2 Amakhosi 18
1 Ngomnyaka wesithathu kaHosheya indodana ka-Ela inkosi yako-Israyeli, uHezekhiya indodana ka-Ahazi inkosi yakoJuda waqalisa ukubusa.
Ita, iti maikatlo a tawen a panagturay ni Oseas nga ari ti Israel nga anak ni Ela, nangrugi nga agturay ni Hezekias nga anak ni Ahaz a kas ari iti Juda.
2 Wayeleminyaka engamatshumi amabili lanhlanu esiba yinkosi, njalo wabusa eJerusalema okweminyaka engamatshumi amabili lasificamunwemunye. Ibizo likanina lalingu-Abhija indodakazi kaZakhariya.
Agtawen idi isuna iti duapulo ket lima idi nangrugi nga agturay; nagturay isuna iti duapulo ket siam a tawen idiay Jerusalem. Ti nagan ti inana ket Abiha nga anak a babai ni Zacarias.
3 Wenza okulungileyo phambi kukaThixo, njengalokho okwakwenziwe nguyise uDavida.
Inaramidna ti umno iti imatang ni Yahweh, sinurotna ti pagwadan kadagiti amin nga inaramid ti kapuonanna a ni David.
4 Wadiliza izindawo zokukhonzela, wabhidliza amatshe ababewakhonza njalo wagamulela phansi insika zika-Ashera. Watshaya wenza izicucu inyoka yethusi eyayenziwe nguMosi, ngoba kuze kube yilesosikhathi abako-Israyeli babelokhu beyitshisela impepha. (Yayibizwa ngokuthi Nehushithani.)
Inikkatna dagiti disso a pagdaydayawan, dinadaelna dagiti nasagradoan a bato nga adigi, ken pinutedna dagiti imahen ni Asera. Binurakna ti bronse a sinan-uleg nga inaramid ni Moises, gapu ta kadagidiay nga al-aldaw, nagpupuor iti insenso dagiti tattao ti Israel iti daytoy; naawagan daytoy iti “Nehustan.”
5 UHezekhiya wayethembele kuThixo, uNkulunkulu ka-Israyeli. Kakho owayenjengaye kuwo wonke amakhosi akoJuda, loba kulabo abamandulelayo kumbe labo abamlandelayo ekubuseni.
Nagtalek ni Hezekias kenni Yahweh a Dios ti Israel, ket awanen ti simmaruno a kas kenkuana kadagiti amin nga ar-ari ti Juda, wenno kadagiti ar-ari nga immun-una kenkuana.
6 Wabambelela kuThixo kazange ekele ukumlandela, wagcina imilayo uThixo ayeyinike uMosi.
Ta nagkapet isuna kenni Yahweh. Saan isuna a simmardeng a sumursurot kenkuana ket tinungpalna dagiti bilbilinna, nga imbilin ni Yahweh kenni Moises.
7 UThixo wayelaye; waphumelela kukho konke ayekwenza. Wahlamukela inkosi yase-Asiriya kasabanga ngaphansi kwayo.
Isu nga adda ni Yahweh kenni Hezekias, ket sadinoman ti papananna, agballigi isuna. Binusorna ti ari ti Asiria ken saan a nagserbi kenkuana.
8 Kusukela emphongolweni wesilindo kusiya emzini oyinqaba, wanqoba amaFilistiya, kuze kuyefika khonale eGaza lamazwe akhona.
Ginubatna dagiti Filisteo idiay Gaza ken dagiti nagbebeddengan iti aglawlaw, manipud iti tore dagiti agbanbantay agingga iti dakkel a nasarikedkedan a siudad.
9 Ngomnyaka wesine wenkosi uHezekhiya, okwakungumnyaka wesikhombisa wokubusa kukaHosheya indodana ka-Ela inkosi yako-Israyeli, uShalimaneseri inkosi yase-Asiriya wayahlasela iSamariya wayivimbezela.
Iti maikapat a tawen a panagturay ni Ari Hezekaias, a maikapito met a tawen a panagturay nga ari iti Israel ni Oseas nga anak ni Ela, rinaut ni Salmaneser nga ari ti Asiria ti Samaria ket linnakubda daytoy.
10 Ngemva kweminyaka emithathu ama-Asiriya alithumba. Ngakho iSamariya yathunjwa ngomnyaka wesithupha wokubusa kukaHezekhiya, okwakungumnyaka wesificamunwemunye wokubusa kukaHosheya inkosi yako-Israyeli.
Kalpasan iti tallo a tawen, nasakupda daytoy, iti maikanem a tawen a panagturay ni Hezekias, a maika-siam met a tawen a panagturay ni Oseas nga ari ti Israel; iti kastoy a wagas, nasakup ti Samaria.
