< ମାର୍କ 7 >
1 ୧ ଚିମିନ୍ ଫାରୁଶୀକ ଆଡଃ ଯୀରୁଶାଲେମ୍ଏତେ ହିଜୁଃଲେନ୍ ଚିମିନ୍ ଆଇନ୍ ଇତୁକ ୟୀଶୁତାଃରେକ ହୁଣ୍ଡିୟାନା ।
και συναγονται προς αυτον οι φαρισαιοι και τινες των γραμματεων ελθοντες απο ιεροσολυμων
2 ୨ ଆଡଃ ଇନ୍କୁ ୟୀଶୁଆଃ ଚିମିନ୍ ଚେଲାକକେ ଯିହୁଦୀକଆଃ ରିତିରିୱାଜ୍ ଲେକାତେ ସତ୍ରାକେଦ୍ତେ କା ଆବୁଙ୍ଗ୍ ତିଃଇତେ ଜମ୍ତାନ୍କ ନେଲ୍କେଦ୍କଆ ।
και ιδοντες τινας των μαθητων αυτου κοιναις χερσιν τουτ εστιν ανιπτοις εσθιοντας αρτους εμεμψαντο
3 ୩ ଚିୟାଃଚି ଫାରୁଶୀକ ଆଡଃ ସବେନ୍ ଯିହୁଦୀକ ପ୍ରାଚିନ୍ ହଡ଼କଆଃ ରିତିରିୱାଜ୍ ଲେକା ତିଃଇ ବୁଗିଲେକାତେ କା ଆବୁଙ୍ଗ୍ ଜାକେଦ୍ କାକ ଜଜମାଃ ।
οι γαρ φαρισαιοι και παντες οι ιουδαιοι εαν μη πυγμη νιψωνται τας χειρας ουκ εσθιουσιν κρατουντες την παραδοσιν των πρεσβυτερων
4 ୪ ଆଡଃ ପିଟ୍ଏତେ ରୁହାଡ଼୍କେଦ୍ତେ ଦାଆଃ'ତେ ଆଉରି ଆବୁଙ୍ଗ୍ ଜାକେଦ୍ କାକ ଜଜମାଃ । ଆଡଃ ନେ'ଲେକାନ୍ ରିତିରିୱାଜ୍ ମାନାତିଙ୍ଗ୍ ତାଇକେନାକ, ତାୱାକ, ଚାଟୁକ, ପାର୍କମ୍କ, ଆଡଃ ତାମ୍ବାତେ ବାଇୟାକାନ୍ ବାର୍ତାନ୍କକେ ଦାଆଃତେ ଆବୁଙ୍ଗ୍ ଗାସାର୍ ତାଇକେନାକ ।
και απο αγορας εαν μη βαπτισωνται ουκ εσθιουσιν και αλλα πολλα εστιν α παρελαβον κρατειν βαπτισμους ποτηριων και ξεστων και χαλκιων και κλινων
5 ୫ ଏନାମେନ୍ତେ ଫାରୁଶୀକ ଆଡଃ ଆଇନ୍ ଇତୁକ ୟୀଶୁକେ କୁଲିକିୟାକ, “ଚିନାଃମେନ୍ତେ ଆମାଃ ଚେଲାକ ତିଃଇ ବେଗାର୍ ଆବୁଙ୍ଗ୍କେଦ୍ତେ ସତ୍ରାଗି ଜଜମ୍କ ଦୁବାଃ ଆଡଃ ଆବୁଆଃ ପ୍ରାଚିନ୍କଆଃ ରିତିରିୱାଜ୍କ କାକ ମାନାତିଙ୍ଗ୍ତାନା?”
