< တမန်တော်ဝတ္ထု 19 >
1 ၁ ကောရိန္သုမြို့တွင်အာပေါလုရှိနေစဉ်ပေါလု သည် အထက်ပါဒေသတစ်လျှောက်သို့လှည့်လည် ပြီးနောက် ဧဖက်မြို့သို့ရောက်ရှိလာ၏။ ထိုမြို့တွင် တပည့်တော်အချို့တို့ကိုတွေ့၍၊-
Ikajha kujha Apolo bho ajhe Korintho, Paulo apetili nyanda sya panani ni kufika mu mji bhwa Efeso, na akolili bhanafunzi kadhaa okhu.
2 ၂ ``သင်တို့သည်ယုံကြည်သူများဖြစ်လာကြ သောအခါ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်ကိုခံ ယူရကြပါ၏လော'' ဟုမေး၏။ ထိုသူတို့က ``သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်ရှိ တော်မူကြောင်းကိုပင် ကျွန်ုပ်တို့မကြားဘူး ပါ'' ဟုဆိုကြ၏။
Paulo akabhajobhela, “Je mwapokili Roho mtakatifu bho mukyeriri?” Bhakan'jobhela, “Lepi, twabhwesilepi hata kup'eleka kuhusu Roho mtakatifu.”
3 ၃ ပေါလုက ``ဤသို့ဖြစ်ပါမူသင်တို့သည် အဘယ်မည်သောဗတ္တိဇံမင်္ဂလာကိုခံခဲ့ ကြပါသနည်း'' ဟုမေး၏။ သူတို့က ``ယောဟန်၏ဗတ္တိဇံမင်္ဂလာကို ခံခဲ့ပါသည်'' ဟုဆိုကြ၏။
Paulo akajobha, “henu muenga mwabatisibhu bhuli? Bhakajobha, Mu bhubatisu bhwa Yohana.
4 ၄ ပေါလုက ``ယောဟန်၏ဗတ္တိဇံမင်္ဂလာသည် နောင်တရသူတို့အဖို့ဖြစ်၏။ ယောဟန်သည် မိမိ၏နောက်တွင်ကြွလာတော်မူမည့်အရှင် ကိုယုံကြည်ရမည်ဟု ဣသရေလအမျိုးသား တို့အားဟောပြောခဲ့၏။ ထိုအရှင်ကားသခင် ယေရှုပေတည်း'' ဟုဆို၏။
Basi paulo akajibu, “Yohana abatisi kwa bhubatisu bhwa toba. Akabhajobhela bhanu bhala kujha bhilondeka kunkiera jhola ambajhe ngaahidili baada jha muene, yaani, Yesu.”
5 ၅ ထိုစကားကိုကြားလျှင်သူတို့သည် သခင် ယေရှု၏နာမတော်ကိုအမှီပြု၍ဗတ္တိဇံ မင်္ဂလာခံကြ၏။-
Bhanu bho bhap'eliki habari ejhe, bhakabatisibhwa kwa lihina lya Bwana Yesu.
6 ၆ ပေါလုသည်သူတို့၏ဦးခေါင်းအပေါ်မှာ လက်ကိုတင်လိုက်သောအခါ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ် တော်သည်သူတို့၏အပေါ်သို့သက်ရောက်တော် မူ၏။ ထိုအခါသူတို့သည်ထူးဆန်းသောဘာ သာစကားများကိုပြောကြ၏။ ဘုရားသခင် ၏တရားတော်ကိုလည်းဟောပြောကြေညာ ကြ၏။-
Na jhikajhe Paulo bho abhekili mabhoko panani pa bhene, Roho mtakatifu akahida juu jha bhene ni kujhanda kunene kwa lugha ni kutabiri.
7 ၇ သူတို့အရေအတွက်မှာတစ်ဆယ့်နှစ်ယောက် မျှရှိသတည်း။-
Jumla jha bhene bhajhele bhaghosi jhapata kumi ni bhabhele.
8 ၈ ပေါလုသည်သုံးလတိုင်တိုင်တရားဇရပ်တွင် အချေအတင်ဆွေးနွေးကာဘုရားသခင်၏ နိုင်ငံတော်အကြောင်း လူတို့နားလည်သဘော ပေါက်လာစေရန်မကြောက်မရွံ့ဘဲဟော ပြော၏။-
Paulo akalota kusinagogi akanena kwa bhujasiri kwa muda bhwa miesi midatu. Akajha ilongosya majadiliano ni kubhafuta bhanu kuhusu mambo ghaghihusu ufalme bhwa K'yara.
