लूक 12
1 १ आणि त्यादरम्यान हजारो लोकांचा समुदाय जमला होता आणि एवढा की ते एकमेकांना तुडवू लागले, तेव्हा येशू प्रथम आपल्या शिष्यांशी बोललाः “परूश्यांच्या खमिराविषयी जपा, म्हणजे त्यांच्या ढोंगाविषयी जपा.
Meanwhile, when a crowd of thousands had converged, so that they were stepping on each other, He began to speak first to His disciples: “Guard yourselves from the ‘yeast’ of the Pharisees, which is hypocrisy.
There is nothing concealed that will not be revealed, or hidden that will not be known.
3 ३ म्हणून तुम्ही जे काही अंधारात बोलाल ते उजेडात ऐकले जाईल आणि तुम्ही कोणाच्या कानात जे काही एकांतात सांगाल ते घराच्या छतावरुन घोषित केले जाईल.”
Therefore whatever you have spoken in the dark will be heard in the light, and what you have whispered in the ear behind closed doors will be proclaimed from the housetops.
4 ४ “परंतु माझ्या मित्रांनो, मी तुम्हास सांगतो, जे शरीराला मारतात त्यांना तुम्ही भिऊ नका, कारण त्यानंतर त्यापेक्षा जास्त त्यांना काही करता येत नाही.
“Further, I say to you, my friends: do not be afraid of those who kill the body and after that have nothing more that they can do.
5 ५ तुम्ही कोणाची भीती बाळगावी हे मी तुम्हास सांगतो. तुम्हास ठार मारल्या यानंतर तुम्हास नरकात टाकून देण्यास ज्याला अधिकार आहे, त्याची भीती धरा. होय, मी तुम्हास सांगतो, त्याचेच भय धरा. (Geenna g1067)
Rather, I will advise you whom you should fear—fear Him who after He kills has authority to cast into Gehenna; yes indeed, fear Him! (Geenna g1067)
Are not five sparrows sold for two copper coins? Yet not one of them is forgotten before God.
7 ७ पण तुमच्या डोक्यावरील सर्व केसदेखील त्याने मोजलेले आहेत. भिऊ नका. पुष्कळ चिमण्यांपेक्षा तुमचे मूल्य जास्त आहे.
Even the hairs of your head are all numbered! So do not be afraid; you are far more valuable than sparrows!
8 ८ जो मला इतर लोकांसमोर स्वीकारतो, त्या प्रत्येक मनुष्यास देवाच्या दूतासमोर मनुष्याचा पुत्रही स्वीकारील.
“Also I say to you, whoever claims me before men, the Son of the Man will also claim him before the angels of God.
But whoever disclaims me before men will be disclaimed before the angels of God.
10 १० प्रत्येक मनुष्य जो मनुष्याच्या पुत्राविरुद्ध बोलतो, त्यास क्षमा केली जाईल. परंतु जो पवित्र आत्म्याविरुद्ध दुर्भाषण करतो त्यास क्षमा केली जाणार नाही.
Anyone who speaks a word against the Son of the Man, it can be forgiven him; but to him who blasphemes against the Holy Spirit it will not be forgiven.
11 ११ जेव्हा ते तुम्हास सभास्थाने, राज्यकर्ते व अधिकारी यांच्यासमोर धरुन आणतील तेव्हा तुम्ही काय बोलावे किंवा स्वतःचा बचाव कसा करावा याविषयी आधीच चिंता करीत बसू नका.
Now whenever they bring you before synagogues, rulers and authorities, do not worry about how or what you will answer, or what you should say.
Because the Holy Spirit will teach you in that very hour what you need to say.”
13 १३ नंतर लोकसमुदायातील एकजण त्यास म्हणाला, “गुरुजी, माझ्या भावाला वतन विभागून माझे मला द्यायला सांगा!”
Then someone from the crowd said to Him, “Teacher, tell my brother to divide the inheritance with me.”
But He said to him, “Man, who appointed me a judge or an arbiter over you?”
15 १५ मग येशू त्यांना म्हणाला, “सांभाळा आणि सर्व प्रकारच्या लोभापासून स्वतःला दूर ठेवा कारण जेव्हा एखाद्या मनुष्याजवळ त्याच्या गरजेपेक्षा अधिक असते तेव्हा ती संपत्ती त्याचे जीवन होत असे नाही.”
Then He said to them, “Keep alert and guard against covetousness, because one's life does not consist in the abundance of his possessions.”
Then He told them a parable, saying: “The ground of a certain rich man produced well.
And he reasoned within himself saying, ‘What shall I do, because I have no place to store my crops?’
18 १८ मग तो असे म्हणाला, ‘मी आता असे करतो, मी माझी धान्याची कोठारे पाडून मोठी बांधीतो, मी माझे सर्व धान्य व माल तेथे साठवीन’
Then he said: ‘This is what I will do. I will tear down my barns and build bigger ones, and there I will store all my produce and my goods.
19 १९ आणि मी माझ्या जीवाला म्हणेन, ‘हे जीवा, आता तुझ्यासाठी अनेक वर्षे पुरतील अशा पुष्कळ चांगल्या गोष्टी साठवून ठेवलेल्या आहेत. आराम कर, खा, पी आणि मजा कर.’
