တမန်တော်ဝတ္ထု 15
1 ၁ ယုဒပြည်မှ အန္တိအုတ်မြို့သို့ ရောက်လာသော သူအချို့တို့က၊ သင်တို့သည် မောရှေ၏တရားအတိုင်း အရေဖျားလှီးခြင်းကို မခံလျှင်၊ ကယ်တင်တော်မူခြင်းသို့ မရောက်နိုင်ဟု ညီအစ်ကိုတို့အား ဆုံးမဩဝါဒ ပေးကြ၏။
Alguns cristãos [judaicos ]desceram da [província ]da Judeia até a Antioquia, [na província da Síria. Então ]eles passaram a ensinar os cristãos [gentios/não-judeus desse local. Eles diziam: ]“[Vocês devem ]—ser circuncidados/ter em seu corpo a marca de Deus {[devem deixar-nos ]—circuncidar vocês/pôr no seu corpo a marca de Deus—} [para indicar que pertencem a Deus, ]como Moisés [mandou ]nas leis [que ele recebeu de Deus. ]Se não fizerem assim, não serão salvos {[Deus ]não vai salvá-los}”.
2 ၂ ထိုသူတို့နှင့် ပေါလု၊ ဗာနဗတို့သည် ဆွေးနွေး ငြင်းခုံခြင်းများသောအခါ၊ ပေါလုနှင့်ဗာနဗတို့သည် အခြားသောတပည့်တော်အချို့ တို့နှင့်တကွ၊ ထိုပြဿနာ၏ အကြောင်းကြောင့်ယေရုရှလင်မြို့၌ရှိသော တမန်တော်တို့နှင့်သင်းအုပ်တို့ထံသို့သွားရမည်အကြောင်းကိုစီရင်ကြ၏။
Paulo e Barnabé discordaram fortemente daqueles judeus e discutiram [com eles. Por isso os cristãos da Antioquia ]nomearam Paulo e Barnabé e alguns dos outros cristãos [desse local ]para irem a Jerusalém para encontrar-se com os apóstolos e [outros ]líderes [espirituais e conversarem ]com eles sobre este assunto.
3 ၃ အသင်းတော်သည်လမ်း၌ပို့သဖြင့်၊ ပေါလုနှင့် ဗာနဗတို့သည် ဖိနိတ်ပြည်နှင့် ရှမာရိပြည်ကို ရှောက်သွား၍ တပါးအမျိုးသားတို့ ပြောင်းလဲခြင်းအကြောင်းအရာကို ကြားပြောသဖြင့်၊ ညီအစ်ကိုအပေါင်း တို့ကို အလွန်ဝမ်းမြောက်စေကြ၏။
Depois que Paulo, Barnabé e os demais irmãos tinham recebido da congregação [na Antioquia ]tudo que lhes seria necessário para a viagem {Depois que a congregação [na Antioquia ]tinha dado a Paulo, Barnabé e os outros as coisas necessárias para sua viagem}, eles viajaram pelas [províncias da ]Fenícia e Samaria. [Em todas suas paradas naquelas províncias, ]eles relataram [aos cristãos ]que [muitos ]gentios/não-judeus tinham se tornado cristãos. Como resultado, todos os cristãos [naqueles lugares ]se regozijaram muito.
4 ၄ ယေရုရှလင်မြို့သို့ရောက်လျှင်၊ တမန်တော်တို့နှင့် သင်းအုပ်တို့မှစ၍ သင်းဝင်သူများတို့တွင် လက်ခံခြင်း ကျေးဇူးကိုခံ၍၊ မိမိတို့အားဖြင့် ဘုရားသခင်ပြုတော်မူ သမျှတို့ကို ပြန်ကြားကြ၏။
Quando Paulo, Barnabé e os outros chegaram a Jerusalém, foram acolhidos pelos apóstolos, os [demais ]presbíteros e os [outros membros da ]congregação [ali ]{Os apóstolos, [demais ]presbíteros e [outros membros da ]congregação [dali ]os acolheram}. Então Paulo e Barnabé relataram as coisas que Deus os tinha capacitado a fazer [entre os gentios/não- judeus.]
