यशया 37
1 १ मग असे झाले की, जेव्हा हिज्कीया राजाने त्यांचा निरोप ऐकून, त्याने आपले कपडे फाडले, स्वतःला गोणपाटाने झाकून आणि परमेश्वराच्या मंदिरात गेला.
When king Hezekiah sh'ma ·heard obeyed· it, he tore his clothes, covered himself with sackcloth, and went into Adonai’s house.
2 २ त्याने एल्याकीम जो घरावर कारभारी होता, आणि शेबना चिटणीस आणि याजकातील वडील यांना गोणपाट घातलेले असे आमोजाचा मुलगा यशया संदेष्ट्याकडे पाठवले, त्या सगळ्यांनी खास शोकप्रदर्शक कपडे घातले.
He sent Eliakim, who was over the household, and Shebna the scribe, and the elders of the priests, covered with sackcloth, to Isaiah [Salvation of Yah] the prophet, the son of Amoz.
3 ३ ते त्यास म्हणाले, हिज्कीया असे म्हणतो, हा दिवस यातनेचा, धिक्काराचा व अपमानाचा दिवस आहे, कारण जसे बालक जन्मायला तयार आहे, पण आईला तिच्या बालकाला जन्म देण्यास शक्ती नाही.
They said to him, “Thus says Hezekiah, ‘Today is a day of trouble, and of rebuke, and of rejection; for the children have come to the birth, and there is no strength to give birth.
4 ४ परमेश्वर तुझा देव रब-शाकेचे शब्द ऐकेल, त्याचा धनी अश्शूरचा राजा याने त्यास जिवंत देवाची निंदा करायला पाठवले आहे, आणि जे शब्द तुझा देव परमेश्वर याने ऐकली आहेत त्यांचा तो कदाचित निषेध करील, म्हणून जे उरलेले आहेत त्यांच्यासाठी आपली प्रार्थना उंच कर.
It may be Adonai your God will sh'ma ·hear obey· the words of Rabshakeh, whom the king of Assyria [Level plain] his master has sent to defy the Elohim Chayim [Living God], and will rebuke the words which Adonai your God has sh'ma ·heard obeyed·. Therefore lift up your prayer for the remnant that is left.’”
So the servants of king Hezekiah came to Isaiah [Salvation of Yah].
6 ६ आणि यशया त्यांना म्हणाला, तुझ्या धन्याला सांग; परमेश्वर म्हणतो, अश्शूरी राजाच्या सेवकांनी ज्या शब्दांनी माझा अपमान केला आहे, ते शब्द तू ऐकले आहेस, त्याने तू घाबरून जाऊ नको.
Isaiah [Salvation of Yah] said to them, “Tell your master, ‘Adonai says, “Don’t be afraid of the words that you have sh'ma ·heard obeyed·, with which the servants of the king of Assyria [Level plain] have blasphemed me.
7 ७ पाहा, मी एक आत्मा त्याच्यात घालीन आणि तो काही बातमी ऐकून आपल्या देशात परत जाईल, तो आपल्याच देशात तलवारीने पडेल, असे मी करीन.
Behold, I will put a spirit in him and he will sh'ma ·hear obey· news, and will teshuvah ·completely return· to his own land. I will cause him to fall by the sword in his own land.”’”
8 ८ मग रब-शाके माघारी आला आणि त्यास अश्शूराचा राजा लिब्नाविरूद्ध लढाई करताना सापडला, कारण त्याने राजा लाखीशाहून गेला आहे, हे त्याने ऐकले.
So Rabshakeh make teshuvah ·complete return·, and found the king of Assyria [Level plain] warring against Libnah, for he had sh'ma ·heard obeyed· that he was departed from Lachish.
