नीतिसूत्रे 13

1 १ सुज्ञ मुलगा आपल्या पित्याचे शिक्षण ऐकतो, परंतु निंदक निषेध ऐकत नाही.

A wise son listens to his father’s instruction, but a scoffer doesn’t listen to rebuke.

2 २ आपल्या तोंडच्या फळांनी मनुष्य चांगल्या गोष्टींचा आनंद घेतो, पण अविश्वासणाऱ्याची भूक जुलूम आहे.

By the fruit of his lips, a man enjoys good things, but the unfaithful crave violence.

3 ३ जो आपले तोंड सांभाळतो तो आपल्या जीवाचे रक्षण करतो, परंतु जो आपले तोंड उघडतो तो स्वतःचा नाश करून घेतो.

He who guards his mouth guards his soul. One who opens wide his lips comes to ruin.

4 ४ आळशाची भूक हाव धरते पण त्यास काही मिळत नाही, पण उद्योग्याची भूक पूर्णपणे तृप्त होते.

The soul of the sluggard desires, and has nothing, but the desire of the diligent shall be fully satisfied.

5 ५ नीतिमान लबाडीचा तिरस्कार करतो, पण दुर्जन जे लाजिरवाणे आहे ते करतो, आणि स्वतःला किळसवाणे करतो.

A righteous man hates lies, but a wicked man brings shame and disgrace.

6 ६ नीतिमत्ता सात्विक मार्गाने चालणाऱ्यांचे रक्षण करते, पण पाप्याला त्याचे पाप उलथून टाकते.

Righteousness guards the way of integrity, but wickedness overthrows the sinner.

7 ७ जो कोणी आपणाला संपन्न करतो, पण त्यांच्याजवळ मात्र काहीच नसते, आणि जो कोणी सर्वकाही देऊन टाकतो, खरोखर तो अजून श्रीमंत आहे.

There are some who pretend to be rich, yet have nothing. There are some who pretend to be poor, yet have great wealth.

8 ८ श्रीमंत मनुष्यास जिवाची खंडणी त्याची संपत्ती आहे, पण गरीब मनुष्यास अशा प्रकारच्या धमक्या कधीच मिळत नाहीत.

The ransom of a man’s life is his riches, but the poor hear no threats.

9 ९ नीतिमानाचा प्रकाश आनंदाने प्रकाशतो, पण दुष्टाचा दीप मालवला जाईल.

The light of the righteous shines brightly, but the lamp of the wicked is snuffed out.

10 १० गर्वामुळे भांडण मात्र उत्पन्न होतात, पण जो चांगला सल्ला ऐकतो त्याच्याजवळ ज्ञान असते.

Pride only breeds quarrels, but wisdom is with people who take advice.

11 ११ वाईट मार्गाने मिळवलेले धन कमी होत जाते, पण जो आपल्या हाताने काम करून पैसा कमावतो, त्याचा पैसा वाढत जातो.

Wealth gained dishonestly dwindles away, but he who gathers by hand makes it grow.

12 १२ जेव्हा आशा लांबणीवर पडते तेव्हा अंतःकरण तुटते, परंतु इच्छा पूर्ण होते तेव्हा ते जीवनाचे झाड आहे.

Hope deferred makes the heart sick, but when longing is fulfilled, it is a tree of life.

13 १३ जो कोणी शिक्षणाचा तिरस्कार करतो तो स्वतःवर अनर्थ आणतो, पण जो कोणी आज्ञेचा आदर करतो त्यास प्रतिफळ मिळेल.

Whoever despises instruction will pay for it, but he who respects a command will be rewarded.

14 १४ सुज्ञाची शिकवण जीवनाचा झरा आहे, ते तुम्हास मृत्युपाशापासून दूर वळविल.

The teaching of the wise is a spring of life, to turn from the snares of death.

15 १५ सुबोध अनुग्रह मिळवून देतो, पण विश्वासघातक्याचा मार्ग कधी न संपणारा आहे.

Good understanding wins favour, but the way of the unfaithful is hard.

16 १६ शहाणा मनुष्य कृती करण्याआधी विचार करतो. परंतु मूर्ख मनुष्य त्याच्या कृतीने तो मूर्ख आहे हे दर्शवितो.

Every prudent man acts from knowledge, but a fool exposes folly.

17 १७ दुष्ट निरोप्या संकटात पडतो, पण विश्वासू वकील समेट घडवून आणतो.

A wicked messenger falls into trouble, but a trustworthy envoy gains healing.

18 १८ जर एखाद्याने शिकायला नकार दिला तर त्यास गरीबी आणि लाज प्राप्त होईल, पण जर एखादा त्याच्या शासनातून शिकला तर त्याचा सन्मान होईल.

Poverty and shame come to him who refuses discipline, but he who heeds correction shall be honoured.

19 १९ इच्छातृप्ती जिवाला गोड लागते, पण वाईटापासून दूर होणे याचा मूर्खांना द्वेष वाटतो.

Longing fulfilled is sweet to the soul, but fools detest turning from evil.

20 २० शहाण्या लोकांबरोबर चाला म्हणजे तुम्ही शहाणे व्हाल, पण जर तुम्ही मूर्खांशी संगत केली तर तुम्ही संकटात पडाल.

One who walks with wise men grows wise, but a companion of fools suffers harm.

21 २१ आपत्ती पाप्याच्या पाठीस लागते, पण जे कोणी चांगले करतो त्यास प्रतिफळ मिळते.

Misfortune pursues sinners, but prosperity rewards the righteous.

22 २२ चांगला मनुष्य आपल्या नातवंडांना वतन देऊन ठेवतो, पण पाप्यांची संपत्ती नीतिमानासाठी साठवलेली असते.

A good man leaves an inheritance to his children’s children, but the wealth of the sinner is stored for the righteous.

23 २३ गरीबांचे नांगरलेले शेत विपुल अन्न देते, पण अन्यायामुळे अनेकांचा नाश होतो.

An abundance of food is in poor people’s fields, but injustice sweeps it away.

24 २४ जर कोणी आपल्या मुलांना शिक्षा करत नाही तो त्यांचा द्वेष करतो, पण जो कोणी आपल्या मुलांवर प्रेम करतो तो काळजीपूर्वक त्यांना शिस्त लावतो.

One who spares the rod hates his son, but one who loves him is careful to discipline him.

25 २५ जो चांगले करतो तो त्याची भूक तृप्त होईपर्यंत जेवतो, पण दुष्टांचे पोट रिकामेच राहते.

The righteous one eats to the satisfying of his soul, but the belly of the wicked goes hungry.