ULukha 12
1 Ngalesosikhathi sekubuthene ixuku lezinkulungwane zabantu, sebenyathelana, uJesu waqala ukukhuluma kubafundi bakhe esithi, “Qaphelani imvubelo yabaFarisi, iyikuzenzisa.
Wakati watu kwa maelfu walipokuwa wamekusanyika hata wakawa wanakanyagana, Yesu aliwaambia kwanza wanafunzi wake, “Jihadharini na chachu ya Mafarisayo, yaani unafiki.
2 Kakukho okufihliweyo okungayi kuvezwa obala, lokufihliweyo okungayikwaziwa.
Kila kilichofunikwa kitafunuliwa, kila kilichofichika kitafichuliwa.
3 Lokho okukhulume emnyameni kuzazwakala emini lithe bha, lalokho obukunyenyezela endlebeni ezindlini zangaphakathi kuzamenyezelwa phezu kophahla lwezindlu.
Kwa hiyo, kila mliyosema gizani, watu watayasikia katika mwanga, na kila mliyonong'ona faraghani milango imefungwa, yatatangazwa juu ya nyumba.
4 Ngiyalitshela bangane, lingabesabi labo ababulala umzimba kungabikhona okunye abangakwenza ngemva kwalokho.
“Nawaambieni ninyi rafiki zangu: msiwaogope wale wanaoua mwili, wasiweze kufanya kitu kingine zaidi.
5 Kodwa ngizalitshengisa lowo okumele limesabe: Mesabeni lowo, othi esebulele umzimba, abe lamandla okuwuphosela esihogweni. Yebo, ngithi mesabeni. (Geenna g1067)
Nitawaonyesheni yule ambaye ni lazima kumwogopa: mwogopeni yule ambaye baada ya kuua ana uwezo wa kumtupa mtu katika moto wa Jehanamu. Naam, ninawaambieni, mwogopeni huyo. (Geenna g1067)
6 Intaka ezinhlanu kazithengiswa ngendibilitshi ezimbili na? Kodwa kayikho lanye yazo uNkulunkulu ayilibalayo.
Inajulikana kwamba shomoro watano huuzwa kwa senti kumi, au sivyo? Lakini mbele ya Mungu hasahauliki hata mmoja.
7 Ngempela, inwele zekhanda lakho zibaliwe. Lingesabi; lina liligugu ukwedlula intaka ezinengi.
Lakini hata nywele za vichwa vyenu zimehesabiwa zote. Msiogope, basi, ninyi mna thamani zaidi kuliko shomoro wengi!
8 Ngiyalitshela, lowo ongivuma phambi kwabantu, iNdodana yoMuntu layo izamvuma phambi kwezingilosi zikaNkulunkulu.
“Nawaambieni kweli, kila mtu anayekiri hadharani kwamba yeye ni wangu, Mwana wa Mtu naye atakiri mbele ya malaika wa Mungu kwamba mtu huyo ni wake.
9 Kodwa lowo ongiphikayo phambi kwabantu uzaphikwa phambi kwezingilosi zikaNkulunkulu.
Lakini, mtu yeyote anayenikana mbele ya watu, naye atakanwa mbele ya malaika wa Mungu.
10 Njalo wonke umuntu okhuluma okubi ngeNdodana yoMuntu uzathethelelwa kodwa lowo ohlambaza uMoya oNgcwele akayikuthethelelwa.
“Yeyote anayesema neno la kumpinga Mwana wa Mtu atasamehewa; lakini anayemkufuru Roho Mtakatifu hatasamehewa.
11 Nxa limiswa phambi kwamasinagogu, phambi kwababusi labaphathi, lingazihluphi ngokuthi lizazivikela lisithini kumbe ukuthi lizakuthini,
“Watakapowapeleka ninyi mbele ya masunagogi na mbele ya wakuu na watawala msiwe na wasiwasi juu ya jinsi mtakavyojitetea au jinsi mtakavyosema.
12 ngoba uMoya oNgcwele uzalifundisa ngalesosikhathi lokho elifanele likutsho.”
Kwa maana wakati huo Roho Mtakatifu atawafundisheni kile mnachopaswa kusema.”
13 Omunye emphakathini wathi kuye, “Mfundisi, tshela umfowethu ukuthi angabele ilifa lami.”
Mtu mmoja katika ule umati wa watu akamwambia, “Mwalimu, mwambie ndugu yangu tugawane urithi aliotuachia baba.”
14 UJesu waphendula wathi, “Ndoda, ngibekwe ngubani ukuba ngumahluleli kumbe umlamuli wenu?”
Yesu akamjibu, “Rafiki, ni nani aliyeniweka mimi mwamuzi au msuluhishi kati yenu?”
15 Wasesithi kubo, “Qaphelani! Limukani inhlobo zonke zobuhaga; isiqokoqela sempilo yomuntu kasikho ebunengini benotho yakhe.”