9 ९ मग सन्हेरीबाने ऐकले की, कूशाचा व मिसराचा राजा तिऱ्हाका आपणाशी लढावयास गेला आहे, असे बोलताना कोणी ऐकले, ते ऐकून त्याने हिज्कीयाकडे पुन्हा निरोप घेऊन जासूद पाठवले की,
He sh'ma ·heard obeyed· news concerning Tirhakah king of Ethiopia, “He has come out to fight against you.” When he sh'ma ·heard obeyed· it, he sent messengers to Hezekiah, saying,
10 १० यहूदाचा राजा हिज्कीया, याला सांगा, तू ज्या देवावर भरवसा ठेवतोस तो यरूशलेम अश्शूराच्या राजाच्या हाती दिले जाणार नाही, असे म्हणून तुला न फसवो.
“Thus you shall speak to Hezekiah king of Judah [Praised], saying, ‘Don’t let your God in whom you trust deceive you, saying, “Jerusalem [City of peace] won’t be given into the hand of the king of Assyria [Level plain].”
11 ११ पाहा, तू ऐकले आहेस अश्शूराच्या राजांने त्यांच्या सर्व देशांचा पूर्णपणे कसा नाश केला आहे, तर तू सुटशील काय?
Behold, you have sh'ma ·heard obeyed· what the kings of Assyria [Level plain] have done to all lands, by destroying them utterly. Shall you be delivered?
12 १२ गोजान, हारान, रेसफ व तलस्सारातले एदेनाचे लोक या ज्या राष्ट्रांचा माझ्या वाडवडीलांनी नाश केला त्यांच्या देवांनी त्यांना वाचवले का?
Have the deities of the nations delivered them, which my fathers have destroyed, Gozan, Haran [Mountaineer], Rezeph, and the children of Eden who were in Telassar?
Where is the king of Hamath, and the king of Arpad, and the king of the city of Sepharvaim, of Hena, and Ivvah?’”
14 १४ हिज्कीयाने जासूदाकडून हे पत्र स्विकारुन त्याने ते वाचले, नंतर तो परमेश्वराच्या मंदिरात गेला आणि त्याने ते परमेश्वरापुढे पसरले.
Hezekiah received the letter from the hand of the messengers and read it. Then Hezekiah went up to Adonai’s house, and spread it before Adonai.
Hezekiah prayed to Adonai, saying,
16 १६ हे सैन्यांच्या परमेश्वरा, इस्राएलाच्या देवा, जो तू करुबावर बसतो, तो तूच मात्र सर्व राज्यांचा देव आहेस, तूच स्वर्ग आणि पृथ्वी निर्माण केलीस.
“Adonai Tzva'ot [Yahweh Commander of heaven’s armies], the God of Israel [God prevails], who is enthroned among the cherubim, you are the God, even you alone, of all the kingdoms of the earth. You have made heaven and earth.
17 १७ हे परमेश्वरा, कान लाव व ऐक! हे परमेश्वरा तुझे डोळे उघड आणि पाहा, आणि सन्हेरीबाचे शब्द ऐक, जी त्याने जिवंत देवाची निंदा करण्यासाठी पाठवली आहेत.
Turn your ear, Adonai, and sh'ma ·hear obey·. Open your eyes, Adonai, and behold. Sh'ma ·Hear obey· all of the words of Sennacherib, who has sent to defy the Elohim Chayim [Living God].
Truly, Adonai, the kings of Assyria [Level plain] have destroyed all the countries and their land,
19 १९ त्यांनी त्यांचे देव अग्नीत टाकले, कारण ते देव नव्हते परंतु मनुष्यांच्या हाताचे काम होते, फक्त लाकूड व दगड होते, म्हणून अश्शूऱ्यांनी त्यांना नष्ट केले.
and have cast their deities into the fire; for they were no elohim ·deities, judges·, but the work of men’s hands, wood and stone; therefore they have destroyed them.
20 २० तर आता, हे परमेश्वरा, आमच्या देवा, आम्हास त्यांच्या हातातून सोडीव, म्हणजे तूच मात्र परमेश्वर आहेस हे पृथ्वीतल्या सर्व राजांनी जाणावे.
