< ଲୁକ 22 >

1 ପାସ୍‌କା ପାରାବ୍‌ ନୁତୁମଃତାନ୍‌ ସାବାଃ ହଲଙ୍ଗ୍‌ରେୟାଃ ପାରାବ୍‌ ନାଡ଼େଃୟାନା,
Na rĩrĩ, Gĩathĩ kĩa Mĩgate ĩrĩa Ĩtekĩrĩtwo Ndawa ya Kũimbia, kĩrĩa gĩĩtagwo Bathaka, nĩgĩakuhĩrĩirie,
2 ଆଡଃ ମାରାଙ୍ଗ୍‌ ଯାଜାକ୍‌କ ଆଡଃ ଆଇନ୍‌ ଇତୁକ ଆବୁ ୟୀଶୁକେ ଚିଲ୍‌କାବୁ ଗଜିୟା ମେନ୍ତେ ହରାକ ଦାଣାଁଁବାଡ଼ା ତାଇକେନା, ଇନ୍‌କୁଦ ହଡ଼କକେ ବରଆକତାନ୍‌ ତାଇକେନାକ ।
nao athĩnjĩri-Ngai arĩa anene na arutani a watho nĩmacaragia ũrĩa mangĩũragithia Jesũ, nĩgũkorwo nĩmetigagĩra mũingĩ wa andũ.
3 ଏନ୍ତେ ଗେଲ୍‌ବାର୍‌ ଚେଲାକଏତେ, ଇଷ୍କାରିୟତ୍‌ ଯିହୁଦା ନୁତୁମଃତାନ୍‌ ମିଆଁଦ୍‌ନିୟାଃରେ ସାଏତାନ୍‌ ବଲୟାନାଏ ।
Hĩndĩ ĩyo Shaitani agĩtoonya thĩinĩ wa Judasi ũrĩa Mũisikariota, ũmwe wa arutwo arĩa ikũmi na eerĩ.
4 ଆଡଃ ଇନିଃ ସେନଃୟାନ୍ତେ ଆଇଙ୍ଗ୍‌ ୟୀଶୁକେ ଚିଲ୍‌କା ଆପେୟାଃ ତିଃଇରେ ଜିମାଇୟା ମେନ୍ତେ ମାରାଙ୍ଗ୍‌ ଯାଜାକ୍‌କ ଆଡଃ ସିପାଇକଆଃ ଗମ୍‌କେକଲଃ ବାଖାଁଣ୍‌କେଦାଏ ।
Nake Judasi agĩthiĩ kũrĩ athĩnjĩri-Ngai arĩa anene na kũrĩ anene a arangĩri a hekarũ makarĩkanĩre ũrĩa angĩkunyanĩra Jesũ.
5 ଇନ୍‌କୁ ଟାକାଲେ ଏମାମେୟା ମେନ୍ତେ ରାସ୍‌କାତାନ୍‌ଲଃକ ହୁଣ୍ଡିୟାନା ।
Nao magĩkena na magĩtĩkĩra kũmũhe mbeeca.
6 ଆଡଃ ଇନିଃ ରାଜିୟାନାଏ ଆଡଃ କା ହାଲାଗୁଲାଏତାନ୍‌ଲଃ ଇନ୍‌କୁଆଃ ତିଃଇରେ ୟୀଶୁକେ ସାବ୍‍ରିକାଇ ନାଗେନ୍ତେ ସୁଯୋଗ୍‌ ଦାଣାଁଁତାନାଏ ତାଇକେନା ।
Nake agĩĩtĩkĩra, na akĩambĩrĩria gũcaria mweke wa kũneana Jesũ kũrĩ o rĩrĩa hatarĩ na andũ.
7 ସାବାଃ ହଲଙ୍ଗ୍‌ରେୟାଃ ପାରାବ୍‌ ଦିପିଲିରେ, ପାସ୍‌କା ପାରାବ୍‌ ନାଗେନ୍ତେ ମିଣ୍ଡିହନ୍‌ଆଃ ଦାଣେଁ ମାୟୋମ୍‌ ଲାଗାତିଙ୍ଗ୍‌ ତାଇକେନା ।
Naguo mũthenya wa kũrĩa Mĩgate ĩrĩa Ĩtekĩrĩtwo Ndawa ya Kũimbia ũgĩkinya, rĩrĩa gatũrũme ka Bathaka kaarutagwo igongona.
8 ୟୀଶୁ, ପାତ୍‌ରାସ୍‌ ଆଡଃ ଯୋହାନ୍‌କେ “ପାସ୍‌କା ପାରାବ୍‌ ନାଙ୍ଗ୍‌ ଜମେୟାଃଁ ବାବାଇ ନାଗେନ୍ତେ” କୁଲ୍‌କେଦ୍‌କିନା ।
Jesũ agĩtũma Petero na Johana, akĩmeera atĩrĩ, “Thiĩi mũgatũhaarĩrie irio cia Bathaka, tũrĩe.”
9 ଏନ୍ତେ ଇନ୍‌କିନ୍‌ ଇନିଃକେ କୁଲିକିୟାକିନ୍‌, “ଆଲିଙ୍ଗ୍‌ ଅକ ଠାୟାଦ୍‌ରେ ବାଇୟାଲିଙ୍ଗ୍‌ ମେନ୍ତେମ୍‌ ସାନାଙ୍ଗ୍‌ତାନା?”
Nao makĩmũũria atĩrĩ, “Ũkwenda tũgacihaarĩrie kũ?”
10 ୧୦ ୟୀଶୁ ମେତାଦ୍‌କିନାଏ, “ନାଗାର୍‌ରେ ବଲଃ ଇମ୍‌ତା ଦାଆଃଚାଟୁ ତେଙ୍ଗଃକାଦ୍‌ ମିଆଁଦ୍‌ ହଡ଼କେ ନାମିଁୟାବେନ୍‌, ଇନିଃ ବଲଃ ଅଡ଼ାଃତେ ଅତଙ୍ଗ୍‌ଇଁବେନ୍‌,
Akĩmacookeria atĩrĩ, “Mũgĩtoonya itũũra-inĩ inene-rĩ, nĩmũgũcemania na mũndũ ũkuuĩte ndigithũ ĩrĩ na maaĩ. Mũmũrũmĩrĩre o nginya nyũmba ĩrĩa egũtoonya.