And I will say to my soul: Soul, you have many goods laid up for many years. Take life easy; eat, drink and enjoy yourself!’
But God said to him: ‘Stupid! This very night your life is being taken back from you; then who will get the things you have prepared?’
21 २१ जो कोणी स्वतःसाठी संपत्ती जमा करतो परंतु देवाच्या दृष्टीने जो धनवान नाही, अशा मनुष्यासारखे हे आहे.”
Just like that is he who accumulates treasure for himself and is not rich toward God.”
22 २२ मग येशू त्याच्या शिष्यांना म्हणाला, “म्हणून मी तुम्हास सांगतो, स्वतःच्या जीवनाविषयी किंवा तुम्ही काय खावे याविषयी चिंता करू नका. किंवा तुमच्या शरीराविषयी म्हणजे कोणते कपडे घालावेत याविषयी चिंता करू नका.
Then He said to His disciples: “Therefore I say to you, do not worry about your life, what you will eat; nor about the body, what you will wear.
Life is more than food, and the body more than clothes.
24 २४ कावळ्यांचा विचार करा ते पेरीत नाहीत व कापणीही करीत नाहीत. त्यांना कोठार नाही व कणगीही नाही. तरीही देव त्याचे पोषण करतो. पक्ष्यांपेक्षा तुम्ही कितीतरी मौल्यवान आहात!
Consider the ravens: they neither sow nor reap, they have neither storeroom nor barn, and God feeds them. You are far more valuable than the birds!
And who among you can add one cubit to his height by worrying?
So if you cannot do even such a little thing, why worry about the rest?
27 २७ रानफुले कशी वाढतात याचा विचार करा. ती कष्ट करीत नाहीत व कातीत नाहीत. तरी मी तुम्हास सांगतो, शलमोनदेखील आपल्या सर्व वैभवात त्यांच्यातील एकासारखाही सजला नव्हता.
“Consider the lilies, how they grow: they neither toil nor spin; I say to you, not even Solomon in all his splendor was clothed like one of these.
28 २८ तर, जे आज आहे व उद्या भट्टीत टाकले जाईल अशा त्या रानातील गवताला देवाने असा पोशाख घातला आहे, तर तुम्ही जे अल्पविश्वासू त्या तुम्हास तो कितीतरी अधिक चांगला पोशाख घालणार नाही काय!
So if God so clothes the grass that today is in the field and tomorrow is thrown into an oven, how much more you, O little-faiths!
Do not concentrate on what you may eat or what you may drink; do not be anxious.
30 ३० कारण परराष्ट्री हे मिळविण्याची खटपट करतात पण या गोष्टींची तुम्हास गरज आहे, हे तुमच्या स्वर्गीय पित्याला माहीत आहे.
All these things really occupy the nations of the world, and your Father knows that you need them.
Rather, concentrate on the Kingdom of God, and all these things will be provided for you.
“Do not fear, little flock, because it pleased the Father to give you the Kingdom.
33 ३३ तुमची मालमत्ता विका आणि गरिबांमध्ये वाटा. जुन्या न होणाऱ्या व न झिजणाऱ्या अशा थैल्या स्वतःसाठी स्वर्गात बनवा. तेथे चोरही जाऊ शकणार नाही व कसरही त्याचा नाश करणार नाही.
Sell your possessions and give to charity. Make for yourselves ‘purses’ that will not wear out, an unfailing treasure in the heavens, where a thief cannot approach, nor a moth destroy.
Because where your treasure is, there your heart will be also.
“Let your waists be belted and your lamps burning,
36 ३६ लग्नाच्या मेजवानीवरुन परतणाऱ्या मालकाची वाट पाहणाऱ्या लोकांसारखे व्हा जेणेकरून, तो परत येतो व दरवाजा ठोकावतो तेव्हा त्याच्यासाठी त्यांनी ताबडतोब दरवाजा उघडावा.
and you yourselves like men waiting for their master when he returns from the wedding celebration, so that when he comes and knocks they may open to him immediately.
37 ३७ मालक परत आल्यावर जे नोकर त्यास जागे व तयारीत असलेले आढळतील ते धन्य. मी तुम्हास खरे सांगतो, तो स्वतः त्यांची सेवा करण्यासाठी कंबर कसेल, त्यांना मेजावर बसायला सांगून त्यांची सेवा करील.
Blessed are those slaves whom the master will find watching when he comes. Assuredly I say to you that he will gird himself and have them recline, and will come and serve them.
And if he should come in the second watch, or come in the third watch, and find them so, blessed are those slaves.
39 ३९ परंतु याविषयी खात्री बाळगा; चोर केव्हा येणार हे जर घराच्या मालकाला माहीत असते तर त्याने आपले घर त्यास फोडू दिले नसते.
But know this, that if the master of the house had known in what hour the thief was coming, he would have kept watch and not allowed his house to be broken into.
Therefore you also be ready, because the Son of the Man is coming at an hour you do not expect.”
Then Peter said to Him, “Lord, are you directing this parable to us, or to everyone?”