Basi, akawaambia wote, “Jihadharini na kila aina ya tamaa; maana uzima wa mtu hautegemei wingi wa vitu alivyo navyo.”
16 Wasebatshela umzekeliso wathi, “Insimu yenye indoda eyayinothile yaba lenala eyesabekayo.
Kisha akawaambia mfano: “Kulikuwa na tajiri mmoja ambaye shamba lake lilizaa mavuno mengi.
17 Yasinakana yathi, ‘Kambe ngenzeni? Angilandawo yokubeka amabele ami.’
Tajiri huyo akafikiri moyoni mwake: Nitafanyaje nami sina mahali pa kuhifadhia mavuno yangu?
18 Yasisithi, ‘Nanku engizakwenza. Ngizazidiliza iziphala zami ngakhe ezinkulu kulalezi, besengithela khona wonke amabele ami kanye lezinye impahla zami.
Nitafanya hivi: nitabomoa ghala zangu na kujenga kubwa zaidi, na humo nitahifadhi mavuno yangu yote na mali yangu.
19 Ngizazitshela ngithi, “Usulezinto ezinengi ezinhle njalo ezizakwanela iminyaka eminengi. Kholisa impilo, udle, unathe uthokoze.”’
Hapo nitaweza kuiambia roho yangu: sasa unayo akiba ya matumizi kwa miaka na miaka. Ponda mali, ule, unywe na kufurahi.
20 Kodwa uNkulunkulu wathi kuye, ‘Wena siwula ndini! Ngalobubusuku impilo yakho izathathwa. Pho ngubani ozazuza lokhu obusuzilungisele khona na?’
Lakini Mungu akamwambia: Mpumbavu wewe; leo usiku roho yako itachukuliwa. Na vitu vile vyote ulivyojilundikia vitakuwa vya nani?”
21 Yikho lokhu okuzakwenzeka kulowo ozibekela inotho kodwa enganothanga kuNkulunkulu.”
Yesu akamaliza kwa kusema “Ndivyo ilivyo kwa mtu anayejilundikia mali kwa ajili yake mwenyewe, lakini si tajiri mbele ya Mungu.”
22 UJesu wasesithi kubafundi bakhe: “Ngakho ngilitshela ukuthi lingakhathazeki ngokuphila kwenu, ukuthi lizakudlani kumbe ngomzimba wenu, ukuthi lizagqokani.
Kisha Yesu akawaambia wanafunzi wake, “Kwa sababu hiyo nawaambieni, msiwe na wasiwasi juu ya chakula mnachohitaji ili kuishi, wala juu ya mavazi mnayohitaji kwa ajili ya miili yenu.
23 Impilo iyakudlula ukudla, lomzimba uyazedlula izembatho.
Kwa sababu uzima ni bora kuliko chakula, na mwili ni bora kuliko mavazi.
24 Khumbulani amawabayi, kawahlanyeli, kawavuni, kawalaso isiphala kodwa uNkulunkulu uyawapha ukudla. Manje lina liqakatheke okwedlula izinyoni!
Chukueni kwa mfano, kunguru: hawapandi, hawavuni wala hawana ghala yoyote. Hata hivyo, Mungu huwalisha. Ninyi mna thamani zaidi kuliko ndege!
25 Ngubani kini othi ngokukhathazeka angezelele ihola elilodwa empilweni yakhe na?
Ni nani kati yenu kwa kuwa na wasiwasi anaweza kuongeza urefu wa maisha yake?
26 Njengoba lingeke liyenze linto encinyane kangaka, lizihluphelani na ngokunengi?
Basi, kama hamwezi kufanya jambo dogo kama hilo, kwa nini kuwa na wasiwasi juu ya yale mengine?
27 Ake libone ukuthi amaluba eganga akhula njani. Kawasebenzi njalo aweluki. Kodwa ngilitshela ukuthi laye uSolomoni ekucwebezeleni kwakhe kazange acece njengawo.
Angalieni maua jinsi yanavyomea. Hayafanyi kazi wala hayafumi. Hata hivyo, nawahakikishieni kwamba hata Solomoni mwenyewe na fahari zake zote hakupata kuvikwa vizuri kama ua mojawapo.
28 Nxa uNkulunkulu ececisa kanjalo utshani beganga, obukhona namuhla, kusasa sebuphoselwa emlilweni, kambe uzalicecisa kanganani na, lina bokukholwa okuncinyane!
Lakini, kama Mungu hulivika vizuri jani la shambani ambalo leo liko na kesho latupwa motoni, je, hatawafanyia ninyi zaidi? Enyi watu wenye imani haba!
29 Lingazihluphi ezinhliziyweni zenu ngokuthi lizakudlani kumbe lizanathani; lingakhathazeki ngalokho.
“Basi, msivurugike akili, mkihangaika daima juu ya mtakachokula au mtakachokunywa.