11 ୧୧ ଆଡଃ ଅଡ଼ାଃରେନ୍‌ ଗମ୍‌କେ କେ କାଜିୟାଇବେନ୍, ‘ଗୁରୁ କୁଲିତାନାଏ, ବାଖ୍‌ରା ଅକ୍‌ତାଃରେୟା? ଏନ୍ତାଃଦ ଆଇଁୟାଃ ଚେଲାକଲଃ ପାସ୍‌କା ପାରାବ୍‌ରେୟାଃ ଜମେୟାଁଃ ଜମେୟାଁଇଙ୍ଗ୍‌ ।’
Mwatoonya mwĩre mũndũ ũrĩa mwene nyũmba ĩyo atĩrĩ, ‘Mũrutani aroria atĩrĩ: Nyũmba ya ageni ĩrĩ ha, harĩa ingĩrĩĩra Bathaka na arutwo akwa?’
12 ୧୨ ଇନିଃ ବାଇସେକାଡ଼ାକାନ୍‌ ମାରାଙ୍ଗ୍‌ ବାଖ୍‌ରା ଉଦୁବାବେନାଏ, ଏନ୍ତାଃରେ ବାଇୟେବେନ୍‌ ।”
Nake nĩekũmuonia nyũmba nene ya igũrũ ĩrĩ na indo kuo. Haarĩriai irio cia Bathaka kuo.”
13 ୧୩ ଇନ୍‌କିନ୍‌ ସେନଃୟାନ୍ତେ ୟୀଶୁ ଉଦୁବାଦ୍‌କିନ୍‌ଲେକା ନାମ୍‌କେଦାଃକିନ୍, ଆଡଃ ପାସ୍‌କା ପାରାବ୍‌ ନାଙ୍ଗ୍‌ ଜମେୟାଁଃକିନ୍‌ ବାଇକେଦାଃ ।
Nao magĩthiĩ, magĩkora maũndũ matariĩ o ta ũrĩa Jesũ aamerĩte. Nĩ ũndũ ũcio makĩhaarĩria irio cia Bathaka.
14 ୧୪ ଆଡଃ ଏନ୍‌ ଦିପିଲି ସେଟେର୍‌ୟାନ୍‌ଚି ୟୀଶୁ ଆୟାଃ ପ୍ରେରିତ୍‌କଲଃ ଜଜମ୍‌ ନାଗେନ୍ତେ ଦୁବ୍‍ୟାନାଏ ।
Rĩrĩa ihinda rĩakinyire, Jesũ na atũmwo ake magĩikara metha-inĩ.
15 ୧୫ ଆଡଃ ଇନିଃ ଇନ୍‌କୁକେ କାଜିୟାଦ୍‌କଆଏ, “ଆଇଙ୍ଗ୍‌ ଦୁକୁ ସାହାତିଙ୍ଗ୍‌ୟେଁ ସିଦାରେ ନେ ପାସ୍‌କା ପାରାବ୍‌ରେୟାଃ ଜମେୟାଃଁ ଆପେଲଃ ଜଜମାଇଙ୍ଗ୍‌ ସାନାଙ୍ଗ୍‌ତାନା ।
Nake akĩmeera atĩrĩ, “Nĩngoretwo ndĩĩrirĩirie mũno kũrĩanĩra Bathaka ĩno na inyuĩ itananyariirwo.
16 ୧୬ ଆଇଙ୍ଗ୍‌ଦ ପାର୍‌ମେଶ୍ୱାର୍‌ଆଃ ରାଇଜ୍‌ରେ ଏନାରାଃ ସବେନ୍‌ ମୁଣ୍ଡି ଆଉରି ଉଦୁବଃ ଜାକେଦ୍‌ ଆଡଃ ଚିଉଲାହ କାଇଙ୍ଗ୍‌ ଜମାଃ ମେତାପେତାନାଇଙ୍ଗ୍‌ ।”
Nĩ ũndũ ngũmwĩra atĩrĩ, ndikamĩrĩa rĩngĩ nginya rĩrĩa ĩgaakinyanĩrio ũthamaki-inĩ wa Ngai.”
17 ୧୭ ଆଡଃ କାଟୋରା ଆଉକେଦ୍‌ତେ, ଇନିଃ ଧାନ୍ୟାବାଦ୍‌ ଏମ୍‌ତାନ୍‌ଲଃ ମେତାଦ୍‌କଆଏ, “ଆପେୟାଃ ଥାଲାରେ ନେଆଁଁ ହାଟିଙ୍ଗ୍‌ୟେଁପେ ।”
Jesũ agĩcooka akĩoya gĩkombe, agĩcookeria Ngai ngaatho, akĩmeera atĩrĩ, “Oyai, mũnyuanĩre.
18 ୧୮ ଆଇଙ୍ଗ୍‌ଦ କାଜିୟାପେ ତାନାଇଙ୍ଗ୍‌, “ପାର୍‌ମେଶ୍ୱାର୍‌ଆଃ ରାଇଜ୍‌ ଆଉରି ହିଜୁଃଜାକେଦ୍‌ ଆଇଙ୍ଗ୍‌ ଦାଖ୍‌ରାସି ଆଡଃ ଚିଉଲାଅ କାଇଙ୍ଗ୍‌ ନୁଁଇଆ ।”
Nĩgũkorwo ngũmwĩra atĩ kuuma rĩu ndikanyua rĩngĩ ndibei ya maciaro ma mĩthabibũ, o nginya rĩrĩa ũthamaki wa Ngai ũgooka.”
19 ୧୯ ଆଡଃ ଇନିଃ ହଲଙ୍ଗ୍‌ ସାବ୍‌କେଦ୍‌ତେ, ପାର୍‌ମେଶ୍ୱାର୍‌କେ ଧାନ୍ୟାବାଦ୍ ଏମ୍‌କିୟାଏ ଆଡଃ ଏନାକେ କେଚାଃକେଦ୍‌ତେ ଇନ୍‌କୁକେ ଏମ୍‌ତାନ୍‌ଲଃ କାଜିୟାଦ୍‌କଆଏ, “ନେଆଁଁ ଆଇଁୟାଃ ହଡ଼୍‌ମତାନାଃ, ଆପେ ନାଗେନ୍ତେ ଏମଃତାନା, ଆଇଙ୍ଗ୍‌କେ ପାହାମିଙ୍ଗ୍‌ ନାଗେନ୍ତେ ନେଆଁଁ ରିକାଏପେ ।”
Agĩcooka akĩoya mũgate, na aarĩkia gũcookeria Ngai ngaatho, akĩwenyũranga akĩmahe akĩmeera atĩrĩ, “Ũyũ nĩguo mwĩrĩ wakwa ũrĩa ũheanĩtwo nĩ ũndũ wanyu, ĩkagai ũũ nĩguo mũndirikanage.”
