisanga.
(Alidhani kwamba Waisraeli wenzake wangeelewa kwamba Mungu angemtumia yeye kuwakomboa, lakini hawakuelewa hivyo.)
26 Njalo ngosuku olulandelayo wazibonakalisa kubo ababesilwa, wabalamula ngamandla, esithi: Madoda, lingabazalwane; liphathanelani kubi?
Kesho yake, aliwaona Waisraeli wawili wakipigana, akajaribu kuwapatanisha, akisema: Ninyi ni ndugu; kwa nini basi, kutendeana vibaya ninyi kwa ninyi?
27 Kodwa lowo owayemona umakhelwane wamsunduza, esithi: Ubekwe ngubani ukuba ngumbusi lomahluleli phezu kwethu?
Yule aliyekuwa anampiga mwenzake alimsukuma Mose kando akisema: Ni nani aliyekuweka wewe kuwa kiongozi na mwamuzi wa watu?
28 Usufuna ukungibulala yini, njengoba ubulele umGibhithe izolo?
Je, unataka kuniua kama ulivyomuua yule Mmisri jana?
29 Ngalelilizwi uMozisi wasebaleka, waba ngowemzini elizweni leMadiyani, lapho azala khona amadodana amabili.
Baada ya kusikia hayo Mose alikimbia, akaenda kukaa katika nchi ya Midiani na huko akapata watoto wawili.
30 Kwathi sekugcwaliseke iminyaka engamatshumi amane, kwabonakala kuye enkangala yentaba iSinayi ingilosi yeNkosi phakathi kwelangabi lomlilo esihlahleni.
“Miaka arobaini ilipotimia, malaika wa Bwana alimtokea Mose katika kichaka kilichokuwa kinawaka moto kule jangwani karibu na mlima Sinai.
31 Kwathi uMozisi esebonile wamangala ngalowombono; esasondela ukuthi akhangelisise, ilizwi leNkosi lafika kuye lisithi:
Mose alistaajabu sana kuona jambo hilo hata akasogea karibu ili achungulie; lakini alisikia sauti ya Bwana:
32 Mina nginguNkulunkulu waboyihlo, uNkulunkulu kaAbrahama loNkulunkulu kaIsaka loNkulunkulu kaJakobe. UMozisi wasethuthumela, kazaba lesibindi sokukhangelisisa.
Mimi ni Mungu wa baba zako, Mungu wa Abrahamu, Isaka na Yakobo! Mose akatetemeka kwa hofu na wala hakuthubutu kutazama zaidi.
33 INkosi yasisithi kuye: Khulula amanyathela enyaweni zakho; ngoba indawo omi kiyo ingumhlabathi ongcwele.
Bwana akamwambia: Vua viatu vyako maana hapa unaposimama ni mahali patakatifu.
34 Ngikubonile lokukubona ukuhlutshwa kwabantu bami abaseGibhithe, njalo ngizwile ukububula kwabo; sengehlile ukuthi ngibakhulule; khathesi-ke woza, ngizakuthuma eGibhithe.
Nimeyaona mabaya wanayotendewa watu wangu kule Misri. Nimesikia kilio chao, nami nimekuja kuwaokoa. Basi sasa, nitakutuma Misri.
35 UMozisi lo abamalayo besithi: Ubekwe ngubani ukuba ngumbusi lomahluleli? - nguye uNkulunkulu amthumayo ukuba ngumbusi lomkhululi ngesandla sengilosi eyabonakala kuye esihlahleni.
“Huyu Mose ndiye yule watu wa Israeli waliyemkataa waliposema: Ni nani aliyekuweka wewe kuwa kiongozi na mwamuzi wetu? Kwa njia ya yule malaika aliyemtokea katika kichaka kilichokuwa kinawaka moto, Mungu alimtuma Mose huyo awe kiongozi na mkombozi.
36 Yena wabakhupha, esenze izimangaliso lezibonakaliso elizweni leGibhithe loLwandle oluBomvu, lenkangala iminyaka engamatshumi amane.
Ndiye aliyewaongoza wale watu watoke Misri kwa kufanya miujiza na maajabu katika nchi ya Misri, katika bahari ya Shamu na jangwani kwa muda wa miaka arobaini.