Now therefore, Yahweh Eloheikhem [Yahweh our God], save us from his hand, that all the kingdoms of the earth may know that you are Adonai, even you only.”
21 २१ नंतर आमोजाचा मुलगा यशया याने हिज्कीयाला निरोप पाठवून म्हणाला, “इस्राएलाचा देव परमेश्वर म्हणतो, ‘कारण अश्शूराचा राजा सन्हेरीब याच्याबद्दल तू माझी प्रार्थना केली.
Then Isaiah [Salvation of Yah] the son of Amoz sent to Hezekiah, saying, “Yahweh, Elohim Isra'el [He sustains breathing, God of God prevails] says, ‘Because you have prayed to me against Sennacherib king of Assyria [Level plain],
22 २२ त्याच्याबद्दल परमेश्वर हे शब्द बोलला आहे. सियोनेची कुमारी तुला तुच्छ मानून तिरस्काराने तुला हसते, यरूशलेमेची कन्या, तुला डोके हलवून दाखवते.
this is the word which Adonai has spoken concerning him. The virgin daughter of Zion [Mountain ridge, Marking] has despised you and ridiculed you. The daughter of Jerusalem [City of peace] has shaken her head at you.
23 २३ तू कोणाची निंदा आणि अपमान केलास? आणि कोणाविरूद्ध आवाज उंच केलास आणि आपले डोळे गर्वाने उंचावले? इस्राएलाच्या पवित्र प्रभूच्या विरुध्द.
Whom have you defied and blasphemed? Against whom have you exalted your voice and lifted up your eyes on high? Against the haKadosh Isra'el [the Holy One of God prevails].
24 २४ तू आपल्या सेवकांकडून प्रभूची अवज्ञा करून म्हटले, मी आपल्या पुष्कळशा रथाबरोबर मी पर्वताच्या उंचावर, लबानोनाच्या अगदी आतल्या भागावर चढून आलो आहे, त्याचे उंच गंधसरू, व त्याचे निवडक देवदारू मी तोडीन आणि मी त्याच्या अगदी दूरच्या उंचीवर त्याच्या फळझाडांच्या जंगलात प्रवेश करीत आलो
By your servants, have you defied the Lord, and have said, “With the multitude of my chariots I have come up to the height of the mountains, to the innermost parts of Lebanon. I will cut down its tall cedars and its choice cypress trees. I will enter into its farthest height, the forest of its fruitful field.
25 २५ मी विहिरी खणल्या व विदेशी पाणी प्यालो; मी आपल्या पायाच्या तळव्यांनी मिसरच्या सर्व नद्या सुकवून टाकीन.
I have dug and drunk water, and with the sole of my feet I will dry up all the rivers of Egypt [Abode of slavery].”
26 २६ मी हे मागच्या काळात कसे केले आणि प्राचीन दिवसात हे कसे योजिल्याप्रमाणे केले, हे तू ऐकले नाही काय? आता हे मी घडवून आणले आहे. तू अजिंक्य नगरे घटवून त्यांचे नासाडीचे ढीग करण्यास येथे आहे.
Have you not sh'ma ·heard obeyed· how I have done it long ago, and formed it in ancient times? Now I have brought it to pass, that it should be yours to destroy fortified cities, turning them into ruinous heaps.
27 २७ त्यामध्ये राहणारे, अल्प शक्तीचे होते, ते मोडून गेले व फजीत झाले. ते शेतात लावलेल्या रोपासारखे, हिरवे गवत, छतावरचे किंवा शेतातले गवत, वाढ होण्यापूर्वी पूर्वेच्या वाऱ्यापुढे करपले आहे.
Therefore their inhabitants had little power. They were dismayed and confounded. They were like the grass of the field, and like the green herb, like the grass on the housetops, and like a field before its crop has grown.