20 ୨୦ ଏନ୍‌ଲେକାଗି, ଇନିଃ ଆୟୁବ୍‌ଜମେୟାଃଁ ତାୟମ୍‌ତେ କାଟୋରା ସାବ୍‌କେଦ୍‌ତେ ମେତାଦ୍‌କଆଏ, “ନେ କାଟୋରା ଆଇଁୟାଃ ମାୟୋମ୍‌ତେ ଆପେୟାଃ ନାଙ୍ଗ୍‌ ଲିଙ୍ଗିୟଃତାନ୍ ପାର୍‌ମେଶ୍ୱାର୍‌ଆଃ ରାଜିନାମାରାଃ ନାୱାନିୟାମ୍‌ ତାନାଃ ।
Maarĩkia kũrĩa agĩĩka o ũguo, akĩoya gĩkombe, akĩmeera atĩrĩ, “Gĩkombe gĩkĩ nĩkĩo kĩrĩkanĩro kĩrĩa kĩerũ thĩinĩ wa thakame yakwa ĩrĩa ĩgũitwo nĩ ũndũ wanyu.
21 ୨୧ “ମେନ୍‌ଦ ନେଲେପେ ଆଇଙ୍ଗ୍‌କେ ସାବ୍‌ଇଚିନିୟାଃ ତିଃଇ ଆଇଁୟାଃଲଃ ମେଜ୍‌ରେୟା ।
No rĩrĩ, guoko kwa ũrĩa ũrĩngunyanĩra kũrĩ hamwe na niĩ metha-inĩ ĩno.
22 ୨୨ ମାନୱାହନ୍‌ ଆୟାଃ ନାଗେନ୍ତେ ଦହାକାନ୍‌ ଲେକାଏ ସେନଃତାନା, ମେନ୍‌ଦ ବାଇରିକଆଃ ତିଃଇରେ ଇନିଃକେ ସାବ୍‌ରିକାନିଃ ହାୟ୍ ହାୟ୍ ଚିମିନ୍‌ ଦୁକୁନାମେୟାଏ ।”
Mũrũ wa Mũndũ nĩegwĩkwo o ta ũrĩa gũtuĩtwo, no mũndũ ũrĩa ũkũmũkunyanĩra kaĩ arĩ na haaro-ĩ!”
23 ୨୩ ଆଡଃ ଇନ୍‌କୁ ଆବୁଏତେ ନେ କାମି କାମିନିଃ ଅକଏ ତାନିଃ ମେନ୍ତେ ଆକ ଆକରେକ କୁଲିବାଡ଼ାକେଦାଃ ।
Nao makĩambĩrĩria kũũrania gatagatĩ-inĩ kao nĩ ũrĩkũ wao ũngĩka ũguo.
24 ୨୪ ଚେଲାକ ଆବୁଏତେ ଅକଏ ମାରାଙ୍ଗ୍‌ନିଃ ଆଟ୍‌କାରଃଆଏ ମେନ୍ତେକ ଏପ୍‌ରାଙ୍ଗ୍‌ୟାନା ।
Ningĩ nĩmagĩire na ngarari makĩũrania nũũ gatagatĩ-inĩ kao ũngĩtuuo mũnene.
25 ୨୫ ୟୀଶୁ ଇନ୍‌କୁକେ କାଜିୟାଦ୍‌କଆଏ, “ଏଟାଃ ଜାତିରେନ୍‌କଆଃ ରାଜାକ ଇନ୍‌କୁରେକ ରାଇଜେତାନା, ଆଡଃ ଇନ୍‌କୁଆଃରେ ଆକ୍‌ତେୟାର୍‌ ତାନ୍‌କକେ ଗାତିକ କାଜିୟଃତାନା ।
Nake Jesũ akĩmeera atĩrĩ, “Athamaki a andũ-a-Ndũrĩrĩ nĩmenenehagia igũrũ rĩa andũ ao; nao acio maathanaga nĩo meĩĩtaga Ateithania.
26 ୨୬ ମେନ୍‌ଦ ଆପେ ଆଲ୍‌ପେ ନେକାଅଆଃ, ଆପେୟାଃ ଥାଲାରେ ମାରାଙ୍ଗ୍‌ନିଃ ହୁଡିଙ୍ଗ୍‌ନିଃଲେକା, ଆଡଃ ଆଗୁଆଇନିଃ ସୁସାର୍‌ନିଃ ଲେକା ତାଇନଃକାଏ ।
No inyuĩ mũtiagĩrĩirwo nĩkũhaana ũguo. Handũ ha ũguo, ũrĩa mũnene gatagatĩ-inĩ kanyu agĩrĩirwo kũhaana ta ũrĩa mũnini mũno, nake ũrĩa wathanaga atuĩke ta ũrĩa ũtungataga.
27 ୨୭ ଅକଏ ମାରାଙ୍ଗ୍‌ଆଏ, ଜଜମ୍‌ରେ ଦୁବାକାନ୍‌ନିଃ ଚି ଦାସି? ଚିୟାଃ ଜଜମ୍‌ରେ ଦୁବାକାନ୍‌ନିଃ କାଏ ମାରାଙ୍ଗ୍‌ଆଁ? ମେନ୍‌ଦ ଆଇଙ୍ଗ୍‌ ଆପେୟାଃ ଥାଲାରେ ମିଆଁଦ୍‌ ଦାସିଲେକାଃଇଙ୍ଗ୍‌ ।
Nĩ ũndũ-rĩ, nũũ mũnene, nĩ ũrĩa ũikaraga metha-inĩ kũrĩa kana nĩ ũrĩa ũramũtungata? Githĩ ti ũrĩa ũikaraga metha-inĩ? No niĩ ndũire na inyuĩ, haana ta ũrĩa ũmũtungatagĩra.
28 ୨୮ “ଆଇଁୟାଃ ବିନିଡ଼ାଅକରେ ଆଇଙ୍ଗ୍‌ଲଃ ତାଇକାନ୍‌କ ଆପେଗି ତାନ୍‌ପେ ।
Inyuĩ nĩ inyuĩ mũkoretwo mũrĩ hamwe na niĩ hĩndĩ ya magerio makwa.
