UDanyeli 11
1 Kwathi ngomnyaka wokuqala kaDariyu umuMede, ngazimisela ukuba ngime laye ngimsekele njalo ngimvikele.)”
Na rĩrĩ, mwaka-inĩ wa mbere wa Dario, ũcio Mũmedia, nĩndarũgamire nake ndĩmũteithĩrĩrie na ndĩmwĩkĩre hinya.)
2 “Manje-ke ngikutshela iqiniso: Kuzavela amanye amakhosi amathathu ePhezhiya, kulandele eyesine, ezanotha kakhulu okudlula amanye. Izakuthi ingazuza amandla ngenxa yenotho yayo izakhuthaza bonke abanye ukuxabana lombuso waseGrisi.
“Na rĩu, nĩngũkwĩra ũhoro wa ma: Athamaki angĩ atatũ nĩmakarahũka a kũu Perisia, na thuutha ũcio kwarahũke ũngĩ wa kana, ũrĩa ũgaatonga gũkĩra acio angĩ othe. Na rĩrĩa akaagĩa na hinya mũnene nĩ ũndũ wa ũtonga ũcio wake, nĩakarahũra andũ othe mokĩrĩre ũthamaki wa Ũyunani.
3 Besekuvela inkosi enkulu ezabusa ngamandla amakhulu, yenze njengokuthanda kwayo.
Ningĩ nĩgũkarahũka mũthamaki ũngĩ ũrĩ na hinya makĩria, ũrĩa ũgaathanaga na hinya mũingĩ na ekage o ũrĩa angĩenda gwĩka.
4 Isivelile, umbuso wayo uzachitheka uhlakazekele kuyo yonke yomine imimoya yezulu. Kawuzukuya ezizukulwaneni zayo, njalo kawusayikuba lamandla owawulawo ngoba umbuso wakhe uzaqutshunwa uphiwe abanye.
Aarĩkia kwarahũka-rĩ, ũthamaki wake nĩũgatũkana na ũgayanĩrio mĩena ĩna kũrĩa huho iria inya cia matu-inĩ ihurutanagĩra. Naguo ũthamaki wake ndũkagaywo nĩ andũ a rũciaro rwake, kana ũgĩe na hinya ta ũrĩa aarĩ naguo, tondũ ũthamaki wake nĩũgathengio uume harĩo na ũheo andũ angĩ.
5 Inkosi yaseNingizimu izakuba lamandla, kodwa omunye wabalawuli bayo bebutho uzakuba lamandla kulayo abesebusa kowakhe umbuso elamandla amakhulu.
“Mũthamaki wa mwena wa gũthini nĩakagĩa na hinya, no ũmwe wa atongoria ake a ita nĩakagĩa na hinya kũmũkĩra, acooke gwathana ũthamaki-inĩ wake na hinya mũnene.
6 Ngemva kweminyaka ethile, bazasekelana njengabangane. Indodakazi yenkosi yaseNingizimu izakuya enkosini yaseNyakatho iyekwenza ubudlelwano, kodwa amandla ayo indodakazi kawayikuma, lenkosi leyo kanye lamandla ayo kakuba khona okwesikhathi eside. Ngalezonsuku indodakazi izadelwa, yona kanye lomndlunkulu wayo, loyise kanye lalowo owayeyisekela.
Na rĩrĩ, mĩaka yathirathira, nĩmagacooka kũiguana. Mwarĩ wa mũthamaki ũcio wa gũthini nĩagathiĩ kũrĩ mũthamaki wa gathigathini, nĩguo magĩe na kĩrĩko kĩa ũiguano, no mũtumia ũcio ndagatũũra arĩ na hinya, o na mũthamaki ũcio na hinya wake matigaatũũra. Matukũ-inĩ macio mũtumia ũcio nĩagakunyanĩrwo ooragwo hamwe na ndungata ciake cia ũthamaki, na ithe, o na mũndũ ũrĩa wamũteithagĩrĩria.
7 Kuzavela omunye owosendo lwayo ozathatha isikhundla sayo. Uzahlasela amabutho empi enkosi yaseNyakatho angene enqabeni yayo; uzakulwa lawo awehlule.