επειτα επερωτωσιν αυτον οι φαρισαιοι και οι γραμματεις δια τι οι μαθηται σου ου περιπατουσιν κατα την παραδοσιν των πρεσβυτερων αλλα ανιπτοις χερσιν εσθιουσιν τον αρτον
6 ୬ ୟୀଶୁ କାଜିରୁହାଡ଼୍କେଦ୍କଆଏ, “ଆପେ ବେଦାହଡ଼କ ତାନ୍ପେ, ଯିଶାୟ ଆପେୟାଃ ବିଷାଏରେ ସାର୍ତିଗି ଆୟାର୍କାଜି କାଜିକାଦା, ନେଆଁଦ ଅଲାକାନା, “ପାର୍ମେଶ୍ୱାର୍ କାଜିକେଦାଏ, ‘ନେ ହଡ଼କ ମଚାତେକ ମାଇନିଙ୍ଗ୍ତାନା, ମେନ୍ଦ ଆକଆଃ ମନ୍ ଆଇଙ୍ଗ୍ତାଃଏତେ ସାଙ୍ଗିନ୍ରେଆ ।
ο δε αποκριθεις ειπεν αυτοις οτι καλως προεφητευσεν ησαιας περι υμων των υποκριτων ως γεγραπται ουτος ο λαος τοις χειλεσιν με τιμα η δε καρδια αυτων πορρω απεχει απ εμου
7 ୭ ଆଇଙ୍ଗ୍କେ ସାମାଗିକ ସେୱାଇଙ୍ଗ୍ୟାଁ; ଆଡଃ ଇନ୍କୁଦ ନେୟାଁ ଧାରାମ୍ରେୟାଃ କାଜି ତାନାଃ ମେନ୍ତେ ହଡ଼କଆଃ ଆନାଚୁକ ଇତୁକତାନା ।’
ματην δε σεβονται με διδασκοντες διδασκαλιας ενταλματα ανθρωπων
8 ୮ “ଆପେ ପାର୍ମେଶ୍ୱାର୍ରାଃ ଆନ୍ଚୁକ ଦୟା କୁଣ୍ଡାମ୍କେଦ୍ତେ ହଡ଼କଆଃ ରିତିରିୱାଜ୍ ମାନାତିଙ୍ଗ୍ ତାନାପେ ।”
αφεντες γαρ την εντολην του θεου κρατειτε την παραδοσιν των ανθρωπων βαπτισμους ξεστων και ποτηριων και αλλα παρομοια τοιαυτα πολλα ποιειτε
9 ୯ ୟୀଶୁ ଆଡଃଗି କାଜିୟାଦ୍କଆଏ, “ପାର୍ମେଶ୍ୱାର୍ରାଃ ଆନ୍ଚୁକେ କା ମାନାତିଙ୍ଗ୍କେଦ୍ତେ ଆପେୟାଃ ରିତିରିୱାଜ୍କେ ମାନାତିଙ୍ଗ୍ ନାଗେନ୍ତେ ଆପେ ଆପେୟାଃ ହରାପେ ନାମାକାଦାଃ ।
και ελεγεν αυτοις καλως αθετειτε την εντολην του θεου ινα την παραδοσιν υμων τηρησητε
10 ୧୦ ମୁଶା ଆନ୍ଚୁରେ କାଜିୟାକାଦାଏ, ‘ଏଙ୍ଗା ଆପୁ କିନ୍କେ ମାନାତିଙ୍ଗ୍କିନ୍ମେ’ ଆଡଃ ‘ଜେତାଏ ଏଙ୍ଗାତେକେ ଚାଏ ଆପୁତେକେ ସାର୍ପାଅ ରେଦ ଇନିଃ ଗଜଃକାଏ ।’
μωσης γαρ ειπεν τιμα τον πατερα σου και την μητερα σου και ο κακολογων πατερα η μητερα θανατω τελευτατω
11 ୧୧ ମେନ୍ଦ ଆପେ କାଜିତାନାପେ, ଜେତାଏ ଆୟାଃ ଆପୁ ଚାଏ ଏଙ୍ଗାକେ କାଜିୟାକିନାଏ, ଆୟାଃତାଃଏତେ ଅକ୍ନାଃ ନାଗେନ୍ତେ ଆମାଃ ବୁଗିନାଃ ନାମେତେୟାଃ ‘କୁର୍ବାନା’ କାନା, ନେଆଁଁରାଃ ମୁଣ୍ଡିଦ ନେୟାଁ ପାର୍ମେଶ୍ୱାର୍ ନାଗେନ୍ତେ ଦାନ୍ ଏମାକାନା,