11 Inkosi yase-Asiriya yaxotshela abako-Israyeli e-Asiriya yabahlalisa eHala ngaseGozani eMfuleni uHabhori lasemizini yamaMede.
Isu nga impan ti ari ti Asiria ti Israel idiay Asiria ket impanna ida idiay Hala, iti Karayan Habor ti Gosan, ken kadagiti siudad ti Media.
12 Lokhu kwenzakala ngoba bengalalelanga uThixo wabo, kodwa sebephule isivumelwano sakhe, lakho konke uMosi inceku kaThixo ayebalaye ngakho. Abazanga balalele njalo abazanga bakwenze.
Inaramidna daytoy gapu ta saanda a tinungpal ti timek ni Yahweh a Diosda, ngem sinalungasingda ti katulaganna, dagiti amin nga imbilin ni Moises nga adipen ni Yahweh. Saanda a dinengngeg daytoy wenno inaramid daytoy.
13 Ngomnyaka wetshumi lane wokubusa kwenkosi uHezekhiya, uSenakheribhi inkosi yase-Asiriya wahlasela wonke amadolobho avikelweyo akoJuda wawathumba.
Iti maikasangapulo ket uppat a tawen a panagturay ni Ari Hezekias, ginubat ni Senakerib nga ari ti Asiria dagiti amin a nasarikedkedan a siudad ti Juda ket tiniliwda ida.
14 Ngakho uHezekhiya inkosi yakoJuda wathumela ilizwi enkosini yase-Asiriya eLakhishi esithi, “Ngiphambanisile. Suka kimi, mina ngizakubhadala konke okufunayo kimi.” Inkosi yase-Asiriya yathi uHezekhiya inkosi yakoJuda kayinike amathalenta esiliva angamakhulu amathathu kanye legolide elingamathalenta angamatshumi amathathu.
Isu a nangipatulod ti sao ni Hezekias nga ari ti Juda iti ari ti Asiria, nga adda sadiay Lakis, a kinunana, “Pinabainanka. Panawannak. Aniaman nga ipabaklaymo kaniak, baklayek.” Kinalikaguman ti ari ti Asiria nga agbayad ni Hezekaias nga ari ti Juda iti tallo gasut a talento ti pirak ken tallopulo a talento ti balituk.
15 Ngakho uHezekhiya wamnika sonke isiliva esatholakala ethempelini likaThixo lasezindlini zenotho yesigodlweni senkosi.
Isu nga inted amin ni Hezekias dagiti pirak a nabirukanna iti balay ni Yahweh ken kadagiti pagiduldulinan ti kinabaknang iti palasio ti ari.
16 Ngalesisikhathi uHezekhiya inkosi yakoJuda waxexebula igolide elalisezivalweni zethempeli likaThixo lelalinanyathiselwe emigubazini yethempeli likaThixo, walinika inkosi yase-Asiriya.
Linikkab ni Hzsekias dagiti balitok kadagiti ruangan ti templo ni Yahweh ken manipud kadagiti inkalupkopna kadagiti adigi; intedna dagiti balitok iti ari ti Asiria.
17 Inkosi yase-Asiriya yathumela umlawuli omkhulu wamabutho ayo, lesikhulu somndlunkulu kanye lomlawuli wamabutho lamabutho amanengi, besuka eLakhishi besiya enkosini uHezekhiya eJerusalema. Bafika eJerusalema bema emgelweni wechibi elingaphezulu, elisendleleni yeNsimu yoMgezisi.
Ngem pinagtignay ti ari ti Asiria ti adu nga armadana, imbaonna da Tartan, Rabsaris ken ti panguloen a komandante manipud idiay Lakis a mapan kenni Ari Hezekias idiay Jerusalem. Nagdaliasatda kadagiti dalan ket nakadanunda iti ruar ti Jerusalem. Immasidegda iti pagayusan ti akinngato a pagurnongan ti danum, iti kalsada nga abay ti paglalabaan, ket nagtakderda iti abay daytoy.
18 Babiza inkosi ngokwayo: Kodwa kweza u-Eliyakhimu indodana kaHilikhiya umphathi wesigodlo, loShebhina umabhalane, loJowa indodana ka-Asafi umbhali.
Idi inayabanda ni Ari Hezekias, rimmuar da Eliakim nga anak ni Hilkias a mangimatmaton iti palasio, ni Sebna nga eskriba, ken Joa nga anak ni Asaf nga agay-aywan kadagiti napapateg a papeles, tapno sabtenda ida.
19 Umlawuli webutho wathi kubo, “Tshelani uHezekhiya ukuthi: ‘Nanku okutshiwo yinkosi enkulu, inkosi yase-Asiriya ithi: Uthembeni ngalesisibindi sakho na?