“Na rĩrĩ, mũndũ ũmwe wa rũciaro rwake nĩakarahũka ithenya rĩake. Nake nĩagatharĩkĩra ita rĩa mũthamaki wa gathigathini, na atoonye itũũra rĩake rĩrĩa rĩirigĩre; nĩakarũa nao na amatoorie.
8 Uzathumba njalo onkulunkulu babo, lezithombe zabo zensimbi kanye lezitsha zabo eziligugu ezesiliva legolide azithwalele eGibhithe. Okweminyaka ethile uzake akhohlwe ngenkosi yaseNyakatho.
Ningĩ nĩagataha ngai ciao cia mĩhianano, na mĩhianano yao ya kĩgera, na indo ciao cia goro cia betha na cia thahabu acikuue acitware bũrũri wa Misiri. Nĩagatigana na mũthamaki ũcio wa gathigathini ihinda rĩa mĩaka ĩigana ũna.
9 Kuzakuthi inkosi yaseNyakatho ihlasele umbuso wenkosi yaseNingizimu kodwa iphinde ihlehlele muva elizweni layo.
Nake mũthamaki wa gathigathini nĩagatharĩkĩra mũthamaki ũcio wa bũrũri wa gũthini, no nĩagacooka ahũndũke nginya bũrũri-inĩ wake.
10 Amadodana ayo azalungisela impi aphake iviyo elikhulu lamabutho azathululeka njengesikhukhula sikazamcolo impi ize iyengena enqabeni yayo eyaseNingizimu.
No ariũ ake nĩmakehaarĩria kũrũa mbaara, macookanĩrĩrie mbũtũ nene ya ita hamwe ĩrĩa ĩkaahaata ta kĩguũ kĩa maaĩ kĩrĩa gĩtangĩhingĩrĩrio, na makinyie mbaara ĩyo nginya itũũra-inĩ rĩake rĩrĩa rĩirigĩre.
11 Lapho-ke inkosi yaseNingizimu izaphuma ngokuthukuthela iyekulwa lenkosi yaseNyakatho, yona ezaphaka iviyo elikhulu lempi, kodwa izakwehlulwa.
“Hĩndĩ ĩyo mũthamaki wa gũthini nĩakoimagara arĩ na marũrũ akahũũrane na mũthamaki ũcio wa gathigathini, ũrĩa ũkaarahũra ita inene, no nĩakahootwo.
12 Kuzakuthi nxa amabutho esethunjiwe, inkosi yaseNingizimu izazikhukhumeza, ibisibulala izinkulungwane ezinengi, kodwa kayiyikuhlala inqoba.
Aarĩkia gũtaha mbũtũ ĩyo, mũthamaki ũcio wa gũthini nĩakaiyũrwo nĩ mwĩtĩĩo, na ooragithie andũ ngiri nyingĩ, no rĩrĩ, ũhootani wake ndũgatũũra.
13 Ngoba inkosi yaseNyakatho izabutha elinye ibutho elikhulu kulelakuqala; kuthi ngemva kweminyaka embalwa izahlasela ngebutho elikhulukazi lihlome liphelele.
Nĩgũkorwo mũthamaki wa gathigathini nĩagacookanĩrĩria mbũtũ ĩngĩ ya ita nene gũkĩra ya mbere; na thuutha wa mĩaka mĩingĩ nĩakoimagara erekeire kuo arĩ na mbũtũ nene mũno na ĩrĩ na indo ciothe cia mbaara.
14 Kulezozikhathi banengi abazavukela inkosi yaseNingizimu. Izidlwangudlwangu phakathi kwabantu bakini zizahlamuka ukuze kugcwaliseke umbono, kodwa kaziyikuphumelela.
“Mahinda-inĩ macio-rĩ, andũ aingĩ nĩmagookĩrĩra mũthamaki ũcio wa gũthini. Andũ a haaro gatagatĩ-inĩ ka andũ anyu nĩmakarema atĩ nĩgeetha kĩoneki gĩkĩ kĩhinge, no matikahootana.
15 Inkosi yaseNyakatho izafika yakhe amadundulu okuvimbezela, ithumbe idolobho elivikelwe ngenqaba. Amabutho aseNingizimu azakwehluleka ukuzivikela; kanye lamaqhawe awo odumo kazukuba lamandla okuma.
