नीतिसूत्रे 20

1 १ द्राक्षरस चेष्टा करणारा आहे आणि मादक पेय भांडखोर आहे; पिण्याने झिंगणारा शहाणा नाही.

Wine [is] a mocker, strong drink [is] raging: and whosoever is deceived thereby is not wise.

2 २ राजाचा राग सिंहगर्जनेसारखा असतो; जो त्यास राग आणतो तो आपल्याच जीवाविरूद्ध पाप करतो.

The fear of a king [is] as the roaring of a lion: [whoso] provoketh him to anger sinneth [against] his own soul.

3 ३ जो कोणी भांडण टाळतो त्यास आदर आहे, पण प्रत्येक मूर्ख वादविवादात उडी मारतो.

[It is] an honour for a man to cease from strife: but every fool will be meddling.

4 ४ आळशी मनुष्य हिवाळा लागल्यामुळे नांगरीत नाही, तो हंगामाच्या वेळी पिक शोधेल पण त्यास काहीही मिळणार नाही.

The sluggard will not plow by reason of the cold; [therefore] shall he beg in harvest, and [have] nothing.

5 ५ मनुष्याच्या मनातील योजना खोल पाण्यासारख्या असतात; पण समजदार मनुष्य त्या बाहेर काढतो.

Counsel in the heart of man [is like] deep water; but a man of understanding will draw it out.

6 ६ बरेच व्यक्ती विश्वासू असल्याची घोषणा करतात, पण जो कोणी विश्वासू आहे त्या व्यक्तीस कोण शोधून काढेल? पण खरोखरच असा व्यक्ती सापडणे कठीण असते.

Most men will proclaim every one his own goodness: but a faithful man who can find?

7 ७ जो कोणी मनुष्य चांगले करतो त्याच्या प्रामाणिकतेने चालतो, आणि त्याच्या मागे त्याची मुले त्यास अनुसरतात आणि ते सुखी होतात.

The just [man] walketh in his integrity: his children [are] blessed after him.

8 ८ जेव्हा राजा राजासनावर बसून न्यायनिवाड्याचे कार्य करतो, तो आपल्या डोळ्यांनी सर्व वाईट गोष्टी उडवून टाकतो.

A king that sitteth in the throne of judgment scattereth away all evil with his eyes.

9 ९ मी आपले हृदय शुद्ध केले आहे, मी आपल्या पापापासून मोकळा झालो आहे असे कोण म्हणू शकेल?

Who can say, I have made my heart clean, I am pure from my sin?

10 १० भिन्नभिन्न अशी खोटी वजने आणि असमान मापे, या दोन्हींचा परमेश्वरास तिरस्कार आहे.

Divers weights, [and] divers measures, both of them [are] alike abomination to the LORD.

11 ११ तरुणसुध्दा आपल्या कृतीने आपली वर्तणूक शुद्ध आणि सरळ आहे की नाही ते दाखवतो.

Even a child is known by his doings, whether his work [be] pure, and whether [it be] right.

12 १२ ऐकणारे कान आणि बघणारे डोळे, हे दोन्ही परमेश्वरानेच केले आहेत.

The hearing ear, and the seeing eye, the LORD hath made even both of them.

13 १३ झोपेची आवड धरू नकोस, धरशील तर दरिद्री होशील; आपले डोळे उघड आणि तुला भरपूर खायला मिळेल.

Love not sleep, lest thou come to poverty; open thine eyes, [and] thou shalt be satisfied with bread.

14 १४ विकत घेणारा म्हणतो, वाईट! वाईट! परंतु जेव्हा तो तेथून निघून जातो तो फुशारकी मारतो.

[It is] naught, [it is] naught, saith the buyer: but when he is gone his way, then he boasteth.

15 १५ तेथे सोने आहे आणि विपुल किंमती खडे आहेत, पण ज्ञानमय वाणी मोलवान रत्न आहेत.

There is gold, and a multitude of rubies: but the lips of knowledge [are] a precious jewel.

16 १६ जो अनोळख्याला जामीन राहतो त्याचे वस्त्र ठेवून घे, जेव्हा तो परक्यास जामीन झाला आहे म्हणून त्यास तारणादाखल ठेव.

Take his garment that is surety [for] a stranger: and take a pledge of him for a strange woman.

17 १७ कपटाची भाकर गोड लागते, पण त्यानंतर त्याचे तोंड सर्व वाळूंनी भरेल.

Bread of deceit [is] sweet to a man; but afterwards his mouth shall be filled with gravel.

18 १८ सल्ल्याद्वारे योजना प्रस्थापित होतात, म्हणून केवळ ज्ञानाच्या मार्गदर्शनाने लढाई चालू कर.

[Every] purpose is established by counsel: and with good advice make war.

19 १९ लावालावी करणारा गुप्त गोष्टी प्रगट करतो, म्हणून बडबड करणाऱ्यांची संगत धरू नकोस.

He that goeth about [as] a talebearer revealeth secrets: therefore meddle not with him that flattereth with his lips.

20 २० जर एखादा मनुष्य आपल्या आईला किंवा वडिलांना शाप देईल, तर त्याचा दीप अंधारात विझून जाईल.

Whoso curseth his father or his mother, his lamp shall be put out in obscure darkness.

21 २१ सुरवातीला उतावळीने मिळवलेल्या संपत्तीचा शेवट आशीर्वादित होणार नाही.

An inheritance [may be] gotten hastily at the beginning; but the end thereof shall not be blessed.

22 २२ मी चुकीच्या बदल्यात परतफेड करीन असे म्हणू नकोस, परमेश्वराची वाट पाहा आणि तो तुझे रक्षण करील.

Say not thou, I will recompense evil; [but] wait on the LORD, and he shall save thee.

23 २३ असमान वजनाचा परमेश्वरास तिरस्कार आहे आणि अप्रामाणिक तराजू चांगले नाही.

Divers weights [are] an abomination unto the LORD; and a false balance [is] not good.

24 २४ मनुष्याच्या पावलास परमेश्वर वाट दाखवतो. तर कोणत्या मार्गाने जावे हे त्यास कसे कळेल?

Man’s goings [are] of the LORD; how can a man then understand his own way?

25 २५ हे पवित्र आहे असे उतावळीने म्हणणे व असला नवस केल्यावर मग विचार करीत बसणे हे मनुष्याने पाशात पडणे होय.

[It is] a snare to the man [who] devoureth [that which is] holy, and after vows to make enquiry.

26 २६ सुज्ञ राजा दुष्टांना पाखडून टाकतो, आणि मळणी करण्याचे चक्र त्यांच्यावर फिरवतो.

A wise king scattereth the wicked, and bringeth the wheel over them.

27 २७ मनुष्याचा आत्मा परमेश्वराचा दीप होय, तो त्याच्या अंतर्यामाच्या सर्व भागांचा शोध घेतो.

The spirit of man [is] the candle of the LORD, searching all the inward parts of the belly.

28 २८ कराराचा प्रामाणिपणा आणि विश्वसनियता राजाचे रक्षण करतात, तो प्रेमाने राजासन बळकट करतो.

Mercy and truth preserve the king: and his throne is upholden by mercy.

29 २९ तरुण मनुष्याचे वैभव त्याचे बळ आहे. आणि पिकलेले केस वृद्धाचे सौंदर्य आहे.

The glory of young men [is] their strength: and the beauty of old men [is] the gray head.

30 ३० जखम करणारे घाय आणि वर्मी लागणारे फटके दुष्टतेचे क्षालन करतात.

The blueness of a wound cleanseth away evil: so [do] stripes the inward parts of the belly.