< नीतिसूत्रे 13 >

1 सुज्ञ मुलगा आपल्या पित्याचे शिक्षण ऐकतो, परंतु निंदक निषेध ऐकत नाही.
Children who are wise (pay attention/heed it) when their parents discipline/correct them; but foolish children do not pay attention when someone rebukes them [for their bad behavior].
2 आपल्या तोंडच्या फळांनी मनुष्य चांगल्या गोष्टींचा आनंद घेतो, पण अविश्वासणाऱ्याची भूक जुलूम आहे.
Good people are rewarded [IDM] for the good things [MET] that they say, but those who desire to deceive others are [very] eager to act violently.
3 जो आपले तोंड सांभाळतो तो आपल्या जीवाचे रक्षण करतो, परंतु जो आपले तोंड उघडतो तो स्वतःचा नाश करून घेतो.
Those who are [very] careful about what they say [MTY] will live a long life; those who talk (without thinking/too much) will ruin themselves.
4 आळशाची भूक हाव धरते पण त्यास काही मिळत नाही, पण उद्योग्याची भूक पूर्णपणे तृप्त होते.
People who are lazy want things very much, but they will not get anything [HYP]. People who work hard will get all that they want.
5 नीतिमान लबाडीचा तिरस्कार करतो, पण दुर्जन जे लाजिरवाणे आहे ते करतो, आणि स्वतःला किळसवाणे करतो.
Righteous/Honest people hate/detest lies, but what wicked people do (is very disgraceful/stinks) [DOU].
6 नीतिमत्ता सात्विक मार्गाने चालणाऱ्यांचे रक्षण करते, पण पाप्याला त्याचे पाप उलथून टाकते.
The behavior [PRS] of those who always do what is right will protect them, but sinful [behavior will] ruin wicked people.
7 जो कोणी आपणाला संपन्न करतो, पण त्यांच्याजवळ मात्र काहीच नसते, आणि जो कोणी सर्वकाही देऊन टाकतो, खरोखर तो अजून श्रीमंत आहे.
Some people who have nothing pretend to be rich, but other people who are very rich pretend to be poor.
8 श्रीमंत मनुष्यास जिवाची खंडणी त्याची संपत्ती आहे, पण गरीब मनुष्यास अशा प्रकारच्या धमक्या कधीच मिळत नाहीत.
Rich people are able to pay people who want to kill them, [with the result that they will be protected, not killed], but poor people [do not have to worry about that because] no one threatens to kill them.
9 नीतिमानाचा प्रकाश आनंदाने प्रकाशतो, पण दुष्टाचा दीप मालवला जाईल.
Righteous [people] are like a lamp [MET] that shines brightly, but wicked [people] are like [MET] a lamp that will [soon] be extinguished.
10 १० गर्वामुळे भांडण मात्र उत्पन्न होतात, पण जो चांगला सल्ला ऐकतो त्याच्याजवळ ज्ञान असते.
[People] who are arrogant/proud [always] cause strife; those who are wise ask [other people] for good advice.
11 ११ वाईट मार्गाने मिळवलेले धन कमी होत जाते, पण जो आपल्या हाताने काम करून पैसा कमावतो, त्याचा पैसा वाढत जातो.
Those who acquire a lot of money quickly [by doing what is wrong, probably] will lose it [quickly], but if people earn money slowly, the amount of money they have will increase.
12 १२ जेव्हा आशा लांबणीवर पडते तेव्हा अंतःकरण तुटते, परंतु इच्छा पूर्ण होते तेव्हा ते जीवनाचे झाड आहे.
When people do not receive the things that they are expecting to receive, (it causes them to despair/they become very sad); but if you receive what you are desiring to get, that [will be like a tree] [MET] [whose fruit gives you] life (OR, that will cause you to be joyful).
13 १३ जो कोणी शिक्षणाचा तिरस्कार करतो तो स्वतःवर अनर्थ आणतो, पण जो कोणी आज्ञेचा आदर करतो त्यास प्रतिफळ मिळेल.
Those who despise [the good] advice [that others give them] are bringing ruin on themselves; those who pay attention to that advice will (be secure/succeed).
14 १४ सुज्ञाची शिकवण जीवनाचा झरा आहे, ते तुम्हास मृत्युपाशापासून दूर वळविल.
What wise [people] teach is [like] a fountain whose [water] gives life [MET]; what they teach you will help you to escape when something dangerous is threatening to kill you [MET].
15 १५ सुबोध अनुग्रह मिळवून देतो, पण विश्वासघातक्याचा मार्ग कधी न संपणारा आहे.
[People] respect those who have good sense, but those who cannot be trusted are on the road to being ruined/destroyed (OR, will have a lot of difficulties/troubles).
16 १६ शहाणा मनुष्य कृती करण्याआधी विचार करतो. परंतु मूर्ख मनुष्य त्याच्या कृतीने तो मूर्ख आहे हे दर्शवितो.
Those who have good sense always think carefully/wisely before they do something; foolish people show [by what they say and do] that they are foolish.
17 १७ दुष्ट निरोप्या संकटात पडतो, पण विश्वासू वकील समेट घडवून आणतो.
Messengers who are not reliable cause trouble, but those who faithfully [deliver their messages] cause people to act peacefully.
18 १८ जर एखाद्याने शिकायला नकार दिला तर त्यास गरीबी आणि लाज प्राप्त होईल, पण जर एखादा त्याच्या शासनातून शिकला तर त्याचा सन्मान होईल.
Those who refuse to pay attention when others discipline/correct them will become poor and disgraced; [people] respect those who accept it when they are rebuked [for their bad behavior].
19 १९ इच्छातृप्ती जिवाला गोड लागते, पण वाईटापासून दूर होणे याचा मूर्खांना द्वेष वाटतो.
It is delightful to receive what we desire; foolish people hate/refuse to turn away from doing evil.
20 २० शहाण्या लोकांबरोबर चाला म्हणजे तुम्ही शहाणे व्हाल, पण जर तुम्ही मूर्खांशी संगत केली तर तुम्ही संकटात पडाल.
Those who habitually associate with wise people become wise; those who (are close friends of/associate with) foolish people will (regret it/be ruined).
21 २१ आपत्ती पाप्याच्या पाठीस लागते, पण जे कोणी चांगले करतो त्यास प्रतिफळ मिळते.
Sinners have trouble [PRS] wherever they go, but things will go well for righteous [people].
22 २२ चांगला मनुष्य आपल्या नातवंडांना वतन देऊन ठेवतो, पण पाप्यांची संपत्ती नीतिमानासाठी साठवलेली असते.
When good people [die], their grandchildren inherit their money; but when sinners [die], the money that they had will end up in the hands of righteous [people].
23 २३ गरीबांचे नांगरलेले शेत विपुल अन्न देते, पण अन्यायामुळे अनेकांचा नाश होतो.
[Sometimes] poor [people’s] fields produce plenty of food, but unjust people take away all that food.
24 २४ जर कोणी आपल्या मुलांना शिक्षा करत नाही तो त्यांचा द्वेष करतो, पण जो कोणी आपल्या मुलांवर प्रेम करतो तो काळजीपूर्वक त्यांना शिस्त लावतो.
Those who do not punish their children [for bad behavior] do not [really] love them; those who love their children start to discipline them when the children are still young.
25 २५ जो चांगले करतो तो त्याची भूक तृप्त होईपर्यंत जेवतो, पण दुष्टांचे पोट रिकामेच राहते.
Righteous [people] have enough food to eat and be satisfied, but the stomachs of wicked [people] [SYN] are [always] empty.

< नीतिसूत्रे 13 >