υμεις δε λεγετε εαν ειπη ανθρωπος τω πατρι η τη μητρι κορβαν ο εστιν δωρον ο εαν εξ εμου ωφεληθης
12 ୧୨ ଏନ୍ତେଦ ଆପେ ତାୟମ୍ତେ ଇନିଃକେ ଆୟାଃ ଏଙ୍ଗା ଚାହେ ଆୟାଃ ଆପୁଆଃ ନାଙ୍ଗ୍ ବୁଗିନାଃ ରିକା ନାଗେନ୍ତେ ଆଡଃ ଜେତ୍ନାଃ କାପେ ରିକାଚିକାଇତାନା ।
και ουκετι αφιετε αυτον ουδεν ποιησαι τω πατρι αυτου η τη μητρι αυτου
13 ୧୩ ଆଡଃ ନେ ଲେକାତେ ଆପେୟାଃ ରିତିରିୱାଜ୍ତେ ପାର୍ମେଶ୍ୱାର୍ରାଃ କାଜିପେ ଫାଦାଆତମେତାନା । ଆଡଃ ନେ ଲେକାନ୍ କାମିକ ପୁରାଃପେ କାମିତାନା ।”
ακυρουντες τον λογον του θεου τη παραδοσει υμων η παρεδωκατε και παρομοια τοιαυτα πολλα ποιειτε
14 ୧୪ ଏନ୍ତେ ୟୀଶୁ ଗାଦେଲ୍ ହଡ଼କକେ କେଡ଼ାକେଦ୍କଆଏ ଆଡଃ ମେତାଦ୍କଆଏ, “ଆୟୁମେପେ ଆଡଃ ଆଟ୍କାର୍ ଉରୁମେପେ ।
και προσκαλεσαμενος παντα τον οχλον ελεγεν αυτοις ακουετε μου παντες και συνιετε
15 ୧୫ ହଡ଼ରେ ବାହାରିଏତେ ବଲଃତେୟାଃ ଜେତ୍ନାଃ ଇନିଃକେ କାଏ ସତ୍ରା ଦାଡ଼ିୟାଇଆ, ମେନ୍ଦ ଇନିଃତେ ଅକ୍ନାଃ ଅଡଙ୍ଗ୍ଅଃଆ ଏନା ଆଇଃକ୍କେ ସତ୍ରାଇଆଏ ।”
ουδεν εστιν εξωθεν του ανθρωπου εισπορευομενον εις αυτον ο δυναται αυτον κοινωσαι αλλα τα εκπορευομενα απ αυτου εκεινα εστιν τα κοινουντα τον ανθρωπον
16 ୧୬ ଆୟୁମ୍ ନାଗେନ୍ତେ ଲୁତୁର୍ ମେନାଃନିଃ ଆୟୁମ୍ଜମେକାଏ ।
ει τις εχει ωτα ακουειν ακουετω
17 ୧୭ ଆଡଃ ଇନିଃ ଗାଦେଲ୍ ହଡ଼କସାଃଏତେ ଫାର୍କାକେଦ୍ତେ ଅଡ଼ାଃରେ ବଲୟାନ୍ଚି, ଚେଲାତାୟାଃକ ଏନ୍ ଜନ୍କା କାଜିରାଃ ମୁଣ୍ଡିକ କୁଲିକିୟାଃ ।
και οτε εισηλθεν εις οικον απο του οχλου επηρωτων αυτον οι μαθηται αυτου περι της παραβολης
18 ୧୮ ଇନିଃ କାଜିରୁହାଡ଼ାଦ୍କଆଏ, “ଚିୟାଃ ଆପେୟଗି ଡଣ୍ଡଗିୟାପେ? ବାହାରିଏତେ ହଡ଼ରେ ବଲଃତେୟାଃ ଇନିଃକେ କାଏ ସତ୍ରା ଦାଡ଼ିୟାଇଆ ।
και λεγει αυτοις ουτως και υμεις ασυνετοι εστε ου νοειτε οτι παν το εξωθεν εισπορευομενον εις τον ανθρωπον ου δυναται αυτον κοινωσαι