Nake mũthamaki wa gathigathini nĩagooka aitithie ihumbu cia tĩĩri, irigiicĩrie itũũra inene nĩguo arĩtunyane. Mbũtũ icio cia ita cia kuuma gũthini itikahota kũmwĩtiiria; o na thigari ciao iria njega mũno itigaakorwo na hinya wa gwĩtiiria.
16 Umhlaseli uzazenzela intando yakhe, kakho loyedwa ozakuba lamandla okumelana laye. Izazibeka iqine eLizweni Elihle ibe lamandla okulichithiza.
Nake ũcio ũkaamatharĩkĩra nĩageeka o ta ũrĩa ekwĩendera; gũtirĩ ũkaahota kũmwĩtiiria. Nĩakehaanda kũu Bũrũri-inĩ ũcio Mũthaka na akorwo arĩ na hinya wa kũwananga.
17 Izazimisela ukuza ngenkani yombuso wayo wonke yenze isivumelwano sokuvikelana lenkosi yaseNingizimu. Izamendisela indodakazi yayo ukuze iwuchithe umbuso, kodwa amacebo ayo lawo kawayikuphumelela, kawayikuyisiza.
Nĩagatua itua kwerekeria hinya wa ũthamaki wake wothe bũrũri-inĩ ũcio, acooke athondeke kĩrĩkanĩro kĩa ũiguano na mũthamaki wa gũthini. Nake nĩakamũhe mũirĩtu wake amũhikie nĩguo ahote kũgũithia ũthamaki ũcio, no mĩbango ĩyo yake ndĩkahinga kana ĩmũteithie.
18 Abeseguqukela ngasemazweni asemakhunjini olwandle awathumbe amanengi akhona, kodwa umlawuli wempi omunye uzamquma umsila amnqobe.
Hĩndĩ ĩyo nĩakerekeria meciiria make mabũrũri-inĩ marĩa marĩ ndwere-inĩ cia iria na atahe maingĩ mamo, no rĩrĩ, mũnene ũmwe wa ita rĩake nĩakaniina mwĩgaatho ũcio wake, na aũgarũre ũmũcookerere.
19 Ngemva kwalokhu izabuyela ezinqabeni zelizwe layo kodwa izakhubeka iwe, ingaphindi ibonakale futhi.
Thuutha wa ũguo, nĩagacooka erekere matũũra marĩa mairigĩre ma bũrũri wake mwene, no nĩakahĩngwo na agwe ũndũ atagacooka kuonwo rĩngĩ.
20 Ozathatha ubukhosi ngemva kwayo uzathuma umthelisi ukuze buqhubeke ubukhazikhazi basesikhosini. Kodwa kungeminyaka mingaki izaqethulwa, kungasikho ngodlakela kumbe empini.
“Na rĩrĩ, ũrĩa ũgooka ithenya-inĩ rĩake nĩagatũma mwĩtia wa mbeeca cia igooti atuĩkanĩrie bũrũri ũcio wothe agĩĩtagia igooti, nĩguo atũũrie riiri wa ũthamaki wake. No thuutha wa mĩaka mĩnini nĩakaniinwo, no ndakooragwo na marakara kana ooragĩrwo mbaara-inĩ.
21 Izalandelwa ngumuntu odelelekileyo ongelakho ukuhlonipheka kobukhosi. Uzawuhlasela umbuso ngesikhathi abantu bawo besithi sebezinzile, awuthumbe ngokuxabanisa abanye.
“Na rĩrĩ, mũndũ ũrĩa ũgooka ithenya rĩake agaakorwo arĩ mũndũ wa kũnyararwo mũndũ ũtangĩheo gĩtĩĩo kĩa mũthamaki. Nake nĩakahithũkĩra ũthamaki ũcio rĩrĩa andũ akuo mageciiria atĩ nĩ kũrĩ thayũ, aũtunyane na waara.
22 Kuzakuthi impi eyesabekayo ikhukhulwe phambi kwakhe; yona lenkosi yesivumelwano kuzabhujiswa.
Hĩndĩ ĩyo ningĩ, ita rĩrĩ na hinya mũno nĩrĩkahaatwo rĩeherio mbere yake; ita rĩu hamwe na mũnene wa kĩrĩkanĩro nĩmakaniinwo biũ.