29 ୨୯ ଆଡଃ ଆପୁଇଙ୍ଗ୍‌ ଆଇଙ୍ଗ୍‌କେ ରାଇଜ୍‌ ରିକାଏରେୟାଃ ଆକ୍‌ତେୟାର୍‌ ଏମାକାଦିଙ୍ଗ୍‌ ଲେକା ଆଇଙ୍ଗ୍‌ହଁ ଆପେକେ ଆକ୍‌ତେୟାର୍‌ ଏମାପେତାନାଇଙ୍ଗ୍‌,
Na o ta ũrĩa Baba aheete ũthamaki, o na niĩ nĩndamũhe ũthamaki,
30 ୩୦ ଜେ'ଲେକାଚି, ଆପେ ଆଇଁୟାଃ ରାଇଜ୍‌ରେ ଆଇଁୟାଃ ମେଜ୍‌ରେପେ ଜମ୍‌ନୁଁଏୟା ଆଡଃ ରାଜ୍‌ଗାଦିରେ ଦୁବ୍‌କେଦ୍‌ତେ ଇସ୍ରାଏଲ୍‌ରେନ୍‌ ବାରା କିଲିକଆଃପେ ବିଚାରେୟା ।
nĩguo mũkarĩĩagĩra na mũkanyuuagĩra metha-inĩ yakwa ũthamaki-inĩ wakwa, na ningĩ mũikarĩire itĩ-cia-ũnene, mũtuagĩre mĩhĩrĩga ĩrĩa ikũmi na ĩĩrĩ ya Isiraeli ciira.
31 ୩୧ “ଏ ଶିମୋନ୍‌, ଏ ଶିମୋନ୍‌, ନେଲେମ୍ ଚାଷି ଗହମ୍‌କେ ହାଟାଃରେ କେଲାଅକେଦ୍‌ତେ ପେଟେଃକେ ଆତମେଲେକା, ଆପେକେ ବିଡ଼ାଅ ମେନ୍ତେ ସାଏତାନ୍‌ହଗି ବୁଗିନ୍‌ ହଡ଼କତାଃଏତେ ଏତ୍‌କାନ୍‌ ହଡ଼କକେ ଆଲ୍‌ଗାଅରେୟାଃ ଆନ୍‌ଚୁଇ ନାମାକାଦା ।
“Simoni, Simoni, atĩrĩ, Shaitani nĩahooete rũtha nĩguo agũthũngũthie o ta ũrĩa ngano ĩthũngũthagio.
32 ୩୨ ମେନ୍‌ଦ ଆମାଃ ବିଶ୍ୱାସ୍‌ ଆଲକା ଚାବାଃଅ ମେନ୍ତେ ଆଇଙ୍ଗ୍‌ ଆମାଃ ନାଗେନ୍ତେଇଙ୍ଗ୍‌ ବିନ୍ତିୟାକାଦାଃ, ଆଡଃ ଆମ୍‌ ରୁହାଡ଼୍‌ରେଦ ଆମାଃ ହାଗାକକେ ପକ୍‌ତାକମେ ।”
No wee, Simoni nĩngũhooeire nĩgeetha wĩtĩkio waku ndũgathire. Na warĩkia kũnjookerera, ũũmagĩrĩrie ariũ na aarĩ a thoguo.”
33 ୩୩ ମେନ୍‌ଦ ପାତ୍‌ରାସ୍‌ କାଜିକିୟାଏ, “ହେ ପ୍ରାଭୁ ଆମ୍‌ଲଃ ଜେହେଲ୍‌ତେ ସେନ୍‌ ଆଡଃ ଗଜଃ ନାଗେନ୍ତେ ସାପ୍‌ଡ଼ାଅକାନାଇଙ୍ଗ୍‌ ।”
Nowe agĩcookia atĩrĩ, “Mwathani, nĩndĩhaarĩirie gũikio njeera o na gũkuanĩra hamwe nawe.”
34 ୩୪ ୟୀଶୁ ମେତାଇଜାଏ, “ଏ ପାତ୍‌ରାସ୍‌, ତିସିଙ୍ଗ୍‌ଗି ସାଣ୍ଡିସିମ୍‌ ରାଆଃ ସିଦାରେ ଆପିସା ଇନିଃକେ କାଇଙ୍ଗ୍‌ ସାରିୟାଃ ମେନ୍ତେମ୍‌ ମେନେୟା, ନେଆଁଁଇଙ୍ଗ୍‌ ମେତାମ୍‌ତାନା ।”
Nake Jesũ akĩmũcookeria atĩrĩ, “Petero, ngũkwĩra atĩrĩ, ũmũthĩ ngũkũ ĩtanakũga, nĩũrĩngaana maita matatũ uuge atĩ ndũnjũũĩ.”
35 ୩୫ ଏନ୍ତେ ୟୀଶୁ ଆୟାଃ ଚେଲାକକେ କୁଲିକେଦ୍‌କଆଏ, “ଆଇଙ୍ଗ୍‌ ଆପେକେ ବେଗାର୍‌ ପାଏସାମୁନା, ଥାଇଲା, ଆଡଃ ଖାର୍‌ପାତେଇଙ୍ଗ୍‌ କୁଲ୍‌କେଦ୍‌ପେରେ, ଚିୟାଃ ଜେତ୍‌ନାଃତେପେ ଜାଞ୍ଜିୟାନା?” “ଜେତ୍‌ନାଃତେ କାହା” ମେନ୍ତେକ କାଜିରୁହାଡ଼୍‌କିୟା ।
Jesũ agĩcooka akĩmooria atĩrĩ, “Rĩrĩa ndamũtũmire mũtarĩ na kabeti, kana mũhuko, o na kana iraatũ-rĩ, nĩ harĩ kĩndũ mwagire?” Nao magĩcookia atĩrĩ, “Gũtirĩ kĩndũ twagire.”