30 Ngoba umhlaba wabezizwe uxotshana lezinto ezinjalo, ikanti uYihlo uyazi ukuthi liyazidinga.
Kwa maana hayo yote ndiyo yanayohangaikiwa na watu wasiomjua Mungu. Baba yenu anajua kwamba mnahitaji vitu hivyo.
31 Kodwa funani umbuso wakhe, zonke lezizinto lizaziphiwa lazo.
Shughulikieni kwanza Ufalme wa Mungu, na hayo yote mtapewa kwa ziada.
32 Lingesabi, mhlambi omncane, ngoba uYihlo uthandile ukulipha umbuso.
“Msiogope, enyi kundi dogo! Maana Baba yenu amependa kuwapeni Ufalme.
33 Thengisani impahla yenu liphe abampofu. Zidingeleni izikhwama ezingagugiyo, inotho ezulwini engayikuphela, lapho okungasondeli khona isela loba impehlane engabhubhisi khona.
Uzeni mali yenu mkawape maskini misaada. Jifanyieni mifuko isiyochakaa, na jiwekeeni hazina mbinguni ambako haitapungua. Huko wezi hawakaribii, wala nondo hawaharibu.
34 Ngoba lapho okulenotho yakho khona, inhliziyo yakho layo ilapho.”
Pale ilipo hazina yako, ndipo pia utakapokuwa moyo wako.
35 “Gqokani lilindele inkonzo lezibane zenu zihlale zibhebha
“Muwe tayari! Jifungeni mkanda kiunoni, na taa zenu ziwe zinawaka;
36 njengamadoda elindele inkosi yawo ukuba ibuye edilini lomthimba ukuze kuthi nxa ifika iqoqoda aphange ayivulele umnyango.
muwe kama watumishi wanaomngojea bwana wao arudi kutoka arusini, ili wamfungulie mara atakapobisha hodi.
37 Kuzakuba kuhle kulezozinceku inkosi yazo ezazifica zilindile nxa ifika. Ngilitshela iqiniso ukuthi yona izagqokela ukubaphakela, bona bahlale etafuleni, yona ibaphakele.
Heri yao watumishi wale ambao bwana wao atakaporudi atawakuta wanakesha! Nawaambieni hakika, huyo bwana atajifunga mkanda kiunoni, atawaketisha mezani na kuwahudumia.
38 Kuzakuba kuhle kulezozinceku inkosi yazo ezazifica zilindile loba ingabe ifika ngomlindo wesibili loba owesithathu ebusuku.
Heri yao watumishi hao ikiwa bwana wao atawakuta wanakesha hata ikiwa atarudi usiku wa manane au alfajiri.
39 Kodwa zwisisani lokhu: Aluba umninindlu ubesazi ukuthi isela lizafika ngasiphi isikhathi ubengasoze ayekele indlu yakhe igqekezwe.
Jueni kwamba, kama mwenye nyumba angejua saa ambayo mwizi atakuja, angekesha, wala hangeiacha nyumba yake ivunjwe.
40 Lani hlalani lilindile ngoba iNdodana yoMuntu izafika ngesikhathi elingayilindelanga ngaso.”
Nanyi, kadhalika muwe tayari, maana Mwana wa Mtu atakuja saa msiyoitazamia.”
41 UPhethro wabuza wathi, “Nkosi, umzekeliso lo uwuqondise kithi kumbe ebantwini bonke na?”
Petro akamwambia, “Bwana, mfano huo ni kwa ajili yetu tu, au ni kwa ajili ya watu wote?”
42 INkosi yaphendula yathi, “Ngubani kambe ongumphathi othembekileyo, ohlakaniphileyo, othi inkosi yakhe imbeke ukukhangela izisebenzi zayo ukuba aziphe isabelo sazo sokudla ngesikhathi esifaneleyo?
Bwana akajibu, “Ni nani basi, mtumishi aliye mwaminifu na mwenye busara, ambaye bwana wake atamweka juu ya watumishi wake ili awape chakula wakati ufaao?
43 Kuzakuba kuhle kuleyo nceku inkosi ezayifica isenza njalo ekuphendukeni kwayo.
Heri yake mtumishi huyo ikiwa bwana wake atakaporudi atamkuta akifanya hivyo.
44 Ngilitshela iqiniso, izakumbeka ukuthi aphathe yonke impahla yayo.
Hakika atampa madaraka juu ya mali yake yote.
45 Kodwa cabanga nxa inceku ingazitshela ithi, ‘Inkosi yami isiphuzile ukubuya,’ ibisiqalisa ukutshaya ezinye izisebenzi zesilisa lezesifazane, ibisisidla, inatha idakwe.
