नीतिसूत्रे 21

1 १ राजाचे मन पाण्याच्या प्रवाहासारखे परमेश्वराच्या हातात आहे; तो त्यास वाटेल तेथे वळवतो.

The king’s heart is in the hand of the LORD, as the rivers of water: he turneth it wherever he will.

2 २ प्रत्येक मनुष्याचे मार्ग त्याच्या दृष्टीने योग्य असतात, परंतु परमेश्वर अंतःकरणे तोलून पाहतो.

Every way of a man is right in his own eyes: but the LORD weigheth the hearts.

3 ३ योग्य व न्याय करणे हे यज्ञापेक्षा परमेश्वरास अधिक मान्य आहेत.

To do justice and judgment is more acceptable to the LORD than sacrifice.

4 ४ घमेंडखोर दृष्टी व गर्विष्ठ मन दुर्जनांच्या शेतातील उपज हे पाप उत्पन्न करतात.

An high look, and a proud heart, and the plowing of the wicked, is sin.

5 ५ परीश्रमपूर्वक केलेल्या योजनांमुळे भरभराट होते, परंतु जो घाईघाईने कृती करतो तो केवळ दरिद्री होतो.

The thoughts of the diligent tend only to plenteousness; but of every one that is hasty only to want.

6 ६ लबाड जिव्हेने मिळवलेली संपत्ती ही वाफेसारखी क्षणभंगुर आहे ती मरण शोधते.

The getting of treasures by a lying tongue is a vanity tossed to and fro by them that seek death.

7 ७ दुष्टांचा बलात्कार त्यांना झाडून टाकील, कारण ते न्याय करण्याचे नाकारतात.

The robbery of the wicked shall destroy them; because they refuse to do judgment.

8 ८ अपराधी मनुष्याचा मार्ग वाकडा असतो, पण जो शुद्ध आहे तो योग्य करतो.

The way of man is perverse and strange: but as for the pure, his work is right.

9 ९ भांडखोर पत्नीबरोबर मोठ्या घरात राहाण्यापेक्षा, धाब्याच्या कोपऱ्यात राहणे अधिक चांगले.

It is better to dwell in a corner of the housetop, than with a brawling woman in a wide house.

10 १० दुष्टाचा जीव वाईटाची हाव धरतो; त्याच्या शेजाऱ्याला तो दया दाखवत नाही.

The soul of the wicked desireth evil: his neighbour findeth no favour in his eyes.

11 ११ जेव्हा निंदकास शासन होते तेव्हा अज्ञानी शहाणे होतात; आणि जेव्हा सुज्ञास शिक्षण मिळते तेव्हा त्याच्या ज्ञानात वाढ होते.

When the scorner is punished, the simple is made wise: and when the wise is instructed, he receiveth knowledge.

12 १२ नीतिमान दुष्टाच्या घराकडे लक्ष लावतो, तो दुष्टांचा नाश करण्यासाठी त्यांना उलथून टाकतो.

The righteous man wisely considereth the house of the wicked: but God overthroweth the wicked for their wickedness.

13 १३ जो कोणी गरिबाची आरोळी ऐकत नाही, तोही आरोळी करील, पण कोणी ऐकणार नाही.

Whoever stoppeth his ears at the cry of the poor, he also shall cry himself, but shall not be heard.

14 १४ गुप्तपणे दिलेली देणगी राग शांत करते, आणि दडवलेली देणगी तीव्र कोप दूर करते.

A gift in secret pacifieth anger: and a reward in the bosom strong wrath.

15 १५ योग्य न्यायाने नीतिमानाला आनंद होतो. पण तोच दुष्कर्म करणाऱ्यांवर फार मोठी भीती आणतो.

It is joy to the just to do judgment: but destruction shall be to the workers of iniquity.

16 १६ जो कोणी ज्ञानाच्या मार्गापासून भटकतो, त्यास मरण पावलेल्यांच्या मंडळीत विसावा मिळेल.

The man that wandereth out of the way of understanding shall remain in the congregation of the dead.

17 १७ ज्याला ख्यालीखुशाली प्रिय आहे तो दरिद्री होतो; ज्याला द्राक्षरस आणि तेल प्रिय आहे तो श्रीमंत होणार नाही.

He that loveth pleasure shall be a poor man: he that loveth wine and oil shall not be rich.

18 १८ जो कोणी चांगले करतो त्याची खंडणी दुर्जन आहे, आणि सरळांचा मोबदला विश्वासघातकी असतो.

The wicked shall be a ransom for the righteous, and the transgressor for the upright.

19 १९ भांडखोर आणि खूप तक्रार करून अशांती निर्माण करणाऱ्या पत्नीबरोबर राहाण्यापेक्षा वाळवंटात राहाणे अधिक चांगले.

It is better to dwell in the wilderness, than with a contentious and an angry woman.

20 २० सुज्ञाच्या घरात मोलवान खजिना आणि तेल आहेत, पण मूर्ख मनुष्य ते वाया घालवतो.

There is a treasure to be desired and oil in the dwelling of the wise; but a foolish man spendeth it up.

21 २१ जो कोणी नीतिमत्ता आणि दया करतो, त्यास आयुष्य, उन्नती आणि मान मिळेल.

He that followeth after righteousness and mercy findeth life, righteousness, and honour.

22 २२ सुज्ञ मनुष्य बलवानांच्या नगराविरूद्ध चढतो, आणि तो त्यांच्या संरक्षणाचा आश्रयदुर्ग पाडून टाकतो.

A wise man scaleth the city of the mighty, and casteth down the strength of its confidence.

23 २३ जो कोणी आपले तोंड व जीभ सांभाळतो, तो संकटापासून आपला जीव वाचवतो.

Whoever keepeth his mouth and his tongue keepeth his soul from troubles.

24 २४ गर्विष्ठ व घमेंडखोर मनुष्यास उद्दाम असे नाव आहे. तो गर्वाने उद्धट कृती करतो.

Proud and haughty scorner is his name, who dealeth in proud wrath.

25 २५ आळशाची वासना त्यास मारून टाकते; त्याचे हात काम करण्यास नकार देतात.

The desire of the slothful killeth him; for his hands refuse to labour.

26 २६ तो सर्व दिवस हाव आणि अधिक हाव धरतो, परंतु नीतिमान देतो आणि मागे धरून ठेवत नाही.

He coveteth greedily all the day long: but the righteous giveth and spareth not.

27 २७ दुर्जनांचे यज्ञार्पण वीट आणणारे असते, तर मग तो यज्ञ दुष्ट हेतूने आणतो ते किती अधिक वीट असे आहे.

The sacrifice of the wicked is abomination: how much more, when he bringeth it with a wicked mind?

28 २८ खोटा साक्षीदार नाश पावेल, पण जो कोणी ऐकतो त्याप्रमाणे सर्व वेळ तसे बोलतो.

A false witness shall perish: but the man that heareth speaketh constantly.

29 २९ दुष्ट मनुष्य आपले मुख धीट करतो, पण सरळ मनुष्य आपल्या मार्गाचा नीट विचार करतो.

A wicked man hardeneth his face: but as for the upright, he directeth his way.

30 ३० परमेश्वराविरूद्ध शहाणपण, बुद्धि किंवा युक्ती ही मुळीच उभी राहू शकत नाहीत.

There is no wisdom nor understanding nor counsel against the LORD.

31 ३१ लढाईच्या दिवसासाठी घोडा तयार करतात, पण तारण परमेश्वराकडून आहे.

The horse is prepared for the day of battle: but safety is from the LORD.