36 ୩୬ ୟୀଶୁ ଇନ୍‌କୁକେ ମେତାଦ୍‌କଆଏ, “ମେନ୍‌ଦ ନାହାଁଃ ପାଏସାମୁନା ତାଇନଃନିଃ ଏନା ଇଦିକାଏ, ଆଡଃ ଥାଇଲାହଁ, ଆଡଃ ଅକଏତାଃରେ ତାରାଉଡ଼ି ବାନଆଃ ଇନିଃ ଆୟାଃ ଲିଜାଃ ଆଖ୍‌ରିଙ୍ଗ୍‌କେଦ୍‌ତେ ମିଆଁଦ୍‌ କିରିଙ୍ଗ୍‌ୟେଁକାଏ ।
Nake akĩmeera atĩrĩ, “Rĩu akorwo ũrĩ na kabeti kana mũhuko-rĩ, kuua; na akorwo ndũrĩ na rũhiũ rwa njora-rĩ, endia nguo yaku ya igũrũ, ũrũgũre.
37 ୩୭ ନେଆଁ ଧାରାମ୍‌ପୁଥିରେ ଅଲାକାନା, ‘ଇନିଃ କା ଧାର୍‌ମାନ୍‌ ହଡ଼କଲଃ ଲେକାୟାନାଏ,’ ଆଡଃ ଆଇଙ୍ଗ୍‌ ମେତାପେ ତାନାଇଙ୍ଗ୍‌, ନେଆଁଁ ଆଇଁୟାଃରେ ହବାଅଃଗିୟା । ହେଗି, ଧାରାମ୍‌ପୁଥିରେ ଆଇଁୟାଃ ବିଷାଏରେ ଅଲାକାନ୍‌ତେୟାଃଦ ସାର୍‌ତିଗି ହବାଅଃଗିୟା ।”
Na ngũmwĩra atĩrĩ, ũhoro ũrĩa wandĩkĩtwo atĩ, ‘Nĩataranĩirio hamwe na arĩa aagarari watho’ no nginya ũhinge harĩ niĩ. Nĩgũkorwo maũndũ marĩa maandĩkĩtwo igũrũ rĩakwa nĩ hĩndĩ marahinga.”
38 ୩୮ ଚେଲାକ କାଜିକିୟାଃକ, “ହେ ପ୍ରାଭୁ, ନେଲେମେ ବାରିଆ ତାରାଉଡ଼ି ନେତାଃରେୟା ।” ଇନିଃ ମେତାଦ୍‌କଆଏ, “ଇମ୍‌ନାଙ୍ଗ୍‌ରେ ହବାକଆଃ ।”
Nao arutwo makĩmwĩra atĩrĩ, “Mwathani, ta rora haha tũrĩ na hiũ cia njora igĩrĩ.” Nake akĩmeera atĩrĩ, “Icio nĩ njiganu.”
39 ୩୯ ୟୀଶୁ ସାହାର୍‌ହେତେ ଅଡଙ୍ଗ୍‌ୟାନ୍‌ଲଃ ସବେନ୍‌ ହୁଲାଙ୍ଗ୍‌ ସେନଃତାନ୍‌ଲେକା ଜାଇତୁନ୍‌ ବୁରୁତେ ସେନଃୟାନା, ଆଡଃ ଇନିୟାଃ ଚେଲାକହ ଅତଙ୍ଗ୍‌କିୟାକ ।
Nake Jesũ akiumagara agĩthiĩ Kĩrĩma-inĩ kĩa Mĩtamaiyũ o ta ũrĩa amenyerete gwĩkaga, nao arutwo ake makĩmũrũmĩrĩra.
40 ୪୦ ଏନ୍‌ ଠାୟାଦ୍‌ରେ ସେଟେର୍‌ୟାନ୍‌ଚି ମେତାଦ୍‌କଆଏ, “ବିଡ଼ାଅରେ ଆଲ୍‌ପେ ଉୟୁଗଃକା ମେନ୍ତେ ବିନ୍ତିପେ ।”
Na aakinya ho akĩmeera atĩrĩ, “Hooyai mũtikagwe magerio-inĩ.”
41 ୪୧ ୟୀଶୁ ମିଆଁଦ୍‌ ଦିରିହୁଦ୍‌ମାଃ ଇମ୍‌ନାଙ୍ଗ୍‌ ସାଙ୍ଗିନ୍‌ ଇନ୍‌କୁଏତେ ଆତମ୍‌ୟାନାଏ, ଆଡଃ ଇକ୍‌ଡ଼ୁମ୍‌କେଦ୍‌ତେ ବିନ୍ତିକେଦାଏ ।
Akĩehera ho, agĩthĩi ta itĩĩna rĩa harĩa mũndũ angĩhota gũikia ihiga, agĩturia ndu akĩhooya,
42 ୪୨ “ହେ ଆବା, ଆମ୍‌ ସାନାଙ୍ଗ୍‌ରେଦ ନେ କାଟୋରା ଆଇଙ୍ଗ୍‌ଏତେ ଆତମେଁମେ, ଏନ୍‌ରେୟ ଆଇଁୟାଃ ସାନାଙ୍ଗ୍‌ଲେକାଦ କାହା ମେନ୍‌ଦ ଆମାଃ ସାନାଙ୍ଗ୍‌ଲେକା ହବାଅଃକା ।”
akiuga atĩrĩ, “Baba, ũngĩenda-rĩ, njehereria gĩkombe gĩkĩ; no ti ũrĩa niĩ ngwenda, no nĩ ũrĩa wee ũkwenda.”
43 ୪୩ ସିର୍ମାସାଃଏତେ ମିଆଁଦ୍‌ ସିର୍ମାରେନ୍‌ ଦାସି ଇନିଃକେ ପେଡ଼େଜି ନାଗେନ୍ତେ ଇନିଃତାଃତେ ହିଜୁଃୟାନା ।
Na mũraika akĩmuumĩrĩra oimĩte igũrũ, akĩmuongerera hinya.
44 ୪୪ ଆଡଃ ୟୀଶୁ ପୁରାଃ ଦୁକୁୟାନ୍ତେ ପୁରାଃଗି ବିନ୍ତିଗରୋଙ୍ଗ୍‌କେଦାଃଏ ଆଡଃ ଇନିୟାଃ ବାଲ୍‌ବାଲ୍‌ଦାଆଃ ଅତେରେ ଜରତାନ୍‌ ସାକିଦ୍‌ ମାୟୋମ୍‌ଲେକାୟାନା ।
Nake agĩkĩrĩrĩria kũhooya, arĩ na ruo rũnene ngoro-inĩ, nayo thithino yake yahaanaga ta matata manene ma thakame magĩtaata thĩ.