Lakini, kama mtumishi huyo atafikiri moyoni mwake: na kusema: Bwana wangu amekawia sana kurudi halafu aanze kuwapiga watumishi wenzake, wa kiume au wa kike, na kula, kunywa na kulewa,
46 Inkosi yaleyonceku izabuya ngosuku engacatshangelwa khona langesikhathi inceku engasaziyo. Izayiqumaquma iyiphe indawo phakathi kwabangakholwayo.
bwana wake atarudi siku asiyoitazamia na saa asiyoijua; atamkatilia mbali na kumweka fungu moja na wasioamini.
47 Leyonceku ethi ikwazi okufunwa yinkosi yayo kodwa ingalindi kumbe ingalungisi lokho inkosi yayo ekufunayo izatshaywa okuzwayo.
Mtumishi ambaye anajua matakwa ya bwana wake lakini hajiweki tayari kufanya anavyotakiwa, atapigwa sana.
48 Kodwa lowo ongaziyo njalo owenza izinto eziholela ekubhujisweni uzatshaywa mbijana. Kulowo ophiwe okunengi, kuzafuneka okunengi kuye; lakulowo ogciniswe okunengi, kuzafuneka okunengi kulalokho.”
Lakini yule afanyaye yanayostahili adhabu bila kujua, atapigwa kidogo. Aliyepewa vingi atatakiwa vingi; aliyekabidhiwa vingi zaidi atatakiwa kutoa vingi zaidi.
49 “Ngilande ukuzalumathisa umlilo emhlabeni, ngize ngifise ukuthi ngabe uvele usungunguma!
“Nimekuja kuwasha moto duniani, laiti ungekuwa umewaka tayari!
50 Kodwa ngiseselobhaphathizo okusamele ngilungene, kodwa ngikhathazekile kakhulu kuze kugcwaliseke lokho!
Ninao ubatizo ambao inanipasa niupokee; jinsi gani ninavyohangaika mpaka ukamilike!
51 Licabanga ukuthi ngalanda ukuletha ukuthula emhlabeni na? Hatshi, zwanini, ngalanda ukuzehlukanisa.
Mnadhani nimekuja kuleta amani duniani? Hata kidogo; si amani bali utengano.
52 Kusukela manje bazakuthi bebahlanu emulini behlukane, abathathu bexabana lababili, lababili bexabana labathathu.
Na tangu sasa, jamaa ya watu watano itagawanyika; watatu dhidi ya wawili, na wawili dhidi ya watatu.
53 Bazakwehlukana, uyise axabane lendodana, indodana ixabane loyise, unina lendodakazi, indodakazi ixabane lonina, uninazala axabane lomalukazana, umalukazana loninazala.”
Baba atakuwa dhidi ya mwanawe, mwana dhidi ya baba yake; mama dhidi ya bintiye, binti dhidi ya mama yake; mama mkwe dhidi ya mke wa mwanawe na huyo dhidi ya mama mkwe wake.”
54 Wathi exukwini labantu: “Lithi lingabona iyezi liqhamuka entshonalanga liphange lithi, ‘Izulu lizakuna,’ lakanye line.
Yesu akayaambia tena makundi ya watu, “Mnapoona mawingu yakitokea upande wa magharibi, mara mwasema: Mvua itanyesha, na kweli hunyesha.
55 Kuthi kungavunguza umoya weningizimu lithi, ‘Kuzatshisa,’ lakanye kube njalo.
Mnapoona upepo wa kusi unavuma, mwasema Kutakuwa na hali ya joto na ndivyo inavyokuwa.
56 Bazenzisi! Liyakwazi ukuchaza izibonakaliso zomhlaba lezomkhathi. Kungani pho lingakwazi ukuchaza isikhathi lesi esikuso na?
Enyi wanafiki! Mnajua kutabiri hali ya hewa kwa kuangalia dunia na anga; kwa nini basi, hamwezi kujua maana ya nyakati hizi?
57 Kungani kanti lingaziboneli lina ngokwenu okuyikho okulungileyo na?
“Na kwa nini hamwezi kujiamulia wenyewe jambo jema la kufanya?
58 Nxa uhamba lalowo okumangalelayo lisiya kumahluleli, zama ngamandla ukuthi liqedelane lisesendleleni, funa akudonsele kumahluleli, lomahluleli abesekudlulisela enxuseni lona inxusa likuthele entolongweni.
Maana kama mshtaki wako anakupeleka mahakamani, ingekuwa afadhali kwako kupatana naye mkiwa bado njiani, ili asije akakupeleka mbele ya hakimu, naye hakimu akakutoa kwa polisi, nao wakakutia ndani.
59 Ngiyakutshela, kawusoze uphume uze uhlawule kanye lohlamvana lokucina lwemali.”
Hakika hutatoka huko nakwambia, mpaka utakapomaliza kulipa senti ya mwisho.”