5 ၅ ဖာရိရှဲစုထဲက ယုံကြည်သောသူအချို့တို့သည် ထလျက်၊ တပါးအမျိုးသားတို့အား အရေဖျားလှီးခြင်းကို ပေးရမည်။ မောရှေ၏ တရားကို ကျင့်စေခြင်းငှါ ဆုံးမရမည်ဟုဆိုကြ၏။
Mas alguns dos cristãos [judaicos ]que pertenciam à seita dos fariseus se levantaram [entre os demais cristãos ]e lhes disseram: “Alguém deve circuncidar os gentios/não- judeus que [já creram em Jesus ]e [nós ](incl) devemos mandar que eles obedeçam às leis [que Deus deu ]a Moisés”.
Então os apóstolos e [demais ]presbíteros se reuniram para debater este assunto.
7 ၇ များစွာသောဆွေးနွေးငြင်းခုံခြင်းရှိသောအခါ ပေတရုသည် ထလျက်၊ ညီအစ်ကိုတို့၊ ဘုရားသခင်သည် ရှေ့ဦးစွာငါတို့တွင် ရွေးကောက် တော်မူ၍၊ ငါဟောပြောသောအားဖြင့် တပါးအမျိုးသားတို့သည် ဧဝံဂေလိ တရားကိုကြားနာ၍ ယုံကြည်ရမည်အကြောင်း စီရင် တော်မူသည်ကို သင်တို့သိကြ၏။
Depois de falarem sobre ele por muito tempo, Pedro se levantou e se dirigiu a eles, dizendo: “Irmãos cristãos, [todos ]vocês sabem que, há muito tempo, Deus me escolheu dentre vocês [apóstolos], [para que ]os gentios/não-judeus [também ]pudessem-me ouvir [SYN] relatar a boa mensagem [sobre o Senhor Jesus, ]para poderem ouvi-[la ]e crer [nele. Portanto, Paulo e Barnabé não são os primeiros a falar com os gentios/não-judeus sobre Jesus. ]
8 ၈ စိတ်နှလုံးကို သိတော်မူသော ဘုရားသခင်သည် သန့်ရှင်းသော ဝိညာဉ်တော်ကို ငါတို့အားပေးသည်နည်း တူသူတို့အားပေးသဖြင့်၊ သူတို့ဘက်၌ သက်သေခံတော်မူ၏။
Deus conhece e [julga ]as pessoas de acordo com aquilo que pensam, [não segundo a identidade dos seus antepassados. ]Ao mandar o Espírito Santo para [ficar com os gentios/não-judeus], bem como [Ele tinha ]feito também para nós (incl) judeus, Deus mostrou [a mim e aos outros ]que os aceitou [como povo dele. ]
Deus tratou/salvou a nós [judeus ]e àqueles [não-judeus ]da mesma forma, limpando-os por dentro exclusivamente como resultado de eles crerem [no Senhor Jesus. Era exatamente assim que Ele nos tinha perdoado. ]
10 ၁၀ သို့ဖြစ်လျှင်၊ ငါတို့နှင့်ငါတို့ဘိုးဘေးများ မထမ်းနိုင်သော ထမ်းပိုးကို တပည့်တော်တို့၏ လည်ပင်းပေါ်၌ တင်စေခြင်းငှါ အဘယ်ကြောင့် ဘုရားသခင်ကို စုံစမ်းကြသနည်း။
Pois então, —deixem/por que vocês [RHQ] de tentar/estão tentando descobrir se Deus se zangará como resultado de vocês fazerem aquilo que Ele os proibiu de fazer!? [Que vocês obrigassem os cristãos gentios/não-judeus a obedecerem nossas ]leis [judaicas, ]que Deus já esclareceu que Ele não exige que eles obedeçam [MET], [seria como ]colocar ao pescoço deles um fardo/jugo pesado! Nossos antepassados e nós (incl) [judeus ]nunca conseguimos carregar [o peso de obedecer aquelas leis].
11 ၁၁ သခင်ယေရှု၏ ကျေးဇူးတော်အားဖြင့်သာ ထိုသူတို့သည် ကယ်တင်တော်မူခြင်းသို့ ရောက်သည် နည်းတူ၊ ငါတို့သည်လည်း ရောက်ရမည်ကို ငါတို့သည် ယုံကြ၏ဟု ပေတရု ပြောဆို၏။
Mas [sabemos/cremos que não é por tentarmos obedecer aquelas leis que Deus salva a nós judeus. Pelo contrário, ]nós (incl) sabemos que é por causa daquilo que o Senhor Jesus fez em nosso favor, e que não merecemos, que somos salvos {que [Deus ]nos salva} [da culpa de nossos pecados. Deus salva a nós judeus ]da mesma forma como [Ele salva ]aqueles [gentios/não-judeus que creem no Senhor Jesus]”. [gentios/não-judeus.]