37 Nguye lowo uMozisi owathi kubantwana bakoIsrayeli: INkosi uNkulunkulu wenu uzalivusela umprofethi kubazalwane benu onjengami; lizamuzwa yena.
Mose ndiye aliyewaambia watu wa Israeli: Mungu atawateulieni nabii kama mimi kutoka katika ndugu zenu ninyi wenyewe.
38 Nguye lowo owayesebandleni enkangala, kanye lengilosi eyakhuluma laye entabeni iSinayi kanye labobaba bethu; owemukela amazwi aphilayo, ukuze asinike;
Wakati watu wa Israeli walipokutana pamoja kule jangwani, Mose ndiye aliyekuwako huko pamoja nao. Alikuwa huko pamoja na babu zetu na yule malaika aliyeongea naye mlimani Sinai; ndiye aliyekabidhiwa yale maneno yaletayo uzima atupe sisi.
39 yena obaba bethu abangavumanga ukumlalela, kodwa bamsunduzela eceleni, basebebuyela eGibhithe ngenhliziyo zabo,
“Lakini yeye ndiye babu zetu waliyemkataa kumsikiliza; walimsukuma kando, wakatamani kurudi Misri.
40 besithi kuAroni: Senzele onkulunkulu abazahamba phambi kwethu; ngoba uMozisi lo, owasikhupha elizweni iGibhithe, kasazi ukuthi wehlelwe yini.
Walimwambia Aroni: Tutengenezee miungu itakayotuongoza njiani, maana hatujui yaliyompata Mose huyu aliyetuongoza kutoka Misri!
41 Basebesenza ithole ngalezonsuku, baletha umhlatshelo esithombeni, bajabula ngemisebenzi yezandla zabo.
Hapo ndipo walipojitengenezea sanamu ya ndama, wakaitambikia na kukifanyia sherehe kitu ambacho ni kazi ya mikono yao wenyewe.
42 Kodwa uNkulunkulu wafulathela, wabanikela ukuthi bakhonze ibutho lezulu; njengokulotshiweyo encwadini yabaprofethi ukuthi: Laletha kimi yini imihlatshelo leminikelo iminyaka engamatshumi amane enkangala, ndlu kaIsrayeli?
Lakini Mungu aliondoka kati yao, akawaacha waabudu nyota za anga, kama ilivyoandikwa katika kitabu cha manabii: Enyi watu wa Israeli! Si mimi mliyenitolea dhabihu na sadaka kwa muda wa miaka arobaini kule jangwani!
43 Njalo lathatha ithabhanekele likaMoloki lenkanyezi kankulunkulu wenu uRefani, imifanekiso elayenza ukuthi liyikhonze; njalo ngizalithuthela ngaphambili kweBhabhiloni.
Ninyi mlikibeba kibanda cha mungu Moloki, na sanamu ya nyota ya mungu wenu Refani. Sanamu mlizozifanya ndizo mlizoabudu. Kwa sababu hiyo nitakupeleka mateka mbali kupita Babuloni!
44 Obaba bethu babelalo ithabhanekele lobufakazi enkangala, njengokulayela kwalowo owakhuluma loMozisi, ukuthi alenze ngomfanekiso ayewubonile;
Kule jangwani babu zetu walikuwa na lile hema lililoshuhudia kuweko kwa Mungu. Lilitengenezwa kama Mungu alivyomwambia Mose alifanye; nakala kamili ya kile alichoonyeshwa.
45 okwathi futhi obaba bethu abalandelayo sebelemukele balingenisa kanye loJoshuwa empahleni yezizwe, uNkulunkulu azixotsha phambi kobuso babobaba, kwaze kwaba sensukwini zikaDavida;
Kisha babu zetu walilipokezana wao kwa wao mpaka wakati wa Yoshua, walipoinyakua ile nchi kutoka kwa mataifa ambayo Mungu aliyafukuza mbele yao. Hapo lilikaa mpaka nyakati za Daudi.
46 owathola umusa phambi kukaNkulunkulu, wacela ukutholela uNkulunkulu kaJakobe ithabhanekele.
Daudi alipata upendeleo kwa Mungu, akamwomba Mungu ruhusa ya kumjengea makao yeye aliye Mungu wa Yakobo.