45 ୪୫ ଇନିଃ ବିନ୍ତିକେଦ୍‌ତେ ବିରିଦ୍‌ୟାନାଏ ଆଡଃ ଆୟାଃ ଚେଲାକତାଃ ରୁହାଡ଼୍‌ୟାନ୍‌ଚି, ଇନ୍‌କୁକେ ଦୁଡ଼ୁମାକାନ୍‌ ନାମ୍‍କେଦ୍‍କଆଏ, ଆଡଃ ହୁଡିଙ୍ଗ୍‌ଜୀଉୟାନାଏ ।
Aatiga kũhooya agĩcooka harĩ arutwo, akĩmakora makomete, moorĩtwo nĩ hinya nĩ kĩeha.
46 ୪୬ ଇନିଃ କୁଲିକେଦ୍‌କଆଏ, “ଚିନାଃମେନ୍ତେପେ ଦୁଡ଼ୁମ୍‌ତାନା? ମାର୍‌ ବିରିଦ୍‌ପେ ଆଡଃ ବିଡ଼ାଅରେ ଆଲ୍‌ପେ ଉୟୁଗଃକା ମେନ୍ତେ ବିନ୍ତିପେ ।”
Akĩmooria atĩrĩ, “Mũkomete nĩkĩ? Ũkĩrai mũhooe nĩgeetha mũtikagwe magerio-inĩ.”
47 ୪୭ ୟୀଶୁ ନେଆଁଁ କାଜିତାନ୍‌ ତାଇକେନ୍‌ ଇମ୍‌ତାଗି ନେଲେପେ ଗାଦେଲହଡ଼କ ହିଜୁଃୟାନା, ଆଡଃ ଗେଲ୍‌ବାର୍‌ ଚେଲାକଏତେ ଯିହୁଦା ନୁତୁମ୍‌ ମିଆଁଦ୍‌ ଚେଲା ଇନ୍‌କୁକେ ଆୟାର୍‌ତେ ଆଉକେଦ୍‌କଆ ଆଡଃ ୟୀଶୁକେ ଚଅଃ'ଇ ନାଗେନ୍ତେ ଇନିଃତାଃତେ ନାଡ଼େଃୟାନା,
O hĩndĩ ĩyo aragia, hagĩũka gĩkundi kĩa andũ, nake mũndũ ũrĩa wetagwo Judasi, ũmwe wa arutwo arĩa ikũmi na eerĩ, nĩwe wamatongoretie. Agĩkuhĩrĩria Jesũ amũmumunye,
48 ୪୮ ମେନ୍‌ଦ ୟୀଶୁ ମେତାଇଜାଏ, “ଏ ଯିହୁଦା, ଚିୟାଃ ଆମ୍‌ ମାନୱାହନ୍‌କେ ଚଅଃ'ଇତାନ୍‌ଲମ୍‌ ସାବ୍‌ଇଚିତାନା?”
nowe Jesũ akĩmũũria atĩrĩ, “Judasi, ũgũkunyanĩra Mũrũ wa Mũndũ na kũmũmumunya?”
49 ୪୯ ୟୀଶୁଲଃ ତାଇକେନ୍‌କ ହବାଅଃତେୟାଃ ନେଲ୍‌କେଦ୍‌ତେ କାଜିକିୟାକ, “ହେ ପ୍ରାଭୁ ଚିୟାଃ ଆଲେ ତାରାଉଡ଼ିତେଲେ ମାଆଃକଆ?
Hĩndĩ ĩrĩa arũmĩrĩri a Jesũ monire ũrĩa kwerekeire gwĩkĩka, makĩmũũria atĩrĩ, “Mwathani, tũmahũũre na hiũ ciitũ cia njora?”
50 ୫୦ ଆଡଃ ଇନ୍‌କୁଏତେ ମିଆଁଦ୍‌ନିଃ ମାରାଙ୍ଗ୍‌ ଯାଜାକ୍‌ଆଃ ଦାସିରାଃ ଜମ୍‌ ଲୁତୁର୍‌କେ ମାଆଃଖାଣ୍ଡାଅକେଦାଏ ।”
Nake ũmwe wao agĩtinia gũtũ kwa ũrĩo kwa ndungata ya mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene.
51 ୫୧ ମେନ୍‌ଦ ୟୀଶୁ କାଜିରୁହାଡ଼୍‌କେଦାଏ, “ନେଆଁଦ କାହା” ଆଡଃ ଏନ୍‌ ଦାସିଆଃ ଲୁତୁର୍‌ ଜୁଟିଦ୍‌କେଦ୍‌ତେ ଇନିଃକେ ବୁଗିକିୟାଏ ।
Nowe Jesũ akĩmacookeria atĩrĩ, “Ũhoro ũcio nĩũkinye hau!” Agĩcooka akĩhutia gũtũ kwa mũndũ ũcio, akĩmũhonia.
52 ୫୨ ଏନ୍ତେ ୟୀଶୁ ଆୟାଃତାଃ ହିଜୁଆକାନ୍‌ ମାରାଙ୍ଗ୍‌ ଯାଜାକ୍‌କ, ମାନ୍ଦିର୍‌ ହରକଆଃ ଗୁସିୟାଁକ, ଆଡଃ ପ୍ରାଚିନ୍‌କକେ କାଜିୟାଦ୍‌କଆଏ, “ଚିୟାଃ ଆପେ କୁମ୍ବୁଡ଼ୁସାବ୍‌ଲେକା ତାରାଉଡ଼ି ଆଡଃ ଭଙ୍ଗାଟ୍‌କ ସାବ୍‌କେଦ୍‌ତେପେ ହିଜୁଆକାନା?
Ningĩ Jesũ akĩũria athĩnjĩrĩ-Ngai arĩa anene, na anene a arangĩri a hekarũ, o na athuuri, arĩa mookĩte kũmũnyiita atĩrĩ, “Kaĩ ndĩ mũtongoria wa akararia a watho, atĩ nĩkĩo muoka kũũnyiita mũrĩ na hiũ cia njora na njũgũma?
