Whakatauki 17

1 Ko te maramara kai, ko te mea maroke me te ata noho hei kinaki, pai atu i te whare ki i nga hakari a te nganagare.

[Melior est buccella sicca cum gaudio quam domus plena victimis cum jurgio.

2 Hei rangatira te pononga mahara mo te tama i whakama ai; ka whai wahi ano ia i roto i to nga teina.

Servus sapiens dominabitur filiis stultis, et inter fratres hæreditatem dividet.

3 Ko te oko tahu para mo te hiriwa, ko te oumu mo te koura; ko Ihowa ia hei whakamatau mo nga ngakau.

Sicut igne probatur argentum et aurum camino, ita corda probat Dominus.

4 Ko te kaimahi i te he ka tahuri ki ta te ngutu kino; a ka whai taringa te teka ki ta te arero whanoke.

Malus obedit linguæ iniquæ, et fallax obtemperat labiis mendacibus.

5 Ko te taunu ki te rawakore he tawai ki tona Kaihanga: ko te tangata e koa ana ki nga aitua, e kore e kore te whiua.

Qui despicit pauperem exprobrat factori ejus, et qui ruina lætatur alterius non erit impunitus.

6 Hei karauna mo nga koroheke nga tamariki a nga tamariki: na, ko te kororia o nga tamariki ko o ratou matua.

Corona senum filii filiorum, et gloria filiorum patres eorum.

7 E kore te reo rangatira e tau ki te kuware: hore rawa ano hoki te ngutu teka ki te rangatira.

Non decent stultum verba composita, nec principem labium mentiens.

8 Ko te tangata i te mea homai noa, he kohatu whakapaipai tera ki tana titiro; tona tahuritanga ake ki hea, ki hea, ka whiwhi ki te pai.

Gemma gratissima exspectatio præstolantis; quocumque se vertit, prudenter intelligit.

9 Ko te tangata e hipoki ana i te he, e whai ana i te aroha; tena ko te tangata korerorero, e wehewehe ana i nga hoa tupu.

Qui celat delictum quærit amicitias; qui altero sermone repetit, separat fœderatos.

10 Ko te ngotonga o te kupu riri ki roto ki te tangata matau, nui atu i to nga whiu kotahi rau ki roto ki te whakaarokore.

Plus proficit correptio apud prudentem, quam centum plagæ apud stultum.

11 He whakakeke kau ta te tangata kino e whai ai; no reira ka tukua atu he karere nanakia ki a ia.

Semper jurgia quærit malus: angelus autem crudelis mittetur contra eum.

12 Kia tutaki ki te tangata te pea kua tangohia ana kuao; pai atu i te whakaarokore i a ia e wairangi ana.

Expedit magis ursæ occurrere raptis fœtibus, quam fatuo confidenti in stultitia sua.

13 Ko te tangata e homai ana i te kino hei utu mo te pai, e kore te kino e neke atu i tona whare.

Qui reddit mala pro bonis, non recedet malum de domo ejus.

14 Ko te timatanga o te totohe i rite ki te tangata e tuku ana i te wai kia rere: na reira waiho atu te totohe i te mea kiano i oho te ngangare.

Qui dimittit aquam caput est jurgiorum, et antequam patiatur contumeliam judicium deserit.]

15 Ko te tangata e whakatika ana i ta te tangata kino, me ia e whakahe ana i ta te tangata tika, he rite tahi taua rua, he mea whakarihariha ki a Ihowa.

[Qui justificat impium, et qui condemnat justum, abominabilis est uterque apud Deum.

16 Hei aha te utu i te ringa o te kuware, hei hoko i te whakaaro nui, kahore nei hoki ona matauranga?

Quid prodest stulto habere divitias, cum sapientiam emere non possit? Qui altum facit domum suam quærit ruinam, et qui evitat discere incidet in mala.

17 E aroha ana te hoa i nga wa katoa; na, ko te teina, ko te tuakana, i whanau tera mo nga aitua.

Omni tempore diligit qui amicus est, et frater in angustiis comprobatur.

18 Ko ta te tangata ngakaukore he papaki ringa; kua waiho hei whakakapi turanga i te aroaro o tona hoa.

Stultus homo plaudet manibus, cum spoponderit pro amico suo.

19 Ko te tangata e aroha ana ki te nganagare e aroha ana ki te kino; ko te tangata e whakarewa ana i tona kuwaha e rapu ana i te whakangaromanga.

Qui meditatur discordias diligit rixas, et qui exaltat ostium quærit ruinam.

20 Ko te ngakau parori ke e kore e kite i te pai; ko te tangata he whanoke tona arero ka taka ki te kino.

Qui perversi cordis est non inveniet bonum, et qui vertit linguam incidet in malum.

21 Ka whanau he whakaarokore ma tetahi tangata, hei whakapouri tera mona: e kore ano hoki e koa te papa o te poauau.

Natus est stultus in ignominiam suam; sed nec pater in fatuo lætabitur.

22 He rongoa pai te ngakau koa; ki te maru ia te wairua, ka maroke nga wheua.

Animus gaudens ætatem floridam facit; spiritus tristis exsiccat ossa.

23 E tango ana te tangata kino i te mea whakapati i te uma, hei whakapeau ke i nga ara o te whakarite whakawa.

Munera de sinu impius accipit, ut pervertat semitas judicii.

24 Kei te aroaro o te tangata matau nga whakaaro nui; kei nga pito ia o te whenua nga kanohi o te whakaarokore.

In facie prudentis lucet sapientia; oculi stultorum in finibus terræ.

25 Ko te tamaiti whakaarokore he mea whakapouri i tona papa, he mea whakakawa i te ngakau o tona whaea.

Ira patris filius stultus, et dolor matris quæ genuit eum.

26 Ehara ano hoki i te mea pai kia whiua te tangata tika, kia patua ranei nga rangatira mo te tika.

Non est bonum damnum inferre justo, nec percutere principem qui recta judicat.

27 He matauranga to te tangata e tohu ana i ana kupu: a he whakaaro to te tangata i te wairua manawanui.

Qui moderatur sermones suos doctus et prudens est, et pretiosi spiritus vir eruditus.

28 Ko te wairangi nei ano, ki te whakarongo puku, ka kiia he whakaaro nui: ki te kokopi ona ngutu, ka kiia ia he tupato.

Stultus quoque, si tacuerit, sapiens reputabitur, et si compresserit labia sua, intelligens.]