19 ୧୯ ଚିୟାଃଚି ଏନା ମନ୍ରେ କାହାଗି, ମେନ୍ଦ ଲାହିଦ୍ରେ ବଲଃଆ, ଆଡଃ ହଡ଼୍ମଏତେ ଅଡଙ୍ଗ୍ ଏଣ୍ଡାଗଆଃ, ନେୟାଁ ଚିୟାଃ କାପେ ଆଟ୍କାରେତାନା ।” ନେ କାଜିରେ, ସବେନ୍ ଜଜମାଃ ଫାର୍ଚିଗିୟା ମେନ୍ତେ ୟୀଶୁ ଉଦୁବ୍କେଦାଏ ।
οτι ουκ εισπορευεται αυτου εις την καρδιαν αλλ εις την κοιλιαν και εις τον αφεδρωνα εκπορευεται καθαριζον παντα τα βρωματα
20 ୨୦ ଆଡଃଗି ଇନିଃ ମେତାଦ୍କଆଏ, “ଅକ୍ନାଃ ହଡ଼ରାଃ ବିଚାର୍ଏତେ ଅଡଙ୍ଗ୍ଅଃଆ, ଏନା ହଡ଼କେ ସତ୍ରାଇୟାଏ ।
ελεγεν δε οτι το εκ του ανθρωπου εκπορευομενον εκεινο κοινοι τον ανθρωπον
21 ୨୧ ଚିୟାଃଚି ଭିତାର୍ଏତେଗି, ହଡ଼କଆଃ ମନ୍ଏତେ ଏତ୍କାନ୍ ଉଡ଼ୁଃ ଅଡଙ୍ଗ୍ଅଃତାନା, ଆପାଙ୍ଗିର୍ କାମି, କୁମ୍ବୁଡ଼ୁ, ହଡ଼ଗଏଃ,
εσωθεν γαρ εκ της καρδιας των ανθρωπων οι διαλογισμοι οι κακοι εκπορευονται μοιχειαι πορνειαι φονοι
22 ୨୨ ଆପାଙ୍ଗିର୍, ଲାଲାଚ୍, ଏତ୍କାନାଃ, ବେଦା, ନିଲାଜ୍, ହିସ୍ଙ୍ଗା, ନିନ୍ଦା, ଫୁଟାନି ଆଡଃ ବାଲୁସେଣାଁଁ ।
κλοπαι πλεονεξιαι πονηριαι δολος ασελγεια οφθαλμος πονηρος βλασφημια υπερηφανια αφροσυνη
23 ୨୩ ନେ ସବେନ୍ ଏତ୍କାନ୍ କାଜି ମନ୍ଏତେ ଅଡଙ୍ଗ୍ଅଃତାନା ଆଡଃ ହଡ଼କେ ସତ୍ରାଇଆଏ ।”
παντα ταυτα τα πονηρα εσωθεν εκπορευεται και κοινοι τον ανθρωπον
24 ୨୪ ଏନ୍ତେ ୟୀଶୁ ଏନ୍ତାଃକେ ବାଗିକେଦ୍ତେ ସୋର୍ ଦିଶୁମ୍ରାଃ ଜାପାଃ ହାତୁତେ ସେନଃୟାନାଏ । ଇନିଃ ମିଆଁଦ୍ ଅଡ଼ାଃରେ ବଲୟାନାଏ ଆଡଃ ଜେତାଏ ଏନ୍ ଅଡ଼ାଃରେ ମେନାଇୟା ଏନା ଆଲକାକ ସାରିକା ମେନ୍ତେ ଇନିଃ ସାନାଙ୍ଗ୍କେଦାଏ, ମେନ୍ଦ ଇନିଃ କାଏ ଉକୁ ଦାଡ଼ିୟାନା ।
και εκειθεν αναστας απηλθεν εις τα μεθορια τυρου και σιδωνος και εισελθων εις οικιαν ουδενα ηθελεν γνωναι και ουκ ηδυνηθη λαθειν
25 ୨୫ ମେନ୍ଦ ଇମ୍ତାଗି ମିଆଁଦ୍ କୁଡ଼ି, ୟୀଶୁ ହିଜୁଃକାନାଏ ମେନ୍ତେ ଆୟୁମ୍କେଦ୍ତେ ହିଜୁଃୟାନାଏ ଆଡଃ ୟୀଶୁଆଃ କାଟାସୁବାରେ ଉୟୁଃୟାନାଏ, ଚିୟାଃଚି ସତ୍ରା ଆତ୍ମାଦ ଇନିୟାଃ ହନ୍ତେକୁଡ଼ିକେ ଏସେରାକାଇ ତାଇକେନାଏ ।