53 ୫୩ ସବେନ୍‌ ହୁଲାଙ୍ଗ୍‌ ଆଇଙ୍ଗ୍‌ ମାନ୍ଦିର୍‌ରେ ଆପେଲଃ ତାଇକେନ୍‌ଇମ୍‌ତା ଆପେ ଆଇଙ୍ଗ୍‌ରେ ତିଃଇ କାପେ ଜିଲିଙ୍ଗ୍‌କେଦାଃ । ମେନ୍‌ଦ ନେଆଁଁ ଆପେୟାଃ ସାମାଏ ତାନାଃ ଆଡଃ ନୁବାଃରେୟାଃ ରାଇଜ୍‌ତାନାଃ ।”
Ndĩratũũraga na inyuĩ hekarũ-inĩ o mũthenya, na mũtirĩ mwageria kũnyiita. No rĩrĩ, rĩĩrĩ nĩrĩo ithaa rĩanyu, ithaa rĩrĩa wathani wa nduma ũraathana.”
54 ୫୪ ଇନ୍‌କୁ ୟୀଶୁକେ ସାବ୍‌ଇଦିକିଃତେ ମାରାଙ୍ଗ୍‌ ଯାଜାକ୍‌କଆଃ ଅଡ଼ାଃତେକ ଇଦିକିୟାଃ, ଆଡଃ ପାତ୍‌ରାସ୍‌ ସାଙ୍ଗିନ୍‌ରେ ତାଇକେଦ୍‌ତେ ଦୟା ଦୟା ଇନିଃକେ ଅତଙ୍ଗ୍‌କିୟା ।
Hĩndĩ ĩyo makĩmũnyiita, makĩmũruta hau makĩmũtwara kwa mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene, nake Petero akĩmũrũmĩrĩra arĩ o haraaya.
55 ୫୫ ମେନ୍‌ଦ ଇନ୍‌କୁ ଅଡ଼ାଃରାଚାରେ ସେଙ୍ଗେଲ୍‌ତିଙ୍ଗ୍‌କେଦ୍‌ତେ ସବେନ୍‌କ ଦୁବ୍‌ୟାନା, ଆଡଃ ପାତ୍‌ରାସ୍‌ହ ଇନ୍‌କୁଲଃ ଦୁବ୍‌ୟାନାଏ ।
Nao maarĩkia gwakia mwaki o nja gatagatĩ na gũikara thĩ hamwe, Petero nake agĩikara thĩ hamwe nao.
56 ୫୬ ମିଆଁଦ୍‌ କାମ୍‌ଡ଼ି ଇନିଃକେ ସେଙ୍ଗେଲ୍‌ଜାପାଃରେ ଦୁବାକାନ୍‌ ନେଲ୍‌କିଃତେ ନେଲ୍‌ବାଇକିୟାଏ ଆଡଃ ମେନ୍‌କେଦାଏ, “ନିଃ ହଗି ୟୀଶୁଲଃ ତାଇକେନାଏ ।”
Ndungata ĩmwe ya mũirĩtu ĩkĩmuona na ũtheri wa mwaki aikarĩte hau, ĩkĩmũrora wega, ĩkiuga atĩrĩ, “Mũndũ ũyũ oima hamwe nake.”
57 ୫୭ ମେନ୍‌ଦ ଇନିଃ ଦଦାଦ୍‌ତାନ୍‌ଲଃ କାଜିକିୟାଏ, “ଏ କୁଡ଼ି ଆଇଙ୍ଗ୍‌ଦ ଇନିଃକେ କାଇଙ୍ଗ୍‌ ସାରିୟାଃ ।”
Nowe agĩkaana ũhoro ũcio, akiuga atĩrĩ, “Mũirĩtu ũyũ, niĩ ndimũũĩ.”
58 ୫୮ ଆଡଃଘାଡ଼ିକାଦ୍‌ ତାୟମ୍‌ତେ ଏଟାଃ ହଡ଼ ଇନିଃକେ ନେଲ୍‌କିଦ୍‌ତେ ମେତାଇଜାଏ, “ଆମ୍‌ହ ଇନ୍‌କୁଏତେ ମିଆଁଦ୍‌ନିଃ ତାନ୍‌ମେ ।” ମେନ୍‌ଦ ପାତ୍‌ରାସ୍‌ କାଜିକିୟାଏ, “ଏ ହଡ଼ ଆଇଙ୍ଗ୍‌ଦ ନାହାଁଲିଙ୍ଗ୍‌ ।”
Thuutha wa kahinda kanini mũndũ ũngĩ akĩmuona, akiuga atĩrĩ, “O nawe ũrĩ ũmwe wao.” Petero akĩmũcookeria atĩrĩ, “Mũndũ ũyũ, niĩ ndirĩ wao!”
59 ୫୯ ମିଦ୍‌ଘାଣ୍ଟାଲେକା ତାୟମ୍‌ତେ ଆଡଃ ଏଟାଃନିଃ କାଜିକେଦାଏ, “ସାର୍‌ତିଗି ନିଃହ ଇନିଃଲଃ ତାଇକେନାଏ, ନିଃଦ ଗାଲିଲ୍‌ରେନ୍‌ ନିଃ ତାନିଃ ।”
Thuutha wa ithaa rĩmwe, mũndũ ũngĩ akiuga agwatĩirie atĩrĩ, “Hatirĩ nganja mũndũ ũyũ moima hamwe nake, nĩgũkorwo o nake nĩ Mũgalili.”
60 ୬୦ ମେନ୍‌ଦ ପାତ୍‌ରାସ୍‌ କାଜିରୁହାଡ଼୍‌କିୟାଏ, “ଏ ହଡ଼, ଆମ୍‌ କାଜିତାନ୍‌ତେୟାଃ କାଇଙ୍ଗ୍‌ ସାରିୟାଃ ।” ପାତ୍‌ରାସ୍‌ ନେଆଁଁ କାଜିତାନ୍‌ ଇମ୍‌ତାଗି ସାଣ୍ଡିସିମ୍‌ ରାଆଃକେଦାଏ ।
Petero agĩcookia atĩrĩ, “Mũndũ ũyũ, niĩ ndiũĩ ũrĩa ũroiga!” Na hĩndĩ o ĩyo oigaga ũguo, ngũkũ ĩgĩkũga.