23 Ngemva kokwenza isivumelwano layo uzakwenza inkohliso abesezuza ubukhosi encediswa lihlekana labantu.
Thuutha wa kũgĩa na kĩrĩkanĩro kĩa ũiguano nake, nĩagacooka aheenanie, na arĩ na andũ o anini nĩakarahũka agĩe na hinya.
24 Kuzakuthi lezozigodi ezilenotho enengi sezisithi zizinzile uzazihlasela aphumelele okungazange kwenziwe nguyise loba ngokhokho bakhe. Uzakwaba impango lenotho kubalandeli bakhe. Uzakwakha amacebo okubhidliza izinqaba kodwa okwesikhatshana nje.
Rĩrĩa mabũrũri marĩa matongu mũno magakorwo marĩ na thayũ, nĩguo akaamatharĩkĩra na eke maũndũ marĩa maithe make o na kana maithe make ma tene matekire. Nĩakagaĩra arũmĩrĩri ake ũtonga wa ndaho, o na wa kũiya. Nĩagathugunda kũngʼaũrania matũũra marĩa mairigĩre, no nĩ kwa ihinda.
25 Uzaphaka impi enkulu ukuze avuselele amandla akhe aqunge isibindi sokusukela inkosi yaseNingizimu. Inkosi yaseNingizimu izadumelana laye ngempi enkulu elamandla, kodwa kayizukuma ngenxa yamacebo azakwenziwa awokuyiqethula.
“Nĩagacookanĩrĩria ita inene agĩe na hinya na ũcamba okĩrĩre mũthamaki wa gũthini. Mũthamaki wa gũthini nĩakarũa nake arĩ na ita inene na rĩa hinya, no ndagetiiria nĩ ũndũ wa mĩbango ĩrĩa agaakorwo aciirĩirwo.
26 Labo abadla esiphaleni senkosi bazazama ukuyibulala; impi yakhe izakhukhulwa, kufe abanengi empini.
Andũ arĩa marĩĩanagĩra na mũthamaki nĩo makaamũkunyanĩra; ita rĩake nĩrĩgathererio ta andũ megũtwarwo nĩ kĩguũ, na aingĩ ao mooragĩrwo mbaara-inĩ.
27 Amakhosi la amabili alenhliziyo ezigaya izibozi azahlala tafula linye aqambelane amanga, kodwa kungancedi lutho ngoba isiphetho sizajinge sifike ngesikhathi esimisiweyo.
Athamaki acio eerĩ, marĩ na ngoro iciirĩire gwĩka ũũru-rĩ, nĩmagaikara metha-inĩ ĩmwe maaranĩrie ndeto cia maheeni, no ndeto icio ciao itigakinyanĩra, amu ithirĩro rĩa maũndũ macio rĩgaakinya o hĩndĩ ĩrĩa rĩtuĩtwo.
28 Inkosi yaseNyakatho izabuyela elizweni layo ikhithika ngenotho, kodwa inhliziyo yayo izabe ilokozela isivumelwano esingcwele. Kukhona ezakwenza ngaso andubana ibuyele elizweni layo.
Mũthamaki wa gathigathini nĩagacooka bũrũri wake arĩ na ũtonga mũingĩ, no ngoro yake ĩgaakorwo ĩreganĩte na kĩrĩkanĩro kĩrĩa gĩtheru. Nĩagookĩrĩra kĩrĩkanĩro kĩu, na thuutha ũcio acooke ainũke bũrũri wake.
29 Ngesikhathi esimisiweyo izahlasela eNingizimu njalo, kodwa ngalesosikhathi impumela yakhona kayizukufana leyakuqala.
“Ihinda rĩrĩa rĩtuĩtwo rĩakinya, nĩagatharĩkĩra bũrũri wa gũthini riita rĩngĩ, no rĩrĩ, itharĩkĩra rĩa ihinda rĩĩrĩ nĩrĩgakorwo rĩrĩ na ũtiganu na rĩa ihinda rĩa mbere.
30 Imikhumbi evela emakhunjini olwandle lwasentshonalanga izamelana layo ihle iphele amandla. Izabuyela emuva iyebhodlisela ulaka lwayo phezu kwesivumelwano esingcwele. Izaphinda isekele labo abadela isivumelwano esingcwele.