9 ၉ သို့ရာတွင်လူအချို့တို့သည်ခေါင်းမာ၍မယုံ ကြည်သဖြင့် လူအပေါင်းတို့ရှေ့တွင်သခင်ဘုရား ၏လမ်းစဉ်တော်ကိုရှုတ်ချပြောဆိုကြ၏။ သို့ ဖြစ်၍ပေါလုသည်တပည့်တော်တို့ကိုခေါ် ၍ ထိုသူတို့ထံမှထွက်ခွာပြီးလျှင် တုရန္နု ၏စာသင်ခန်းမဆောင်တွင်နေ့စဉ်နေ့တိုင်း ဆွေးနွေးပွဲများကိုကျင်းပ၏။-
Lakini Bhayahudi bhangi bhajhele bhakaidi na bhabhi belakutii, bhakajhanda kujobha mabhibhi kuhusu njela jha Kristu mbele jha bhumati. Basi Paulo akalekana nabhu ni kubhatenga bhabhikiera patali nabhu. Nu muene akajhanda kulongela kila ligono mu ukumbi bhwa Tirano.
10 ၁၀ ဤသို့နှစ်နှစ်တိုင်တိုင်ကျင်းပရာအာရှပြည် တွင် နေထိုင်သူယုဒအမျိုးသားများနှင့်ဂရိ အမျိုးသားအပေါင်းတို့သည် သခင်ဘုရား ၏နှုတ်ကပတ်တရားတော်ကိုကြားနာရ ကြ၏။
Ejhe jhayendelili kwa miaka mibhele, kwa hiyo bhoha bhakajha bhiishi ku Asia bhap'eliki lilobhi lya Bwana, bhoha Bhayahudi ni Bhayunani.
11 ၁၁ ဘုရားသခင်သည်ပေါလုအားဖြင့် အလွန် ထူးကဲသောနိမိတ်လက္ခဏာများကိုပြလျက် နေတော်မူ၏။-
K'yara akajha ibhomba mambo mabaha kumabhoko gha Paulo,
12 ၁၂ လူတို့သည်ပေါလုကိုင်တွယ်အသုံးပြုသည့် ပဝါ၊ အဝတ်အထည်စသည်တို့ကိုပင်သူနာ များနှင့်နတ်မိစ္ဆာပူးဝင်သူများထံဆောင်ယူ သွားသဖြင့် သူနာတို့သည်ရောဂါများပျောက် ကင်း၍နတ်မိစ္ဆာတို့သည် မိမိတို့ပူးဝင်သူထံ မှထွက်ခွာသွားကြ၏။-
Kwamba hata bhatamu bhaponyisibhu, ni roho bhabhibhi bhahomili wkati bho bhatolili leso ni ngobho sya sihomili mu mbele bhwa Paulo.
13 ၁၃ ယုဒအမျိုးသားနယ်လှည့်ပယောဂဆရာ အချို့တို့သည် သခင်ယေရှု၏နာမတော်အား ဖြင့်နတ်မိစ္ဆာများကိုနှင်ထုတ်ရန်ကြိုးစားကြ ၏။ သူတို့က ``ပေါလုဟောပြောသောယေရှု၏ နာမကိုတိုင်တည်၍သင့်ကိုငါနှင်ထုတ်၏'' ဟုလူကိုပူးဝင်နေသောနတ်မိစ္ဆာအားဆို ကြ၏။-
Lakini bhayele Bhayahudi bhapunga pepo bhakajha bhisafiri kupetela lieneo elu, bhakajha bhalalitumila lihina lya Ysu kwandabha jha matumizi gha bhene. Bhakajobhele bhala bhabhajheni pepo bhachafu: Bhakajobha, “Nikabhaarumuru mubhokayi kwa lihina lya Yesu ambaye Paulo akamhubiri.”