61 ୬୧ ଏନ୍ତେ ପ୍ରାଭୁ ହେତାରୁହାଡ଼୍‌କେଦ୍‌ତେ ପାତ୍‌ରାସ୍‌କେ ଆରିଦ୍‌କିୟାଏ, ଏନ୍ତେ ପାତ୍‌ରାସ୍‌ ସାଣ୍ଡିସିମ୍‌ ରାଆଃ ସିଦାରେ ଆପିସା ଆଇଙ୍ଗ୍‌ ଇନିଃକେ କାଇଙ୍ଗ୍‌ ସାରିୟାଃ ମେନେୟାମ୍‌ ମେନ୍ତେ ପ୍ରାଭୁ କାଜିକାନ୍‌ କାଜିକେ ପାହାମ୍‌କେଦାଏ ।
Mwathani akĩĩhũgũra akĩrora Petero. Nake Petero akĩririkana ũrĩa Mwathani aamwĩrĩte atĩ, “Ũmũthĩ ngũkũ ĩtanakũga nĩũrĩngaana maita matatũ.”
62 ୬୨ ଆଡଃ ପାତ୍‌ରାସ୍‌ ଅଡଙ୍ଗ୍‌ୟାନ୍‌ତେ କୁସୁଦ୍‌ କୁସୁଦ୍‌ ରାଆଃକେଦାଏ ।
Nake agĩthiĩ nja, akĩrĩra arĩ na ruo rũingĩ.
63 ୬୩ ୟୀଶୁକେ ସାବାକାଇ ହଡ଼କ ଲାନ୍ଦାଇତାନ୍‌ଲଃ ଦାଲ୍‌କିୟାଃକ ।
Andũ arĩa maarangĩrĩte Jesũ makĩambĩrĩria kũmũnyũrũria makĩmũhũũraga.
64 ୬୪ ଇନିୟାଃ ମେଦ୍‌ ତଲ୍‌ଜାପିଦ୍‌କିଃତେ କୁଲିକିୟାଃକ, “ଆମ୍‌ ପରେ ନାବୀ ତାନ୍‌ମେ, ମାର୍‌ ଉଦୁବାଲେମ୍‌, ଅକଏ ଥାପ୍‌ଡ଼ିକେଦ୍‌ମେଁୟାଏ ।”
Makĩmuoha maitho na gĩtambaya makĩmwĩra atĩrĩ, “Toiga nũũ wakũgũtha.”
65 ୬୫ ଆଡଃ ଏଟାଃ ଏଟାଃ ପୁରାଃ ହିଲାଙ୍ଗ୍‌କାଜି ଇନିୟାଃ ବିରୁଧ୍‌ରେକ କାଜିକେଦା ।
Na nĩmamwĩrire maũndũ mangĩ maingĩ ma kũmũruma.
66 ୬୬ ଆଙ୍ଗ୍‌ୟାନ୍‌ଲଃଗି ହଡ଼କଆଃ ପ୍ରାଚିନ୍‌କ ଆଡଃ ମାରାଙ୍ଗ୍‌ ଯାଜାକ୍‌କ, ଆଇନ୍‌ ଇତୁକ ହୁଣ୍ଡିୟାନା ଆଡଃ ୟୀଶୁକେ ଆକଆଃ ପାଞ୍ଚେଟ୍‌ତେ ଇଦିକିୟାଃକ ।
Rũciinĩ gwakĩa, kĩama gĩa athuuri arĩa atongoria a andũ, hamwe na athĩnjĩri-Ngai arĩa anene, na arutani a watho, gĩgĩcemania, nake Jesũ akĩrehwo mbere yao.
67 ୬୭ “ଆମ୍‌ ଖ୍ରୀଷ୍ଟ୍‌ ତାନ୍‌ମେରେଦ ମାର୍‌ କାଜିୟାଲେମ୍‌” ମେନ୍ତେ କାଜିକିୟାକ, ୟୀଶୁ ମେନ୍‌ରୁହାଡ଼ାଦ୍‌କଆଏ, “ଆଇଙ୍ଗ୍‌ ଆପେକେ କାଜିୟାପେରେହ ଆପେ କାପେ ବିଶ୍ୱାସେୟା,
Makĩmwĩra atĩrĩ, “Akorwo nĩwe Kristũ, twĩre.” Nake Jesũ akĩmacookeria atĩrĩ, “Ingĩmwĩra, mũtingĩnjĩtĩkia,
68 ୬୮ ଆଡଃ ଆଇଙ୍ଗ୍‌ ଜେତ୍‌ନାଃଇଙ୍ଗ୍‌ କୁଲିପେରେୟ ଆପେ କାପେ କାଜିରୁହାଡ଼ାଇୟାଁଃ ।
na ingĩmũũria kĩũria, mũtingĩnjokeria.
69 ୬୯ ମେନ୍‌ଦ ନାହାଁଃଏତେ ମାନୱାହନ୍‌ ସବେନ୍‌ ପେଡ଼େୟାନ୍‌ ପାର୍‌ମେଶ୍ୱାର୍‌ଆଃ ଜମ୍‌ତିସାଃରେ ଦୁବାକାନ୍‌ ନେଲଃଆଏ ।”
No kuuma rĩu, Mũrũ wa Mũndũ arĩkoragwo aikarĩte guoko-inĩ kwa ũrĩo kwa Ngai ũrĩa Mwene-Hinya.”
70 ୭୦ ଆଡଃ ସବେନ୍‌କ କୁଲିକିୟାଃକ, “ତାବ୍‌ଦ, ଚିୟାଃ ଆମ୍‌ ପାର୍‌ମେଶ୍ୱାର୍‌ଆଃ ହନ୍‌ ତାନ୍‌ମେ?” ଇନିଃ ମେତାଦ୍‌କଆଏ, “ଆମ୍‌ ଇନିଃଗି ତାନ୍‌ମେ ମେନ୍ତେ ଆପେଗିପେ କାଜିତାନା ।”
Othe makĩmũũria atĩrĩ, “Wee ũkĩrĩ Mũrũ wa Ngai?” Nake Jesũ akĩmacookeria atĩrĩ, “Nĩmwamenya nĩ kuuga atĩ nĩ niĩ we.”
71 ୭୧ ଏନ୍ତେ ଇନ୍‌କୁ ମେନ୍‌କେଦାଃ, “ନାହାଁଃଦ ଆବୁଆଃ ଆଡଃ ଚିକାନ୍‌ ଗାୱା ଲାଗାତିଙ୍ଗ୍‌ୟାଁଃ? ଆବୁଦ ଇନିୟାଃ ମଚାଏତେଗି ଆୟୁମ୍‌କେଦାଃବୁ ।”
Makĩũria atĩrĩ, “Tũgũkĩenda ũira ũngĩ wakĩ? Nĩtweiguĩra ũhoro kuuma kanua gake mwene.”

< ଲୁକ 22 >