Andũ a kuuma Kitimu nĩmagooka na marikabu ciao mamũũkĩrĩre, nake nĩagaakua ngoro. Nake nĩakahũndũka arakarĩte mũno na okĩrĩre kĩrĩkanĩro kĩrĩa gĩtheru. Nĩagacooka eke maũndũ ma ũtugi kũrĩ andũ arĩa othe magaatirika kĩrĩkanĩro kĩu gĩtheru.
31 Amabutho ayo ahlomileyo azasuka angcolise inqaba yethempeli, acinise umhlatshelo wansuku zonke. Yikho-ke abesemisa lawomanyala azaletha incithakalo.
“Ita rĩake rĩrĩ na indo cia mbaara nĩrĩkarahũka nĩguo rĩthaahie handũ harĩa hairigĩre na hinya ha hekarũ, rĩcooke rĩeherie magongona marĩa marutagwo o mũthenya nĩguo matikarutagĩrwo ho. Thuutha ũcio macooke marũgamie kĩndũ kĩrĩ thaahu ho, kĩrĩa kĩngĩtũma bũrũri ũkire ihooru.
32 Ngobuqili bayo izabaxhwalisa labo asebesephulile isivumelwano, kodwa labobantu abamaziyo uNkulunkulu wabo bazajamelana layo yehluleke.
Nĩakaheenereria na ndeto cia waara andũ arĩa mathũkĩtie kĩrĩkanĩro kĩu gĩtheru, no andũ arĩa mooĩ Ngai wao nĩmakeĩkĩra hinya na maregane nake magwatĩirie.
33 Labo abahlakaniphileyo bazafundisa abanengi, lokuba nje okwesikhathi esithile bezakuwa ngenkemba, kumbe batshiswe, kumbe bathunjwe loba baphangwe.
“Andũ arĩa oogĩ nĩmagathomithia andũ aingĩ, o na gũtuĩka kwa ihinda nĩmakooragwo na rũhiũ rwa njora, kana macinwo na mwaki, kana manyiitwo mĩgwate na matunywo indo ciao cia bata.
34 Ekumeni kwabo bazazuza uncedo oluncinyane, kuthi abanengi abangazimiselanga bazihlanganise lezitha.
Maagũa-rĩ, nĩmakaheo ũteithio mũnini, na andũ aingĩ arĩa matarĩ a ma nĩmakegwatania nao.
35 Abanye babahlakaniphileyo bazakhubeka, ukuze bacoliswe, bahlanjululwe njalo benziwe bahlanzeke kuze kufike isikhathi sokucina, ngoba sijinge sizafika ngesikhathi leso esimisiweyo.”
Andũ amwe arĩa oogĩ nĩmakaagũa, nĩguo makumuthwo, na mathambio mage imeni nginya mahinda ma ithirĩro, amu ihinda rĩu rĩtuĩtwo no rĩgaakinya.
36 “Inkosi izakwenza njengokuthanda kwayo. Izaziphakamisa njalo izikhukhumeze ngaphezu kwabonkulunkulu bonke ikhihlize izibozi ngoNkulunkulu wabonkulunkulu. Izaphumelela kuze kugcwaliseke isikhathi sentukuthelo, ngoba lokho okumisiweyo kusamele kwenzeke.
“Mũthamaki ũcio ageekaga o ũrĩa ekwenda. Nĩagetũũgĩria na enenehie gũkĩra ngai ciothe na nĩakaaragia ndeto itarĩ ciaiguuo cia gũũkĩrĩra Ngai wa ngai ciothe. Nake nĩakagaacĩra nginya rĩrĩa ihinda rĩa mangʼũrĩ rĩgaathira, nĩgũkorwo ũndũ ũrĩa ũtuĩtwo no nginya ũkaahinga.
37 Kayizukubananza onkulunkulu baboyise, kumbe lowo olangathwa ngabesifazane, njalo kayiyikunanza lawuphi unkulunkulu, kodwa izaziphakamisa ngaphezulu kwabo bonke.
Ningĩ ndakarũmbũiya ũhoro wa ngai cia maithe make, kana ngai ĩrĩa ĩĩriragĩrio nĩ andũ-a-nja, kana arũmbũiye ũhoro wa ngai o na ĩrĩkũ, no nĩ gwĩtũũgĩria ageetũũgĩria gũkĩra ngai icio ciothe.