ακουσασα γαρ γυνη περι αυτου ης ειχεν το θυγατριον αυτης πνευμα ακαθαρτον ελθουσα προσεπεσεν προς τους ποδας αυτου
26 ୨୬ ଇନିଃ ସିରିୟା ଦିଶୁମ୍ରାଃ ଫୋନେସିୟାରେନ୍ ମିଆଁଦ୍ ସାଅଁସାର୍ କୁଡ଼ି ତାଇକେନାଏ, ଇନିଃ ହନ୍ତେକୁଡ଼ିଏତେ ବଙ୍ଗାକେ ହାର୍ଅଡଙ୍ଗ୍ତାଇମେ ମେନ୍ତେ ୟୀଶୁକେ ବିନ୍ତିକିୟାଏ ।
ην δε η γυνη ελληνις συραφοινικισσα τω γενει και ηρωτα αυτον ινα το δαιμονιον εκβαλη εκ της θυγατρος αυτης
27 ୨୭ ମେନ୍ଦ ୟୀଶୁ ମେତାଇୟାଏ, “ସିଦାତେ ହନ୍କକେ ଜମ୍ ରିକାକମେ, ଚିୟାଃଚି ହନ୍କଆଃ ଜମେୟାଃଁ ରେଃକ୍କେଦ୍ତେ ସେତାକଆଃ ଆୟାର୍ରେ ହୁଦ୍ମାତେୟାଃ କା ବୁଗିନାଃ ।”
ο δε ιησους ειπεν αυτη αφες πρωτον χορτασθηναι τα τεκνα ου γαρ καλον εστιν λαβειν τον αρτον των τεκνων και βαλειν τοις κυναριοις
28 ୨୮ ଏନ୍ତେ ଏନ୍ କୁଡ଼ି କାଜିକିୟାଏ, “ହେଗି ପ୍ରାଭୁ, ମେନ୍ଦ ମେଜ୍ ଲାତାର୍ରେ ସେତାକହଗି ହନ୍କଆଃ ହଲଙ୍ଗ୍କେଚାଃକ ଜଜମାଃ ।”
η δε απεκριθη και λεγει αυτω ναι κυριε και γαρ τα κυναρια υποκατω της τραπεζης εσθιει απο των ψιχιων των παιδιων
29 ୨୯ ଏନ୍ତେ ୟୀଶୁ ଇନିଃକେ କାଜିକିୟାଏ, “ନେ କାଜିରେୟାଃ ନାଗେନ୍ତେ ଜୁ, ଅଡ଼ାଃତେ ରୁହାଡ଼୍ମେଁ, ହନ୍ମେଁ କୁଡ଼ିତାଃଏତେ ବଙ୍ଗା ଅଡଙ୍ଗ୍ୟାନା ।”
και ειπεν αυτη δια τουτον τον λογον υπαγε εξεληλυθεν το δαιμονιον εκ της θυγατρος σου
30 ୩୦ ଏନ୍ କୁଡ଼ି ଅଡ଼ାଃତେ ରୁହାଡ଼୍ୟାନ୍ତେ ହନ୍ତେକୁଡ଼ିତାୟାଃକେ ପାର୍କମ୍ରେ ଗିତିଜାକାନ୍ ନେଲ୍କିୟାଏ, ଆଡଃ ବଙ୍ଗା ଇନିଃତାଃଏତେ ଅଡଙ୍ଗ୍ଆଁକାନ୍ ନାମ୍କିୟାଃ ।
και απελθουσα εις τον οικον αυτης ευρεν το δαιμονιον εξεληλυθος και την θυγατερα βεβλημενην επι της κλινης
31 ୩୧ ଆଡଃଗି ୟୀଶୁ ସୋର୍ ଦିଶୁମ୍ଏତେ ଅଡଙ୍ଗ୍ୟାନ୍ଚି, ସିଦୋନ୍ ଦିଶୁମ୍ରାଃ ଥାଲା ହରା, ଗାଲିଲ୍ ଦରେୟା, ଆଡଃ ଦେକାପଲ୍ଲୀ ସିମ୍ନାସାଃତେ ସେନଃୟାନାଏ ।
και παλιν εξελθων εκ των οριων τυρου και σιδωνος ηλθεν προς την θαλασσαν της γαλιλαιας ανα μεσον των οριων δεκαπολεως