14 ၁၄ ဤပယောဂဆရာတို့ကားယဇ်ပုရောဟိတ် ကြီးသကေဝ၏သားခုနစ်ယောက်ဖြစ်သတည်း။
Bhabhakabhobi agha bhajhele bhana saba bha kuhani mbaha bhwa Kiyahudi, Sekewa.
15 ၁၅ သို့ရာတွင်နတ်မိစ္ဆာက ``ယေရှုကိုငါသိ၏။ ပေါလုကိုလည်းငါသိ၏။ သို့သော်သင်တို့ကား မည်သူများနည်း'' ဟုသူတို့အားမေးလေ၏။
Roho bhachafu bhakabhajibu, “Yesu ni mmanyili, ni Paulo ni mmanyili, lakini muene bha niani?”
16 ၁၆ ထိုနောက်နတ်မိစ္ဆာပူးဝင်နေသူသည် သူတို့ အားအပြင်းအထန်သတ်ပုတ်တိုက်ခိုက်ရာ သူတို့သည်အရေးရှုံးနိမ့်လျက်အနာတရ ဖြစ်ပြီးလျှင်အဝတ်များစုတ်ပြဲ၍ ထိုအိမ် မှထွက်ပြေးရကြလေသည်။-
Roho nchafu jhola mugati mwa munu akabhanukila bhapunga pepo ni kubhatola nghofu ni kubhatosha. Ndipo bhakajumba kuhoma mu nyumba jhela bhakajha ngoli ni kujeruhibhwa.
17 ၁၇ ထိုအဖြစ်အပျက်အကြောင်းကိုဧဖက်မြို့ တွင်နေထိုင်သူ ယုဒအမျိုးသားများနှင့် ဂရိအမျိုးသားအပေါင်းတို့ကြားသိကြ ၏။ သူတို့သည်ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်လျက် သခင် ယေရှု၏ဂုဏ်တော်ကိုချီးကူးကြကုန်၏။-
Lijambo ele lyamanyikene kwa bhoha, Bhayahudi ni Bhayunani, ambabho bhatamili okhu Efeso. Bhakajha ni hofu sana ni lihina lya Bwana lyazidili kuheshimibhwa.
18 ၁၈ ယုံကြည်သူအများပင်လာရောက်၍ မိမိ တို့သည်မှော်အတတ်ကိုအသုံးပြုမိခဲ့ ကြောင်း ပွင့်လင်းစွာဖော်ပြဝန်ခံကြ၏။-
Kabhele, bhingi bha bhaumini bhahidili ni kuungama na bhadhihirishi matendo mabhibhi bhaghabhombili.
19 ၁၉ မှော်အတတ်ကိုအသုံးပြုခဲ့သူအများပင် မိမိတို့၏ကျမ်းစောင်များကိုစုသိမ်းယူဆောင် လာ၍ လူပုံအလယ်တွင်မီးရှို့ကြ၏။ ထိုစာအုပ် များ၏တန်ဖိုးကိုတွက်ချက်ကြည့်သောအခါ ငွေအသပြာငါးသောင်းမျှရှိကြောင်းတွေ့ ရှိကြ၏။-
Bhingi bhabhombeghe uganga bhabhongeniye fitabu fya bhene, bhekafinyanya mbele jha kila munu. Bwakati bhene bhibhalanga thamani jha fenu efu, jhajhele fipandi hamsini elfu fya hela.
20 ၂၀ သို့ဖြစ်၍သခင်ဘုရား၏တန်ခိုးတော်အား ဖြင့် သာသနာတော်သည်ကြီးပွားတိုးတက် လျက်နေ၏။
Efyo lilobhi lya Bwana lyajhenili kwa upana sana kwa ngofu.
21 ၂၁ ဤအမှုအရာများဖြစ်ပျက်ပြီးနောက် ပေါလု သည်မာကေဒေါနိပြည်နှင့်အခါယပြည်မှ တစ်ဆင့် ယေရုရှလင်မြို့သို့သွားရန်စိတ်ပိုင်း ဖြတ်၏။ သူက ``ထိုမြို့သို့ငါသွားပြီးနောက် ရောမမြို့သို့လည်းသွားရမည်'' ဟုဆို၏။-
Jha Paulo kukamilisya huduma jha muene khola Efeso, Roho akandongosya kulota Yerusalemu kupetela Makedonia ni Akaya; Akajobha, “Baada jha kujha okhu, jhilondeka kulota Rumi kabhele.”