12 ၁၂ ထိုအခါဗာနဗနှင့် ပေါလုတို့သည် မိမိတို့အားဖြင့် တပါးအမျိုးသားတို့တွင် ဘုရားသခင်ပြုတော်မူ သမျှသော နိမိတ်လက္ခဏာ၊ အံ့ဘွယ်သောအမှုတို့ကို ကြားပြောသည်ကို စုဝေးသောသူအပေါင်းတို့သည် တိတ်ဆိတ်စွာ နေ၍နားထောင်ကြ၏။
As muitas pessoas [ali reunidas ]se calaram [após o depoimento de Pedro. ]Então [todas ]elas escutaram Barnabé e Paulo relatarem os muitos e grandes milagres que Deus os tinha capacitado a fazer entre os gentios/não-judeus. [Esses milagres comprovavam que Deus tinha aceitado aqueles não-judeus.]
Quando Barnabé e Paulo haviam terminado de falar, Tiago, [líder do grupo de cristãos em Jerusalém, ]se dirigiu a eles, [dizendo: ]“Irmãos cristãos, escutem-me.
14 ၁၄ ဘုရားသခင်သည် မိမိနာမအဘို့၊ တပါးအမျိုးသားတို့ အထဲက အချို့သောသူတို့ကိုနှုတ်ယူခြင်းငှါ၊ ရှေ့ဦးစွာ တပါးအမျိုးသားတို့ကို အကြည့် အရှုကြွလာ တော်မူသည် အကြောင်းအရာကို ရှိမုန်သည် ဟောပြော ခဲ့ပြီ။
Simão [Pedro ]acaba de contar-lhes como Deus abençoou anteriormente os gentios/não-judeus. Deus assim fez, escolhendo dentre eles um povo que pertenceria a Ele [MTY].
[Estas ]palavras que [Deus proferiu, ]que foram escritas [por um dos profetas {]que [um ]dos profetas escreveu} [há muito tempo], concordam com esse fato:
16 ၁၆ ကျမ်းစာလာသည်ကား၊ ငါ၏နာမဖြင့် သမုတ်သော တပါးအမျိုးသားအပေါင်းတည်းဟူသော ကျန်ကြွင်းရစ်သော သူတို့သည် ထာဝရ ဘုရားကိုရှာစေခြင်းငှါ နောက်မှငါပြန်လာမည်။
Posteriormente eu voltarei e estabelecerei novamente o reino [MET] sobre o qual Davi [governou ]e que foi {que [as pessoas ]destruíram} destruído. [Esse meu procedimento será parecido com a ]reconstrução [de uma casa ]que foi {que [as pessoas ]demoliram} demolida.
17 ၁၇ လဲလျက်ရှိသော ဒါဝိဒ်၏တဲကို ဆောက်တည်ပြန်မည်။ ပြိုပျက် ရာများကိုလည်း ပြုပြင်ပြီးလျှင်၊ ထိုတဲကို မတ်စေပြန်မည်ဟု။
Eu farei isso para que todos os demais povos possam buscar [a mim, ]o Senhor [Deus]. [Farei isso para que ]todos os gentios/não-judeus que foram chamados por mim [a quem chamei] para me [pertencerem ][MTY] possam me buscar. [Saibam que isso acontecerá, pois eu ]o Senhor [Deus, ]que faço tais coisas, já disse [essas palavras. ]
18 ၁၈ ဤအမှုအရာတို့ကို စီရင်တော်မူသော ထာဝရ ဘုရားသခင်၏ ဗျာဒိတ်တော်ရှိ၏ ဟုလာသတည်း။ ဘုရားသခင်သည် ကမ္ဘာဦးမှစ၍ မိမိစီရင်တော်မူ သမျှသော အမှုအရာတို့ကိုသိတော်မူသည်။ (aiōn g165)
[Fiz com que meu povo ]soubesse [delas ]há muito tempo. (aiōn g165)
19 ၁၉ ထိုကြောင့်၊ တပါးအမျိုးသားတို့အထဲမှ ဘုရားသခင့်ထံတော် သို့ပြောင်းလဲသော သူတို့ကို မနှောင့်ရှက် ဘဲလျက်၊