But I know your sitting down, your going out, your coming in, and your raging against me.
29 २९ कारण माझ्याविरूद्धच्या तुझ्या क्रोधामुळे आणि व तुझा उद्धटपणा माझ्या कानी पोहचला आहे, मी आपले वेसण तुझ्या नाकात व आपला लगाम तुझ्या तोंडात घालीन; तू ज्या मार्गाने आलास त्यानेच मी तुला मागे फिरवीन.
Because of your raging against me, and because your arrogance has come up into my ears, therefore will I put my hook in your nose and my bridle in your lips, and I will turn you back by the way by which you came.
30 ३० तुझ्यासाठी हे चिन्ह होईलः या वर्षी तुम्ही जे काही आपोआप उगवेल ते खाल आणि दुसऱ्या वर्षी जे त्यातून उगवेल ते खाल, परंतु तिसऱ्या वर्षी तुम्ही पेरणी करा व कापा, द्राक्षमळे लावा आणि त्याचे फळ खा.
This shall be the sign to you. You will eat this year that which grows of itself, and in the second year that which springs from the same; and in the third year sow and reap and plant vineyards, and eat their fruit.
The remnant that is escaped of the house of Judah [Praised] will again take root downward, and bear fruit upward.
32 ३२ कारण यरूशलेमेमधून अवशेष बाहेर येतील; सियोनाच्या डोंगरावरून वाचलेले येतील, सेनाधीश परमेश्वराचा आवेश हे करील.
For out of Jerusalem [City of peace] a remnant will go out, and survivors will escape from Mount Zion [Mountain ridge, Marking]. The zeal of Adonai Tzva'ot [Yahweh Commander of heaven’s armies] will perform this.’
33 ३३ म्हणून अश्शूरच्या राजाविषयी परमेश्वर हे म्हणतोः तो या नगरात येणार नाही, किंवा येथे एकही बाण मारणार नाही, तो या समोर ढालीसह येणार नाही किंवा याविरूद्ध वेढा रचून थैमान घालणार नाही.
Therefore Adonai says concerning the king of Assyria [Level plain], ‘He will not come to this city, nor shoot an arrow there, neither will he come before it with shield, nor cast up a mound against it.
34 ३४ तो ज्या मार्गाने आला त्याच मार्गाने निघून जाईल; तो या नगरात प्रवेश करणार नाही, ही परमेश्वराची घोषणा आहे.
By the way that he came, by the same he shall teshuvah ·completely return·, and he shall not come to this city,’ says Adonai.
‘For I will defend this city to save it, for my own sake, and for my servant David [Beloved]’s sake.’”
36 ३६ मग परमेश्वराच्या देवदूताने जाऊन अश्शूराच्या तळावरील एक लक्ष पंचाऐंशी हजार सैनिकांना ठार मारले, जेव्हा पहाटेस माणसे उठली, तेव्हा सर्वत्र प्रेते पडलेली होती.
Ha mal'ak Yahweh [The Angel of He sustains breathing] went out and struck one hundred and eighty-five thousand men in the camp of the Assyrians. When men arose early in the morning, behold, these were all dead bodies.
So Sennacherib king of Assyria [Level plain] departed, went away, teshuvah ·completely returned· to Nineveh [Offspring’s Habitation], and stayed there.
38 ३८ तेव्हा असे झाले की, तो आपला देव निस्रोख याच्या घरात पूजा करीत असताना, त्याची मुले अद्रम्मेलेक व शरेसर यांनी त्यास तलवारीने ठार मारले, मग ते अरारात देशात पळून गेले, नंतर त्याचा मुलगा एसरहद्दोन त्याच्या जागी राज्य करू लागला.
As he was worshiping in the house of Nisroch his deity, Adrammelech and Sharezer his sons struck him with the sword; and they escaped into the land of Ararat. Esar Haddon his son reigned in his place.
