नीतिसूत्रे 23

1 १ जेव्हा तू अधिपतीबरोबर जेवायला बसतोस, तेव्हा काळजीपूर्वक तुझ्यापुढे कोण आहे याचे निरीक्षण कर,

Quando sederis ut comedas cum principe, diligenter attende quae apposita sunt ante faciem tuam:

2 २ आणि जर तू खादाड असलास तर आपल्या गळ्याला सुरी लाव.

et statue cultrum in gutture tuo, si tamen habes in potestate animam tuam,

3 ३ त्याच्या मिष्टान्नांची हाव धरू नको, कारण ती लबाडाची खाद्ये आहेत.

ne desideres de cibis eius, in quo est panis mendacii.

4 ४ श्रीमंत होण्यासाठी खूप कष्ट करू नको; तुम्ही आपल्या ज्ञानाने कोठे थांबावे समजून घे.

Noli laborare ut diteris: sed prudentiae tuae pone modum.

5 ५ जेव्हा तू जो जाणारा पैसा आहे त्यावर आपली नजर लावशील, आणि अचानक ते पंख धारण करतील, आणि ते गरुडासारखे आकाशाकडे उडून जातील.

Ne erigas oculos tuos ad opes, quas non potes habere: quia facient sibi pennas quasi aquilae, et volabunt in caelum.

6 ६ जो कोणी तुझ्या अन्नाकडे खूप वेळ पाहतो त्या दुष्ट मनुष्याचे अन्न खाऊ नको, आणि त्याच्या मिष्टान्नाची इच्छा धरू नको,

Ne comedas cum homine invido, et ne desideres cibos eius:

7 ७ तो अशाप्रकारचा मनुष्य आहे जो अन्नाची किंमत मोजतो. तो तुला खा व पी! म्हणतो, परंतु त्याचे मन तुझ्यावर नाही.

quoniam in similitudinem arioli, et coniectoris, aestimat quod ignorat. Comede et bibe, dicet tibi: et mens eius non est tecum.

8 ८ जे थोडेसे अन्न तू खाल्ले ते ओकून टाकशील, आणि तुमच्या शुभेच्छा व्यर्थ जातील.

Cibos, quos comederas, evomes: et perdes pulchros sermones tuos.

9 ९ मूर्खाच्या कानात काही सांगू नको, कारण तो तुमच्या शहाणपणाच्या शब्दांचा तिरस्कार करील.

In auribus insipientium ne loquaris: qui despicient doctrinam eloquii tui.

10 १० जुन्या सीमेचा दगड काढू नको; किंवा अनाथाची शेती बळकावू नको.

Ne attingas parvulorum terminos: et agrum pupillorum ne introeas:

11 ११ कारण त्यांचा तारणारा समर्थ आहे; आणि तो त्यांचा कैवार घेऊन तुमच्याविरुध्द होईल.

Propinquus enim illorum fortis est: et ipse iudicabit contra te causam illorum.

12 १२ तू आपले मन शिक्षणाकडे आणि आपले कान ज्ञानाच्या वचनाकडे लाव.

Ingrediatur ad doctrinam cor tuum: et aures tuae ad verba scientiae.

13 १३ मुलाला शिक्षा करण्यास अवमान करू नको; कारण जर तू त्यास छडीने मारले तर तो मरणार नाही.

Noli subtrahere a puero disciplinam: si enim percusseris eum virga, non morietur.

14 १४ जर तुम्ही त्यास छडीने मारले, तर तुम्ही त्याचा जीव अधोलाकापासून वाचवाल. (Sheol h7585)

Tu virga percuties eum: et animam eius de inferno liberabis. (Sheol h7585)

15 १५ माझ्या मुला, तू जर शहाणा असलास तर मग, माझ्या मनालाही आनंद होईल.

Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus, gaudebit tecum cor meum:

16 १६ तुझे ओठ योग्य ते बोलत असता, माझे अंतर्याम आनंदित होईल.

et exultabunt renes mei, cum locuta fuerint recta labia tua.

17 १७ तुझ्या हृदयाने पातक्यांचा हेवा करू नये, पण सारा दिवस तू सतत परमेश्वराचे भय धरीत जा.