[Tiago continuou: ]“Portanto resolvi [que nós ](incl) deveríamos deixar de incomodar os gentios/não-judeus que agora estão abandonando [seus pecados e voltando-se ]para Deus. [Ou seja, devemos deixar de exigir que eles obedeçam nossas leis. ]
20 ၂၀ ရုပ်တုတို့၏ ညစ်ညူးရာကို၎င်း၊ မတရားသော မေထုန်ကို၎င်း၊ လည်ပင်းကိုညှစ်၍ သတ်သောအရာကို ၎င်း၊ အသွေးကို၎င်း ကြဉ်ရှောင် စေခြင်းငှါ သူတို့ကို မှာလိုက်သင့်သည်ဟု ငါသဘောရှိ၏။
Pelo contrário, devemos escrever a eles [uma carta exigindo apenas quatro coisas: Eles não devem ]comer [carne/comida ]já oferecida aos ídolos, não devem ter relações sexuais com alguém com quem não sejam casados, não devem comer [carne de animais que tenham sido ]estrangulados e não devem comer/beber o sangue [dos animais. ]
21 ၂၁ အကြောင်းမူကား၊ မောရှေ၏ပညတ္တိကျမ်းကို တရားစရပ်၌ ဥပုသ်နေ့တိုင်းဘတ်ရွတ်သဖြင့်၊ မောရှေ၏ တရားကို ရှေးကာလမှစ၍ ခပ်သိမ်းသောမြို့တို့၌ ဟောပြောလေ့ရှိသည်ဟု ယာကုပ်ပြောဆို၏။
Em muitas cidades, durante muitíssimo tempo, as pessoas vêm proclamando [as leis que ]Moisés [escreveu ][MTY] [e que proíbem tais práticas. ]Em cada dia de descanso dos judeus [essas leis ]são lidas {alguém lê [essas leis]} nas casas de reunião dos judeus. [Portanto, se os gentios/não- judeus desejam saber mais sobre essas leis, podem descobrir sobre elas em nossas casas de reunião”.]
22 ၂၂ ထိုအခါတမန်တော်တို့နှင့် သင်းအုပ်တို့မှစ၍ သင်းဝင်သူ အပေါင်းတို့သည်၊ မိမိတို့အထဲ၌ ရွေးကောက် ၍ ညီအစ်ကိုတို့တွင် ထင်ရှားသောသူတည်းဟူသော ဗာရှဗအမည်သစ်ကို ရသောယုဒနှင့် သိလတို့ကို၊ အန္တိအုတ်မြို့သို့ ပေါလု၊ ဗာနဗတို့နှင့်တကွ စေလွှတ်မည် အကြောင်းသဘောညီညွတ်ကြ၏။
Os apóstolos e [demais ]líderes, junto com todos os [outros ]membros da congregação, aceitaram [o que Tiago tinha dito. ]Então resolveram escolher alguns homens do seu próprio grupo e enviá-los à Antioquia, em companhia de Paulo e Barnabé, para [informar os cristãos dali daquilo que os líderes em Jerusalém tinham resolvido. Escolheram, portanto], Judas, também chamado {que eles também chamavam} Barsabás, e Silas, sendo os dois líderes dos cristãos [em Jerusalém].
23 ၂၃ သူတို့လက်ဖြင့် ပေးလိုက်သော စာဟူမူကား၊ တမန်တော်၊ သင်းအုပ်၊ ညီအစ်ကိုများတို့သည်၊ အန္တိအုတ်မြို့မှစ၍ ရှုရိပြည်၊ ကိလိကိ ပြည်တို့၌ရှိနေ၍ တပါးအမျိုးသားဖြစ်သော ညီအစ်တို့ကို မေတ္တာနှင့်ကြား လိုက်ပါ၏။
Então eles escreveram a seguinte carta, [que pediram que Judas e Silas levassem aos cristãos na Antioquia: ]“Nós (excl) apóstolos e [outros ]líderes, seus irmãos cristãos, —saudamos [vocês]/[estamos pensando em vocês— ao escrever isto ]a vocês cristãos gentios/não-judeus [que moram ]na Antioquia e [outros lugares nas províncias ]de Síria e Cilícia.
