< Whakatauki 23 >

1 Ki te noho tahi korua ko te rangatira ki te kai, ata whakaaroa marietia tera i tou aroaro:
Cuando te sientes a comer con un gobernante, ten cuidado con lo que te sirven,
2 Whakapakia he maripi ki tou korokoro, ki te mea he tangata kakai koe.
y ponte límites si tienes mucha hambre.
3 Kaua e hiahia ki ana mea reka: he kai tinihanga hoki era.
No seas glotón en sus finos banquetes, porque lo ofrecen con motivaciones engañosas.
4 Kaua e taruke ki te mea taonga: kati tau mea ki tou matauranga.
No te desgastes tratando de volverte rico. ¡Sé sabio y no te afanes en ello!
5 E anga mai ranei ou kanohi ki taua mea korekore nei? He pono hoki ka whai parirau te taonga, koia ano kei te ekara, rere ana whaka te rangi.
La riqueza desaparece en un abrir y cerrar de ojos, abriendo repentinamente alas, y volando al cielo como el águila.
6 Kaua e kainga te kai a te tangata kanohi kino, kei minamina hoki koe ki ana mea reka.
No aceptes ir a comer con personas mezquinas, ni codicies sus finos banquetes,
7 Ko tana hoki e mea ai i roto i a ia, pera tonu ia: E kai, e inu; koia tana kupu ki a koe; kahore ia ona ngakau ki a koe.
porque tal como son sus pensamientos, así son ellos. Ellos dicen: “¡Ven, come y bebe!” Pero en sus mentes no tienen ningún interés en ti.
8 Ko te kongakonga i kainga e koe, ka ruakina e koe, ka maumauria ano hoki au kupu reka.
Vomitarás cada pedazo que hayas comido, y las palabras de aprecio se habrán consumido.
9 Kaua e korero ki nga taringa o te kuware; ka whakahawea hoki ia ki te whakaaro nui o au kupu.
No hables con los tontos porque ellos se burlarán de tus palabras sabias.
10 Kei whakanekehia e koe te rohe tawhito; kei haere koe ki nga mara a te pani:
No muevas las fronteras antiguas, y no invadas los campos que pertenecen a huérfanos,
11 No te mea he kaha to ratou kaiwhakaora; ka tohea e ia ta ratou tohe ki a koe.
porque su Protector es poderoso y él peleará su caso contra ti.
12 Anga atu tou ngakau ki te ako, me ou taringa ki nga kupu o te matauranga.
Enfoca tu mente en la instrucción; escucha las palabras de conocimiento.
13 Kaua e tohungia te whiu ki te tamaiti: ki te patua hoki ia e koe ki te rakau, e kore ia e mate.
No evites disciplinar a tus hijos, pues un golpe no los matará.
14 Tatatia ia e koe ki te rakau, a ka whakaorangia e koe tona wairua i te reinga. (Sheol h7585)
Si corriges con castigo físico a tu hijo, lo salvarás de la muerte. (Sheol h7585)
15 E taku tama, ki te whakaaro nui tou ngakau, ka koa hoki toku ngakau, ae ra, toku nei ano:
Hijo mío, si piensas con sabiduría me harás feliz;
16 Ae ra, ka hari oku whatumanawa, ina korero ou ngutu i nga mea tika.
Me deleitaré cuando hables con rectitud.
17 Kei hae tou ngakau ki te hunga hara; engari kia wehi koe ki a Ihowa, a pau noa te ra.
No mires a los pecadores con envidia, sino recuerda siempre honrar al Señor,
18 He pono hoki tera ano he whakautu; e kore ano hoki tau i tumanako ai e hatepea atu.
porque ciertamente hay un futuro para ti, y tu esperanza no será destruida.
19 Whakarongo ra, e taku tama, kia whai whakaaro hoki koe, a whakatikaia tou ngakau i te ara.
Presta atención, hijo mío, y sé sabio. Asegúrate de enfocar tu mente en seguir el camino recto.