47 Kodwa uSolomoni wamakhela indlu.
Lakini Solomoni ndiye aliyemjengea Mungu nyumba.
48 Kodwa oPhezukonke kahlali ethempelini elenziwe ngezandla, njengokutsho komprofethi ukuthi:
“Hata hivyo, Mungu Mkuu haishi katika nyumba zilizojengwa na binadamu; kama nabii asemavyo:
49 Izulu kimi liyisihlalo sobukhosi, lomhlaba uyisenabelo senyawo zami; lizangakhela indlu enjani, kutsho iNkosi; kumbe yiyiphi indawo yami yokuphumula?
Bwana asema: Mbingu ni kiti changu cha enzi na dunia ni kiti changu cha kuwekea miguu.
50 Isandla sami kasizenzanga yini zonke lezizinto?
Ni nyumba ya namna gani basi mnayoweza kunijengea, na ni mahali gani nitakapopumzika? Vitu hivi vyote ni mimi nimevifanya, au sivyo?
51 Lina ntamo zilukhuni njalo abangasokanga enhliziyweni lendlebeni, lina limelana njalonjalo loMoya oyiNgcwele; njengaboyihlo, linjalo lani.
“Enyi wakaidi wakuu! Mioyo na masikio yenu ni kama ya watu wa mataifa. Ninyi ni kama baba zenu. Siku zote mnampinga Roho Mtakatifu.
52 Nguwuphi owabaprofethi oyihlo abangamzingelanga? Basebebulala labo abamemezela ngaphambili ngokuza koLungileyo, yena lo lina khathesi eselabangabanikeli lababulali bakhe;
Je, yuko nabii yeyote ambaye baba zenu hawakumtesa? Waliwaua hao Mungu aliowatuma watangaze kuja kwake yule Mwenye Haki. Na sasa, ninyi mmemsaliti, mkamuua.
53 elemukela umlayo ngokuhlela kwezingilosi, kodwa kaliwulondolozanga.
Ninyi mliipokea ile Sheria iliyoletwa kwenu na Malaika, lakini hamkuitii.”
54 Bathi sebezwile lezizinto, bahlabeka enhliziyweni zabo, bamgedlela amazinyo.
Wale wazee wa Baraza waliposikia hayo, walighadhibika sana, wakamsagia meno kwa hasira.
55 Kodwa yena egcwele uMoya oNgcwele, wajolozela ezulwini, wabona inkazimulo kaNkulunkulu, loJesu emi ngakwesokunene sikaNkulunkulu,
Lakini Stefano akiwa amejawa na Roho Mtakatifu, akatazama juu mbinguni, akauona utukufu wa Mungu na Yesu amekaa upande wa kulia wa Mungu.
56 wasesithi: Khangelani, ngibona amazulu evulekile, leNdodana yomuntu imi ngakwesokunene sikaNkulunkulu.
Akasema, “Tazameni! Ninaona mbingu zimefunuliwa na Mwana wa Mtu amesimama upande wa kulia wa Mungu.”
57 Kodwa bamemeza ngelizwi elikhulu, bavala indlebe zabo, batheleka phezu kwakhe bengqondonye;
Hapo, watu wote katika kile kikao cha Baraza, wakapiga kelele na kuziba masikio yao kwa mikono yao. Kisha wakamrukia wote kwa pamoja,
58 basebemkhuphela ngaphandle komuzi, bamkhanda ngamatshe; labafakazi babeka phansi izembatho zabo enyaweni zejaha elithiwa nguSawuli.
wakamtoa nje ya mji, wakampiga mawe. Wale mashahidi wakayaweka makoti yao chini ya ulinzi wa kijana mmoja jina lake Saulo.
59 Bamkhanda ngamatshe uStefane, ebiza esithi: Nkosi Jesu, yemukela umoya wami.
Waliendelea kumpiga mawe Stefano, huku akiwa anasali: “Bwana Yesu, ipokee roho yangu!”
60 Waseguqa ngamadolo, wamemeza ngelizwi elikhulu esithi: Nkosi, ungababaleli lesisono. Esetshilo lokhu walala.
Akapiga magoti, akalia kwa sauti kubwa: “Bwana, usiwalaumu kwa sababu ya dhambi hii.” Baada ya kusema hivyo, akafa.