38 Esikhundleni sabo izakhonza unkulunkulu wezinqaba, unkulunkulu owayengaziwa ngoyise izamkhonza ngegolide langesiliva langamatshe aligugu lezipho ezidulayo.
Handũ ha cio, agaatĩĩa ngai ya kũndũ kũrĩa kũirigĩtwo na hinya; ngai ĩtoĩkaine nĩ maithe make, nĩyo agaatĩĩa na amĩrutagĩre thahabu na betha, hamwe na tũhiga twa goro na iheo cia thogora mũnene.
39 Izahlasela izinqaba eziqine okudlulayo incediswa ngunkulunkulu wezizweni njalo ibahloniphe kakhulu labo abayivumayo. Izababeka ukuba ngababusi babantu abanengi njalo umhlaba izawaba ngokuphiwa intengo.
Nĩagatharĩkĩra kũndũ kũrĩa kũirigĩre na hinya mũno ateithĩrĩirio nĩ ngai ngʼeni, na nĩagatĩĩithia mũno andũ arĩa othe makamwĩnyiihĩria. Acio nĩo agaatua aathani maathage andũ aingĩ, na agayanie ithaka cia bũrũri ũcio, aciheane na thogora.
40 Ngesikhathi sokucina inkosi yaseNingizimu izadumelana layo empini, lenkosi yaseNyakatho izatheleka layo ngezinqola zempi, lebutho, lamabhiza kanye langemikhumbi eminengi. Izahlasela amazwe amanengi iwakhukhule njengozamcolo.
“Ihinda rĩa ithirĩro rĩakinya-rĩ, mũthamaki ũcio wa gũthini nĩakamũtharĩkĩra mbaara-inĩ, no nake mũthamaki ũcio wa gathigathini amũũkĩrĩre na ngaari cia ita, na andũ arĩa mathiiaga mahaicĩte mbarathi, o na marikabu nyingĩ. Nĩagatharĩkĩra mabũrũri maingĩ, na atuĩkanĩrie kuo ta kĩguũ kĩa maaĩ.
41 Izahlasela njalo iLizwe Elihle. Azakuwa amazwe amanengi, kodwa i-Edomi leMowabi labakhokheli bako-Amoni bazaphepha esandleni sayo.
Ningĩ nĩagatharĩkĩra Bũrũri ũrĩa Mũthaka. Mabũrũri maingĩ nĩmakaagũa, no bũrũri wa Edomu na wa Moabi, hamwe na atongoria a Amoni nĩmakahonokio kuuma guoko-inĩ gwake.
42 Izaqhelisa amandla ayo phezu kwamazwe amanengi; iGibhithe kayiyikuphunyuka.
Nĩagatambũrũkia guoko gwake mabũrũri-inĩ maingĩ; o naguo bũrũri wa Misiri ndũkahonoka.
43 Izahluthuna inotho legolide lesiliva layo yonke inotho yaseGibhithe, amaLibhiya lamaKhushi ayikhonze.
Nĩakenyiitĩra igĩĩna ciothe cia thahabu na cia betha, o na ũtonga wa bũrũri wa Misiri wothe na hinya, nao andũ a Libia na a Kushi mamwĩnyiihĩrie.
44 Kodwa imibiko evela empumalanga lasenyakatho izayethusa ibisiphuma ngolaka olukhulu ukuyabulala lokutshabalalisa abanengi.
No rĩrĩ, ndũmĩrĩri iria ikaamũkinyĩra ciumĩte mwena wa irathĩro na wa gathigathini nĩikamũmakia, nake oimagare arĩ na marakara maingĩ athiĩ akaanange na aniine andũ aingĩ biũ.
45 Izamisa amathente ayo obukhosi phakathi kolwandle lentaba engcwele enhle. Kodwa kuzafika okwayo ukuphela, engasekho ongayisiza.”
Akaamba hema ciake cia ũthamaki gatagatĩ ka iria rĩrĩa inene kĩrĩma-inĩ kĩrĩa gĩtheru na gĩthaka mũno. No rĩrĩ, nĩagakinya mũthia wake, na gũtirĩ mũndũ o na ũmwe ũkaamũteithia.