Kinuna ti panguloen a komandante kadakuada nga ibagada amin kenni Hezekias ti kinuna ti naindaklan nga ari, ti ari ti Asiria, “Ania aya ti pagpanpannakkelyo?
20 Uthi ulamaqhinga lamandla ebutho, kodwa ukhuluma amazwi ayize. Uthembe bani uze ungihlamukele nje?
Agsasaokayo laeng kadagiti awan kaes-eskanna a sasao, ibagbagayo nga adda dagiti sabali a nasion a tumulong kadakayo ken pigsayo iti gubat. Ita, siasino ti pagtaltalkanyo? Siasino ti nangpatured kadakayo a bumusor kaniak?
21 Khangela, ngiyazi uthembe iGibhithe, yona enjengomhlanga ozimvava osika isandla somuntu umlimaze nxa eweyamile. Unjalo uFaro inkosi yaseGibhithe kubo bonke abathembele kuye.
Kitaenyo, agtalekkayo iti tukkol a sarukod a runo ti Egipto, a no agsammaked ti maysa a tao a pagsarukod daytoy, maitudok iti imana. Dayta ti kaiyarigan ti Paraon nga ari ti Egipto iti siasinoman nga agtalek kenkuana.
22 Njalo nxa lisithi kimi, “Thina sithembe uThixo uNkulunkulu wethu”: kasuye yini uHezekhiya asusa izindawo zakhe eziphakemeyo lama-alithare akhe, esithi kuJuda leJerusalema, “Kumele likhonzele phambi kwaleli i-alithari eliseJerusalema”?
Ngem no ibagayo kaniak, 'Agtaltalekkami kenni Yahweh a Diosmi,' saan kadi a kukuana dagiti inikkat ni Hezekias a disso a pagdaydayawan ken dagiti altar, ket naibaga iti Juda ken iti Jerusalem, 'Masapul nga agdayawkayo iti sangoanan daytoy nga altar iti Jerusalem'?
23 Khathesi woza wenze isivumelwano lenkosi yami, inkosi yase-Asiriya: Ngizakunika amabhiza azinkulungwane ezimbili nxa bekhona abazawagada!
Ita ngarud, kayatko ti mangidiaya ti nasayaat kadakayo manipud iti apok nga ari ti Asiria. Ikkankayo iti dua ribu a kabalio, no makabirukkayo iti mangsakay kadagitoy.
24 Pho ungayehlula njani induna yezikhulu ezincane zenkosi yami eyodwa, lanxa uthembele eGibhithe ekutholeni izinqola zempi labagadi bamabhiza na?
Kasanoyo a sarangten ti uray maysa laeng a kapitan dagiti kakakapuyan nga adipen ti apok? Inkabilyo ti panagtalekyo iti Egipto gapu kadagiti karwahe ken kadagiti kumakabalio!
25 Phezu kwalokho, kanti ngizehlasela lokuzochitha lindawo ngaphandle kwelizwi elivela kuThixo na? UThixo uqobo nguye othe ngizohlasela ilizwe leli ngilichithe.’”
Dimmanonak kadi ditoy a lugar a manggubat ken mangdadael iti daytoy a lugar nga awan ni Yahweh? Kinuna ni Yahweh kaniak, 'Rautem daytoy a daga ket dadaelem.'''
26 Ngakho u-Eliyakhimu indodana kaHilikhiya, loShebhina loJowa bathi kumlawuli webutho, “Ake ukhulume ezincekwini zakho ngesi-Aramayikhi, ngoba siyasizwa. Ungasikhulumisi ngesiHebheru lababantu abasemdulini besizwa.”
Ket kinuna da Eliakim nga anak ni Hilkias, Sebna ken Joa iti panguloen a komandante, “Pangaasim ta agsaoka kadagiti adipenmo iti pagsasao nga Arameo, ta maawatanmi daytoy. Saanka nga agsao kadakami iti pagsasao ti Juda kadagiti lapayag dagiti tattao nga adda kadagiti rabaw ti pader.”
27 Kodwa umlawuli webutho waphendula esithi, “Inkosi yami ingithume ukuba izinto lezi ngizitsho kuphela enkosini yenu lakini, hatshi ebantwini abahlezi emdulini, okuzakuthi labo, njengani badle ubulongwe babo banathe lomchamo wabo na?”
Ngem kinuna ti panguloen a komandante kadakuada, “Imbaonnak kadi ti apok iti apoyo ken kadakayo tapno ibagak dagitoy a sasao? Saan kadi nga imbaonnak kadagiti tattao nga agtugtugaw kadagiti rabaw ti pader, a kadduayo a mangan kadagiti bukodyo a rugit ken uminum kadagiti bukodyo nga isbu?”