24 ၂၄ လူအချို့တို့သည် ငါတို့အခွင့်မရှိဘဲ ငါတို့ထံမှ ထွက်သွား၍၊ သင်တို့သည် အရေဖျားလှီးခြင်းကိုခံရမည်၊ ပညတ်တရားကိုကျင့်ရမည် ဟူသောစကားဖြင့်၊ သင်တို့၏ စိတ်နှလုံးကို နှောင့်ရှက်ဖျက်ဆီးသည်ကို ငါတို့ကြားရ သည်ဖြစ်၍၊
Várias pessoas nos avisaram de que certos homens do nosso grupo foram visitar [vocês, ]embora nós não [os tivéssemos autorizado a fazer isso. ]Eles magoaram/aborreceram vocês [SYN], [comunicando-lhes coisas ]que estão confundindo o seu pensamento.
Portanto, [ao nos (excl) reunirmos aqui, ]resolvemos escolher alguns homens e pedir que eles se dirigissem a vocês, em companhia de Barnabé e Paulo, a quem nós (excl) amamos muito.
26 ၂၆ ငါတို့ချစ်သောဗာနဗ၊ ပေါလုတို့နှင့်တကွ ရွေးကောက်သော သူ တို့ကို သင်တို့ဆီသို့စေလွှတ်ခြင်းငှါ တညီတညွတ်တည်း စီရင်သည်နှင့် အညီ၊
Por causa do seu [serviço ]ao nosso Senhor [MTY] Jesus Cristo, esses dois homens expuseram suas próprias vidas ao perigo [entre pessoas que desejavam matá-los. ]
Nós (excl) [também escolhemos ]Judas e Silas para visitarem vocês. Eles vão comunicar-lhes as mesmas coisas que [agora lhes escrevemos. ]
O Espírito Santo e nós [também ]resolvemos que vocês não devem sofrer a exigência {que nós não deveríamos exigir} de obedecerem/que vocês obedecessem uma porção de pesadas leis [judaicas. ]Pelo contrário, [exigimos ]somente [que vocês obedeçam ]as seguintes instruções:
29 ၂၉ လည်ပင်းကိုညှစ်၍ သတ်သောအရာကို၎င်း၊ မတရားသော မေထုန်ကို၎င်း ကြဉ်ရှောင်ရမည်ဟူသော ပညတ်မှတပါးအခြားသော ဝန်သင်တို့၏ အပေါ်၌ တင်ခြင်းငှါ သန့်ရှင်းသော ဝိညာဉ်တော်နှင့် ငါတို့သည် အလိုမရှိ။ ထိုအရာများကို ကြဉ်ရှောင်အပ်၏။ ကျန်းမာကြ ပါစေသောဟုရေး၍ ပေးလိုက်သတည်း။
Não devem comer [comidas que as pessoas ]já ofereceram aos ídolos, não devem comer o sangue dos animais e [não devem comer ]a carne de [animais que morreram ]estrangulados. Como também, vocês não devem ter relações sexuais com ninguém que não seja sua cônjuge. Sendo que tais práticas [ofendem sobretudo os cristãos judaicos, ]vocês estarão agindo corretamente ao evitá-las. É só isso/Passem bem.
30 ၃၀ ထိုသူတို့သည် သွားရသော အခွင့်ရှိသဖြင့်၊ အန္တိအုတ်မြို့သို့ သွား၍၊ လူအပေါင်းတို့ကို စုဝေးစေပြီး လျှင် မှာစာကိုအပ်ပေးကြ၏။
Os [quatro ]homens escolhidos {que [os líderes das congregações ]tinham escolhido} saíram [de Jerusalém ]e desceram à [cidade ]de Antioquia. Reunidos todos os cristãos [ali, Judas e Silas ]lhes entregaram a carta.
Após lerem a carta, os cristãos se regozijaram, [pois a mensagem ali contida ]os animava.
32 ၃၂ ယုဒနှင့် သိလတို့သည် ပရောဖက် ဖြစ်သောကြောင့် များစွာသောစကားနှင့် ညီအစ်တို့ကို ဆုံးမ၍ မြဲမြံခိုင်ခံ့စေကြ၏။
[À semelhança de Paulo e Barnabé, que ]eram - -[profetas/homens que comunicavam mensagens de Deus—], Judas e Silas eram também profetas. Eles falaram bastante, animando os cristãos [daquele local ]e ajudando-os a crer/confiar ainda mais fortemente [no Senhor Jesus.]