22 ၂၂ သူသည်မိမိ၏လက်ထောက်နှစ်ယောက်ဖြစ် သည့်တိမောသေနှင့်ဧရတ္တုတို့ကိုမာကေ ဒေါနိပြည်သို့စေလွှတ်လိုက်၏။ မိမိမူကား အာရှပြည်တွင်ကာလအနည်းငယ်နေ၏။
Paulo akabhalaghisya Makedonia bhanafunzi bha muene bhabhele, Timotheo ni Erasto, ambabho bhajhele bhan'saidili. Lakini muene asiele Asia kwa muda.
23 ၂၃ ထိုအချိန်၌သခင်ဘုရားလမ်းစဉ်တော်၏ အတွက်ကြောင့် ဧဖက်မြို့တွင်ဆူပူလှုပ်ရှား မှုကြီးတစ်ရပ်ဖြစ်ပေါ်လာ၏။-
Wakati obhu kwatokili ghasia mbaha okhu Efeso kuhusu njela jhela.
24 ၂၄ ဒေမေတရိနာမည်ရှိသောငွေပန်းထိမ်ဆရာ သည် အာတေမိနတ်သမီး၏ငွေနတ်ကွန်းပုံတူ ကလေးများကိုပြုလုပ်ခြင်းအားဖြင့် လက်မှု ပညာသည်များအားများစွာငွေဝင်လမ်းဖြောင့် စေခဲ့၏။-
Sonara mmonga lihina lya muene Demetrio, ambajhe atengenisi fisanamu fya hela fya K'yara Diana, aletili biashara mbaha kwa mafundi.
25 ၂၅ သူသည်ထိုလုပ်ငန်းဆိုင်ရာအလုပ်သမားများ နှင့်အလားတူ လုပ်ငန်းဆိုင်ရာအခြားအလုပ် သမားများကိုစုရုံးစေပြီးလျှင် ``အချင်းလူ တို့၊ ဤလုပ်ငန်းဖြင့် ငါတို့စီးပွားလမ်းဖြောင့်ခဲ့ ကြောင်းကိုသင်တို့သိကြ၏။-
Efyo akabhabhonganiya mafundi bha mbombo ejhu ni kujobha, “Bhaheshimibhwa, mmanyili kujha mu biashara ejhe tete twijhingisya hela simehele.
26 ၂၆ ဤပေါလုဆိုသူသည်ဧဖက်မြို့တွင်သာမက အာရှပြည်တစ်ခုလုံးလိုလို၌ပင် `လူ့လက်ဖြင့် ပြုလုပ်သည့်ဘုရားများသည်ဘုရားလုံးဝ မဟုတ်' ဟုဆို၍လူအမြောက်အမြားကို ဖြားယောင်းသွေးဆောင်ကာ မှောက်မှားလမ်းလွဲ စေသည်ကိုသင်တို့ကိုယ်တိုင်ကြားနိုင်မြင် နိုင်ကြ၏။-
Mwilola ni kupeleka kujha, si apa tu Efeso, bali karibia Asia jhioha, Paulo ojho abhashawishi ni kubhageusya bhanu bhingi. Ijobha kujha ijhelepi miungu ambayo jhibhombiki kwa mabhoko.
27 ၂၇ လူတို့သည်ငါတို့၏အတတ်ကိုကဲ့ရဲ့ပြောဆို မည်သာမကအာရှပြည်နှင့်တကွ ကမ္ဘာတစ်ဝန်း လုံးကိုးကွယ်သည့်အာတေမိနတ်သမီးကြီး၏ ဂုဏ်အသရေညှိုးနွမ်းလျက် သူ၏နတ်ကွန်းသည် လည်းမရေမရာဖြစ်ရတော့မည့်ဘေးနှင့်ရင် ဆိုင်နေရ၏'' ဟုပြော၏။
Na sio tu jhijhele hatari kujha biashara jha tete jhibetakujha jhilondeka lepi, lakini kabhele ni hekalu lya K'yara n'dala jha ajhe mbaha Diana ibhwesya kutolibhwa kujha ajhelepi ni maana. Kabhele ngaabhwesili hata kujhasya ubhaha bhwa muene, muene ambajhe Asia ni dunia bhakamwabudu.”