42 ४२ तेव्हा प्रभू म्हणाला, “प्रभू त्याच्या इतर नोकरांना त्यांचे धान्य योग्यवेळी देण्यासाठी ज्याची नेमणूक करील असा व विश्वासू कारभारी कोण आहे?
So the Lord said: “Who then is the faithful and prudent steward whom his master will place over his household to give them the food allowance at the right time?
Blessed is that slave whom his master will find so doing when he comes.
I tell you truly that he will put him in charge of all his possessions.
45 ४५ पण जर तो नोकर मनात म्हणतो, ‘माझा मालक येण्यास फार उशीर करत आहे,’ आणि मग तो त्याच्या स्त्री व पुरूष नोकरांना मारहाण करायला व खाण्यापिण्यास सुरुवात करतो व झिंगतो,
But if that servant should say in his heart, ‘My master won't come for a while,’ and should begin to hit the male and female servants, and to eat and drink and get drunk,
46 ४६ तर तो नोकर वाट पाहत नाही त्यादिवशी आणि त्यास माहीत नाही तेव्हा त्याचा मालक येईल व त्यास कापून त्याचे तुकडे करील आणि अविश्वासू लोकांबरोबर त्याचा वाटा ठेवील.
the master of that slave will come on a day when he does not expect him, and at an hour that he does not know, and will cut him in two and appoint his portion with the unbelievers.
47 ४७ आपल्या मालकाची इच्छा माहीत असूनही जो नोकर तयार राहत नाही किंवा जो आपल्या मालकाच्या इच्छेप्रमाणे करीत नाही, त्या नोकराला खूप मार मिळेल.
“That servant who knew his master's will, but neither got ready nor did according to that will, will be beaten with many blows.
48 ४८ परंतु ज्याला माहीती नव्हते म्हणून त्याने मालकाला न आवडणारे असे कृत्य जर नोकराने केले असेल तर त्यास कमी मार बसेल. ज्या कोणाला पुष्कळ दिले आहे त्याच्याकडून पुष्कळाची अपेक्षा केली जाईल. ज्यांच्याजवळ जास्त ठेवले आहे त्यांच्याकडून जास्त मागितले जाईल.”
But he who did not know, yet did things worthy of blows, will be beaten with few. Everyone to whom much has been given, from him much will be required; and to whom much was entrusted, of him much more will be asked.
“I came to bring fire to the earth, and how I wish it were already kindled!
But I have a baptism to undergo, and how distressed I am until it is completed!
51 ५१ मी पृथ्वीवर शांतता प्रस्थापित करण्यास आलो आहे, असे तुम्हास वाटते का? नाही, मी तुम्हास सांगतो, मी तुमच्यात फूट पाडण्यासाठी आलो आहे.
Do you imagine that I came to provide peace on the earth? Not at all, I tell you, but rather division.
52 ५२ मी असे म्हणतो कारण आतापासून घरातील पाच जणात एकमेकांविरुद्ध फूट पडेल. तिघे दोघांविरुद्ध व दोघे तिघांविरुद्ध अशी फूट पडेल.
Because from now on there will be five in one house divided: three against two and two against three.
53 ५३ त्यांच्यात पित्याविरुद्ध मुलगा व मुलाविरुद्ध पिता अशी फूट पडेल, आईविरुद्ध मुलगी व मुलीविरुद्ध आई अशी फूट पडेल, सासूविरुद्ध सून व सुनेविरुद्ध सासू अशी त्यांच्यात फूट पडेल.
Father will be divided against son and son against father, mother against daughter and daughter against mother, mother-in-law against her daughter-in-law and daughter-in-law against her mother-in-law.”
54 ५४ तो लोकसमुदायाला म्हणाला, जेव्हा पश्चिमेकडून ढग येताना पाहता तेव्हा तुम्ही लगेच म्हणता की, पाऊस पडेल आणि तसेच घडते.
Then He also said to the crowds: “Whenever you see a cloud rising from the west, immediately you say, ‘A rainstorm is coming,’ and so it does.
And whenever a south wind blows, you say, ‘It will be hot,’ and it happens.
56 ५६ अहो ढोंग्यांनो! तुम्हास पृथ्वीवरील व आकाशातील चिन्हांची लक्षणे पारखता येतात, पण सध्याच्या काळाचा अर्थ तुम्हास का काढता येत नाही काय?
Hypocrites! You know how to interpret the appearance of the sky and of the earth, so how can you not discern this time?
Also why, even of yourselves, do you not judge what is right?
58 ५८ तुम्ही तुमच्या वाद्याबरोबर न्यायालयात जात असता वाटेतच त्यांच्याशी समेट करा नाही तर तो तुम्हास न्यायाधीशासमोर नेईल आणि न्यायाधीश तुम्हास दंडाधिकाऱ्याच्या स्वाधीन करील आणि अधिकारी तुम्हास तुरुंगात टाकील.
“When you are going with your adversary to the magistrate, make every effort along the way to settle with him, lest he drag you to the judge, the judge deliver you to the bailiff, and the bailiff throw you into prison.
I tell you, you will by no means get out of there until you have paid the last penny.”