33 ၃၃ ထိုသူတို့သည် အတန်အရာနေပြီးမှ၊ တမန်တော်တို့ထံသို့ ငြိမ်သက်စွာပြန်စေခြင်းငှါ ညီအစ်ကိုတို့သည် အခွင့်ပေးကြ၏။
Após [Judas e Silas ]permanecerem ali durante algum tempo, [aprontando-se já para voltarem a Jerusalém], receberam os bons votos dos cristãos [da Antioquia ]{os cristãos [da Antioquia ]lhes deram os bons votos} e os cristãos [oraram para que Deus ]fosse ajudá- protegê-[los durante a viagem. Portanto, os dois homens ]iniciaram sua viagem de volta aos líderes [em Jerusalém ]que os tinham mandado [à Antioquia. ]
35 ၃၅ ပေါလုနှင့်ဗာနဗတို့သည်လည်း အန္တိအုတ်မြို့၌ နေလျက်၊ အခြားသောသူများတို့နှင့်တကွ ဆုံးမ ဩဝါဒပေး၍၊ သခင်ဘုရား၏ နှုတ်ကပတ် တရားတည်း ဟူသော ဧဝံဂေလိတရားကိုဟောပြောကြ၏။
Paulo e Barnabé, porém, resolveram ficar em Antioquia. [Enquanto estavam lá, ]eles, em companhia de muitos outros, ensinavam e pregavam [ao povo ]a mensagem sobre o Senhor [Jesus.]
36 ၃၆ အင်တန်ကာလကြာသောအခါ၊ ပေါလုက၊ ငါတို့သည် သခင်ဘုရား၏ နှုတ်ကပတ်တရားကို ဟောပြောဘူးသော မြို့များတို့၌ ရှိသော ညီအစ်ကိုတို့ သည် အဘယ်သို့ရှိနေသည်ကိုကြည့်ရှု၍ ပြန်သွား ကြကုန်အံ့ဟု ဗာနဗအားဆို၏။
Algum tempo depois Paulo disse a Barnabé: “Vamos voltar agora para visitar os irmãos cristãos em todas as cidades onde [já ]proclamamos a mensagem sobre o Senhor [Jesus. Assim, ]nós descobriremos [como está ]progredindo [a fé deles no Senhor Jesus”.]
Barnabé [concordou com Paulo e acrescentou que ]gostaria de levar [consigo ]João, cujo segundo nome era Marcos, [como na primeira viagem].
38 ၃၈ ပေါလုက၊ ပံဖုလိပြည်၌သူတို့နှင့်ခွါ၍ အမှုထမ်း ရာသို့မလိုက် မသွားသောထိုသူကိုမခေါ်သင့်ဟု သဘောရှိ၏။
Mas Paulo [respondeu a Barnabé que ele ]não considerava uma boa ideia levar [consigo ]Marcos, pois este os tinha abandonado quando estavam na [região ]de Panfília e não tinha continuado colaborando com eles.
39 ၃၉ ထိုအကြောင်းနှင့် အချင်းချင်း မသင့်သဖြင့် တခြားစီသွား၍၊ ဗာနဗသည်မာကုကို ခေါ်ပြီးလျှင် ကုပရုကျွန်းသို့လွှင့်လေ၏။
Paulo e Barnabé discordaram fortemente [entre si sobre esse ponto, ]e resolveram separar-se. Barnabé levou [consigo ]Marcos. [Eles embarcaram ]num navio e se dirigiram à [ilha ]de Chipre.
40 ၄၀ ညီအစ်ကိုတို့သည် ပေါလုကိုဘုရားသခင်၏ ကျေးဇူးတော်သို့ အပ်နှံကြသဖြင့်၊ သူသည်သိလကို ရွေးချယ်ပြီးလျှင်ထွက်၍၊
Paulo escolheu Silas, [que tinha regressado à Antioquia, como o seu companheiro]. Os cristãos [naquele local ]pediram que o Senhor [Deus ]ajudasse bondosamente [Paulo e Silas. Então ]eles dois saíram [da Antioquia. ]
Paulo continuava viajando [com Silas ]pelas [províncias ]de Síria e Cilícia. Naqueles lugares ele ajudava as congregações a confiar/crer fortemente [no Senhor Jesus.]