28 ၂၈ ထိုစကားကိုကြားလျှင်လက်မှုပညာသည် တို့သည် ဒေါသအမျက်ထွက်ကာ ``ဧဖက်မြို့၏ အာတေမိနတ်သမီးသည်ကြီးမြတ်ပေ၏'' ဟုကြွေးကြော်ကြ၏။-
Bho bhapeliki agha, bhamemibhu ni ligoga ni kujhuegha, bhakajobha, “Diana ghwa bhaefeso ndo mbaha.”
29 ၂၉ တစ်မြို့လုံးဆူဆူညံညံဖြစ်လျက်လူတို့ သည် ပေါလု၏ခရီးသွားဖော်များဖြစ်သည့် မာကေဒေါနိပြည်သားဂါယုနှင့်အာရိတ္တာခု တို့ကိုဖမ်းဆီး၍ မြို့တော်ခန်းမကြီးသို့ အလျင်အမြန်ခေါ်ဆောင်သွားကြ၏။-
Mji bhuoha bhwameli ligoga, ni bhanu bhakajumba pamonga mugati mu ukumbi bhwa michezo. Bhakabhakamila bhasafiri bhajhinu ni Paulo, Gayo ni Aristariko, bhabhahomili Makedonia.
30 ၃၀ ပေါလုသည်မိမိကိုယ်တိုင်ထိုလူပရိသတ် နှင့်ရင်ဆိုင်လို၏။ သို့သော်တပည့်တော်တို့က ထိုသို့မပြုရန်ဆီးတားကြ၏။-
Paulo alondeghe kujhingila mu umati bhwa bhanu, lakini bhanafunzi bhakambesya.
31 ၃၁ ပေါလု၏အဆွေဖြစ်သောနယ်အာဏာပိုင် အချို့တို့ကလည်း မြို့တော်ခန်းမကြီးထဲ သို့မဝင်ရန်လူလွှတ်၍တောင်းပန်ကြ၏။-
Kabhele, baadhi jha maafisa bha mkoa ghwa Asia ambabho bhajhele marafiki bha muene bhakandetela ujumbe kwa nghofo kunsoka asijhingili mu ukumbi bhwa michezo.
32 ၃၂ ဤအတောအတွင်း၌လူတို့သည် အမျိုးမျိုး ဟစ်အော်ကြလျက်အုတ်အုတ်သဲသဲဖြစ်၍ နေ၏။-
Baadhi jha bhanu bhakajha bhijobha khenu ekhe ni bhangi lijambo lela, kwa ndabha umati bhwa bhanu bhwachanganyikibhu bhingi bhabhwesilepi hata kumanya kwandayakiki bhahidi pamonga.
33 ၃၃ လူများစုသည်မိမိတို့အဘယ်ကြောင့်စုဝေး လျက်နေကြသည်ကိုမသိကြ။ ယုဒအမျိုး သားတို့သည်အာလေဇန္ဒြုကိုလူပရိသတ်ရှေ့ သို့သွားစေသဖြင့် လူထုအထဲမှလူအချို့ တို့ကထိုသူသည်ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသည့်အရေး အခင်းနှင့်ပတ်သက်သူဖြစ်မည်ဟုယူဆ ကြ၏။ အာလေဇန္ဒြုသည်ပရိသတ်အား ဆိတ်ငြိမ်ရန်လက်ရိပ်ပြ၏။ ချေပပြောဆို ရန်ကြိုးစား၏။-
Bhayahudi bhakandeta Iskanda kwibhala jha umati bhwa bhanu ni kumbeka panani mbele jha bhanu. Iskanda akapisya ishara kwa kibhoko kya muene kupisya majhelesu kwa bhanu.
34 ၃၄ သို့ရာတွင်သူသည်ယုဒအမျိုးသားဖြစ်သည် ကို လူတို့သိကြသောအခါ ``ဧဖက်မြို့၏ အာတေမိနတ်သမီးသည်ကြီးမြတ်ပေ၏'' ဟု နှစ်နာရီကြာမျှသံပြိုင်ကြွေးကြော်ကြ၏။
Lakini bho bhamanyili kujha muene Myahudi, bhoha bhajhwegili kwa sauti jhimonga kwa muda ghwa masaa mabhele, “Diana ndo mbaha ghwa Bhaefeso.”