Non aemuletur cor tuum peccatores: sed in timore Domini esto tota die:

18 १८ कारण त्यामध्ये खचित भविष्य आहे; आणि तुझी आशा तोडण्यात येणार नाही.

quia habebis spem in novissimo, et praestolatio tua non auferetur.

19 १९ माझ्या मुला माझे ऐक, आणि सुज्ञ हो आणि आपले मन सरळ मार्गात राख.

Audi fili mi, et esto sapiens: et dirige in via animum tuum.

20 २० मद्यप्यांबरोबर किंवा खादाडपणाने मांस खाणाऱ्याबरोबर मैत्री करू नकोस.

Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum, qui carnes ad vescendum conferunt:

21 २१ कारण मद्य पिणारे आणि खादाड गरीब होतात, झोपेत वेळ घालवणारा चिंध्यांचे वस्त्र घालील.

quia vacantes potibus, et dantes symbola consumentur, et vestietur pannis dormitatio.

22 २२ तू आपल्या जन्मदात्या पित्याचे ऐक, तुझी आई म्हातारी झाली म्हणून तिचा तिरस्कार करू नको.

Audi patrem tuum, qui genuit te: et ne contemnas cum senuerit mater tua.

23 २३ सत्य विकत घे, पण ते विकू नको; शहाणपण, शिक्षण आणि समजूतदारपणा ही विकत घे.

Veritatem eme, et noli vendere sapientiam, et doctrinam, et intelligentiam.

24 २४ नीतिमानाचा पिता फार उल्लासेल, आणि सुज्ञ मुलास जन्म देणारा त्याच्याविषयी आनंदित होईल.

Exultat gaudio pater iusti: qui sapientem genuit, laetabitur in eo.

25 २५ तुमच्या आई आणि वडिलांना तुमच्याबरोबर आनंदी होऊ द्या. जिने तुला जन्म दिला तिला आनंद घेऊ दे.

Gaudeat pater tuus, et mater tua, et exultet quae genuit te.

26 २६ माझ्या मुला, तू आपले हृदय मला दे, आणि तुझे डोळे माझ्या मार्गाचे निरीक्षण करोत.

Praebe fili mi cor tuum mihi: et oculi tui vias meas custodiant.

27 २७ कारण वेश्या ही खोल खड्डा आहे आणि दुसऱ्या मनुष्याची पत्नी ही अरुंद खड्डा आहे.

Fovea enim profunda est meretrix: et puteus angustus, aliena.

28 २८ ती चोरासारखी वाट बघत असते, आणि ती मनुष्यजातीत विश्वासघातक्यांची संख्या वाढवते.

Insidiatur in via quasi latro, et quos incautos viderit, interficiet.

29 २९ कोणाला हाय? कोणाला दुःख? कोणाला लढाई? कोणाला गाऱ्हाणी? कोणाला विनाकारण जखमा? कोणाला आरक्त डोळे आहे?

Cui vae? cuius patri vae? cui rixae? cui foveae? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculorum?

30 ३० जे मद्य पीत रेंगाळतात, जे मिश्र मद्याचा आस्वाद घेण्याचा प्रयत्न करतात.

Nonne his, qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis?

31 ३१ जेव्हा मद्य लाल आहे, जेव्हा तो प्याल्यात चमकतो, आणि खाली कसा सहज उतरतो तू त्याकडे पाहू नको.

Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color eius: ingreditur blande,

32 ३२ पण शेवटी तो सापासारखा चावतो, आणि फुरशाप्रमाणे झोंबतो.

sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet.

33 ३३ तुझे डोळे विलक्षण गोष्टी पाहतील; आणि तुझे मन विकृत गोष्टी उच्चारील.

Oculi tui videbunt extraneas, et cor tuum loquetur perversa.

34 ३४ जो समुद्रामध्ये आडवा पडला त्याच्यासारखा, अथवा डोलकाठीच्या माथ्यावर जो झोपला त्याच्यासारखा तू होशील.

Et eris sicut dormiens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo:

35 ३५ तुम्ही म्हणाल, “त्यांनी मला तडाखा दिला! पण मला काही लागले नाही. त्यांनी मला पिटले पण मला ते जाणवले नाही. मी केव्हा जागा होईल? मी पुन्हा त्याचे सेवन करीन.”

et dices: Verberaverunt me, sed non dolui: traxerunt me, et ego non sensi: quando evigilabo, et rursus vina reperiam?