28 Umlawuli webutho wasukuma wasememeza ngesiHebheru esithi, “Zwanini ilizwi lenkosi enkulu, inkosi yase-Asiriya!
Kalpasanna ket timmakder ken nagpukkaw iti napigsa ti panguloen a komandante iti pagsaso a Judio a kinunana, “Dumngegkayo iti sao ti naindaklan nga ari, ti ari ti Asiria.
29 Lokhu yikho okutshiwo yinkosi: Lingamvumeli uHezekhiya ukuba alikhohlise. Angeke alikhulule.
Kinuna ti ari,
30 Lingamvumeli uHezekhiya elincenga ukuba lithembe kuThixo lapho esithi, ‘Ngempela uThixo uzasikhulula; idolobho leli kaliyikuphiwa esandleni senkosi yase-Asiriya.’
'Saanyo nga ipalubos nga allilawennakayo ni Hezekaias, ta saannakayo a kabaelan nga ispalen manipud iti bilegko. Saanyo nga ipalubos a pagtalkennakayo ni Hezekias kenni Yahweh, a kunana, “Awan dua-dua nga ispalennatayo ni Yahweh; saan a maipaima daytoy a siudad iti ari ti Asiria.'''
31 Lingamlaleli uHezekhiya. Nanku okutshiwo yinkosi yase-Asiriya: Yenza isivumelwano sokuthula lami, uphume uze kimi. Lapho-ke omunye lomunye uzakudla esivinini sakhe lasemkhiweni wakhe anathe lamanzi emthonjeni wakhe,
Saankayo a dumngeg kenni Hezekias, ta daytoy ti kinuna ti ari ti Asiria: 'Makikapiakayo kaniak ket sumukokayo kaniak. Ket mangan iti tunggal maysa kadakayo manipud iti ubasna ken manipud iti kayona nga igos, ken uminom iti danum manipud iti bubonna.
32 ngize ngifike ngilithathe, ngilise elizweni elifanana lelakini, ilizwe lamabele lewayini elitsha, ilizwe lesinkwa lezivini, ilizwe lezihlahla zama-oliva loluju. Khethani impilo hatshi ukufa, Lingamlaleli uHezekhiya, ngoba uyalikhohlisa nxa esithi, ‘UThixo uzasikhulula.’
Aramidenyo daytoy agingga nga umayak a mangipan kadakayo iti daga a kasla iti bukodyo a daga, daga nga addaan kadagiti trigo ken baro nga arak, daga nga addaan iti tinapay ken kaubasan, daga nga addaan kadagiti kayo ti olibo ken diro, tapno agbiagkayo a saan ketdi a matay.' Saankayo a dumngeg kenni Hezekias no allukoyennakayo a kunana, “Ispalennatayo ni Yahweh.'
33 Kambe ukhona unkulunkulu wesinye isizwe osewake wakhulula ilizwe lakhe esandleni senkosi yase-Asiriya na?
Adda kadi kadagiti dios dagiti tattao ti nangispal kadakuada manipud iti bileg ti ari ti Asiria?
34 Bangaphi onkulunkulu baseHamathi le-Ariphadi na? Bangaphi onkulunkulu baseSefavayimi labaseHena labase-Iva na? Bayikhululile iSamariya esandleni sami na?
Sadino ti ayan dagiti dios da Hamat ken Arpad? Sadino ti ayan dagiti dios da Sefravaim, Hena ken Ivva? Naispalda kadi ti Samaria manipud kadagiti imak?
35 Nguphi kubo bonke onkulunkulu bamazwe la oke wenelisa ukukhulula ilizwe lakhe kimi na? Pho uThixo angayikhulula njani iJerusalema esandleni sami na?”
Kadagiti amin a dios dagiti daga, adda kadi ti aniaman a dios a nangispal iti dagana manipud iti bilegko? Kasano nga isalakan ni Yahweh ti Jerusalem manipud iti kinabilegko?”
36 Kodwa abantu bathula kabazange batsho lutho, ngoba inkosi yayilaye yathi, “Lingamphenduli.”
Ngem nagtalinaed a naulimek dagiti tattao ket saanda a simmungbat, ta isu ti imbilin ti ari, “Saankayo a sumungbat kenkuana.”
37 U-Eliyakhimu indodana kaHilikhiya umgcini wesigodlo loShebhina umabhalane loJowa indodana ka-Asafi umbhali, baya kuHezekhiya izigqoko zabo zidabukile bamtshela okwakutshiwo ngumlawuli webutho.
Kalpasanna, napan da Eliakim nga anak ni Hilkias, a mangimatmaton ti palasio; Sebna nga eskriba; ken ni Joa nga anak ni Asaf, ti paraidulin kadagiti napapateg a papeles kenni Hezekias, a naray-ab dagiti pagan-anayda ket impadamagda kenkuana dagiti sinao ti panguloen a komandante.