20 Kei uru ki te hunga kakai waina; ki te hunga pukukai kikokiko:
No te juntes con los que beben mucho vino, o con los que se sacian de carne.
21 No te mea ka tutuki tahi te tangata inu raua ko te tangata kakai ki te rawakore; he tawhetawhe hoki te kakahu a te momoe mo te tangata.
Porque los que se emborrachan y comen de más, pierden todo lo que tienen; y pasan el tiempo adormilados, por lo cual solo les quedan trapos para vestir.
22 Whakarongo ki tou papa nana koe; kaua hoki e whakahawea ki tou whaea ina ruruhi ia.
Presta atención a tu padre, y no rechaces a tu madre cuando sea vieja.
23 Hokona te pono, kaua hoki e whakawhitiwhitia; ae ra, te whakaaro nui, te ako hoki, me te matauranga.
Invierte en tener la verdad y no la vendas. Invierte en la sabiduría, la instrucción y la inteligencia.
24 Nui atu hoki te koa o te papa o te tangata tika; a, ko te tangata e whanau he tama whakaaro nui mana, ka hari ia ki a ia.
Los hijos que hacen el bien alegran a sus padres; un hijo sabio trae alegría a su padre.
25 Kia hari tou papa raua ko tou whaea, ina, kia koa te wahine i whanau ai koe.
Haz que tu padre y tu madre se alegren; trae alegría a la que te parió.
26 E taku tama, homai tou ngakau ki ahau, kia manako ano hoki ou kanohi ki aku ara.
Hijo mío, dame toda tu atención, y sigue mi ejemplo con alegría.
27 No te mea he rua hohonu te wahine kairau; he poka kuiti te wahine ke.
Una prostituta es como quedar atrapado en un foso. La mujer inmoral es como quedar atrapado en un pozo estrecho.
28 Ae ra, ka whanga ia ano he kaipahua, a ka whakatokomahatia e ia nga tangata poka ke.
Tal como un ladrón, ella se recuesta para esperar y agarrar a los hombres por sorpresa, para que sean infieles a sus mujeres.
29 Ko wai e aue? Ko wai e tangi? Ko wai e totohe? Ko wai e ngangautia? Ko wai e maru, he mea takekore? Ko wai e whero tonu ona kanohi?
¿Quién estará en problemas? ¿Quién sufrirá dolor? ¿Quién estará en discusión? ¿Quién se quejará? ¿Quién saldrá lastimado sin razón alguna? ¿Quién tendrá los ojos enrojecidos?
30 Ko te hunga e noho roa ana ki te waina; ko te hunga e haere ana ki te rapu i te waina whakaranu.
Los que pasan mucho tiempo bebiendo vino, los que siempre están probando un nuevo cóctel.
31 Kaua e titiro ki te waina i te mea e whero ana, ina puta tona kara i roto i te kapu, ina mania tona heke.
No dejes que la apariencia del vino te tiente, ya sea por su color rojo o por sus burbujas en la copa, o por la suavidad con que se asienta.
32 Tona tukunga iho ano he nakahi e ngau ana, koia ano kei te wero a te neke.
Al final morderá como una serpiente, y te causará dolor como víbora.
33 E kite hoki ou kanohi i nga mea rereke, a ka puta he kupu rereke i tou ngakau.
Alucinarás, verás cosas extrañas, y tu mente confundida te hará decir toda clase de locuras.
34 Ae ra, ka rite koe ki te tangata e takoto ana i waenga moana, ki te tangata ranei e takoto ana i te tihi o te rewa.
Te tropezarás como si rodaras por el océano. Serás sacudido como quien se recuesta en el mástil de una embarcación, diciendo:
35 A ka mea koe, Patua ana ahau e ratou, a kihai ahau i mamae; tatatia ana ahau e ratou, a kihai ahau i mohio: a hea ahau ara ake ai? Ka rapua ano e ahau.
“La gente me golpeó, pero no me dolió; me dieron azotes, pero no sentí nada. Ahora debo levantarme porque necesito otro trago”.

< Whakatauki 23 >