35 ၃၅ နောက်ဆုံး၌မြို့စာရေးသည်လူပရိသတ်တို့ အား ဆိတ်ဆိတ်နေစေပြီးလျှင် ``ဧဖက်မြို့သား တို့၊ ဧဖက်မြို့တော်သည်ကြီးမြတ်သည့်အာ တေမိနတ်သမီး၏နတ်ကွန်းနှင့် ကောင်းကင် ဘုံမှကျလာသည့်ရုပ်တုတော်တည်ရှိရာ ဌာနတော်ဖြစ်ကြောင်းကိုလူတိုင်းသိ၏။-
Baada jha karani ghwa mji kubhugudamisya umati, ajobhili, 'Muenga bhagosi bha Efeso, niani jha amanyilepi mji obho bhwa Efeso ndo ntunzaji ghwa hekalu lya Diana mbaha ni picha jhela jhajhaguili kuhomela kumbinguni?
36 ၃၆ ဤအချက်ကိုအဘယ်သူမျှမငြင်းဆိုနိုင်။ သို့ဖြစ်၍သင်တို့သည်ဆိတ်ဆိတ်နေသင့်ကြ၏။ မဆင်ခြင်ဘဲအဘယ်အမှုကိုမျှမပြုသင့်။-
Kulola kujha mambo agha ghibhwesekakalepi, twilondeka kujha ni utulivu na msibhombi kyokyoha kwa haraka.
37 ၃၇ သင်တို့သည်ထိုသူတို့ကို ဤနေရာသို့ခေါ်ဆောင် ခဲ့ကြ၏။ သူတို့သည်ငါတို့၏ဗိမာန်တော်ထဲဝင် ၍လုယက်ခြင်းမပြု။ ငါတို့၏နတ်သမီးကို စော်ကားသောစကားကိုလည်းမပြော။-
Kwandabha mubhakutili bhanu abha pa mahakama ambabho bhah'ejilepi bha hekalu wala sio bha kun'kufuru K'yara watete n'dala.
38 ၃၈ သို့ဖြစ်၍ဒေမေတရိနှင့်အပေါင်းပါလက်မှု ပညာသည်များသည် လူတစ်စုံတစ်ယောက်အား တရားစွဲဆိုလိုလျှင် တရားရုံးဖွင့်ရက်များ နှင့်အာဏာပိုင်များရှိသဖြင့် ရုံးတော်တွင် တရားစွဲဆိုနိုင်ပါ၏။-
Henu, kama Demetrio ni mafundi bhabhajhe pamonga nabhu bhajhe ni mashtaka dhidi jha munu jhejhioha, mahakama sijhewazi ni maliwali bhajhele. Na bhaletibhwayi mbele jha shauri.
39 ၃၉ သို့ရာတွင်သင်တို့မှာအခြားအမှုကိစ္စရှိ ပါက တရားဝင်အစည်းအဝေး၌စီရင် ဆုံးဖြတ်ရမည်။-
Lakini kama bhebhe wilonda kyokyoha kuhusu mambo ghangi, ghibeta kushughulikibhwamu kikao halali.
40 ၄၀ ယနေ့ရုန်းရင်းဆန်ခတ်ဖြစ်ခြင်းသည် ငါတို့ ကြောင့်ဖြစ်ရသည်ဟုအစွပ်အစွဲခံရစရာ ရှိ၏။ ဤသို့ရုတ်ရုတ်သဲသဲဖြစ်စရာအကြောင်း မရှိ။ ရုတ်ရုတ်သဲသဲဖြစ်ရသည်ကို ငါတို့ခိုင် လုံသည့်အကြောင်းပြချက်ပေးနိုင်ကြမည် မဟုတ်'' ဟုဆို၏။-
Kwa kweli tujhele mu hatari jha kutuhumibhwa kuhusu ghasia ligono ele. Ijhelepi sababu jha machafuko agha na kubetakujha ni uwezo bhwa kughajhelesya.
41 ၄၁ ဤသို့ဆိုပြီးလျှင်မြို့စာရေးသည်လူပရိ သတ်တို့အား ထိုနေရာမှထွက်ခွာသွားစေ လေသည်။
Baada jha kujobha agha, abhatawenye makutano.