32 ୩୨ ଚିମିନ୍ ହଡ଼କ ମିଆଁଦ୍ କା ଆୟୁମ୍ ଦାଡ଼ିତାନ୍ ହଡ଼ ଆଡଃ କା ବାଖାଁଣ୍ ଦାଡ଼ିତାନ୍ ହଡ଼କେ ୟୀଶୁତାଃତେ ଆଉକିୟାଃକ, ଆଡଃ ଆମାଃ ତିଃଇ ଇନିଃରେ ଦହେମେ ମେନ୍ତେକ ବିନ୍ତିକିୟା ।
και φερουσιν αυτω κωφον μογγιλαλον και παρακαλουσιν αυτον ινα επιθη αυτω την χειρα
33 ୩୩ ଆଡଃ ୟୀଶୁ ଇନିଃକେ ଗାଦେଲ୍ ହଡ଼କ ଥାଲାଏତେ ଗେନାତେ ଏସ୍କାର୍ଗି ଇଦିକିୟାଏ, ଆଡଃ ଆୟାଃ ସାର୍ସାର୍ ଇନିୟାଃ ଲୁତୁର୍ରେ ଦହକେଦାଏ, ଆଡଃ ବେଏକ୍କେଦ୍ତେ ଇନିୟାଃ ଆଲାଙ୍ଗ୍କେ ଜୁଟିଦ୍କେଦାଏ ।
και απολαβομενος αυτον απο του οχλου κατ ιδιαν εβαλεν τους δακτυλους αυτου εις τα ωτα αυτου και πτυσας ηψατο της γλωσσης αυτου
34 ୩୪ ଆଡଃ ସିର୍ମାସାଃତେ ସାଙ୍ଗିଲ୍କେଦ୍ତେ, ମାରାଙ୍ଗ୍ସାହେଁଦ୍ଲଃ ମେନ୍କେଦାଏ “ଏଫ୍ଫାଥାଃ” ନେଆଁଁରାଃ ମୁଣ୍ଡିଦ “ନିଜଃମେଁ” ।
και αναβλεψας εις τον ουρανον εστεναξεν και λεγει αυτω εφφαθα ο εστιν διανοιχθητι
35 ୩୫ ଇମ୍ତାଗି ଇନିୟାଃ ଲୁତୁର୍ଦ ନିଜ୍ୟାନା ଆଡଃ ଆଲାଙ୍ଗ୍ରେୟାଃ ତନଲ୍ ରାଡ଼ାୟାନା, ଆଡଃ ଇନିଃ ବୁଗିଲେକାତେ ବାଖାଁଣ୍ ଦାଡ଼ିକେଦାଏ ।
και ευθεως διηνοιχθησαν αυτου αι ακοαι και ελυθη ο δεσμος της γλωσσης αυτου και ελαλει ορθως
36 ୩୬ ଏନ୍ତେ ୟୀଶୁ ଜେତାଏକକେ ନେ କାଜି କା ଉଦୁବ୍ ନାଗେନ୍ତେ ଇନ୍କୁକେ କାଜିକେଦ୍କଆଏ, ମେନ୍ଦ ଇନିଃ ହଡ଼କକେ ପୁରାଃଗି କାଜିକେଦ୍କରେହ ଇନ୍କୁ ଆଡଃଗି ପୁରାଃତେକ ଉଦୁବ୍ବାଡ଼ାକେଦା ।
και διεστειλατο αυτοις ινα μηδενι ειπωσιν οσον δε αυτος αυτοις διεστελλετο μαλλον περισσοτερον εκηρυσσον
37 ୩୭ ଆଡଃ ଏନା ଆୟୁମ୍କେଦ୍ ହଡ଼କ ପୁରାଃଗିକ ଆକ୍ଦାନ୍ଦାଅୟାନା, ଆଡଃ କାଜିକେଦାଃକ, “ଇନିଃଦ ସବେନାଃ ବୁଗିଲେକାତେ କାମିୟାକାଦାଏ, କା ଆୟୁମ୍ଦାଡ଼ିତାନ୍କକେ ଇନିଃ ଆୟୁମ୍ ରିକାକେଦ୍କଆଏ, ଆଡଃ କା ବାଖାଁଣ୍ଦାଡ଼ିତାନ୍କକେ ବାଖାଁଣ୍ ନାଗେନ୍ତେ ପେଡ଼େଃ ଏମାକୁତାନାଏ ।”
και υπερπερισσως εξεπλησσοντο λεγοντες καλως παντα πεποιηκεν και τους κωφους ποιει ακουειν και τους αλαλους λαλειν