Whakatauki 16
1 Ko nga whakatakataka a te ngakau na te tangata; engari ko te kupu whakahoki a te arero na Ihowa.
Hominis est animam præparare: et Domini gubernare linguam.
2 Ko nga ara katoa o te tangata he ma ki ona ake kanohi; ko Ihowa ia ki te pauna i nga wairua.
Omnes viæ hominis patent oculis eius: spirituum ponderator est Dominus.
3 Utaina au mahi ki runga ki a Ihowa, a ka whakapumautia ou whakaaro.
Revela Domino opera tua, et dirigentur cogitationes tuæ.
4 He mea hanga na Ihowa nga mea katoa mo tona tutukitanga, mo tona: ae ra, ko te tangata kino hoki mo te ra o te kino.
Universa propter semetipsum operatus est Dominus: impium quoque ad diem malum.
5 He mea whakarihariha na Ihowa te hunga ngakau whakakake katoa; ahakoa pupuri te ringa ki te ringa, e kore ia e kore te whiua.
Abominatio Domini est omnis arrogans: etiam si manus ad manum fuerit, non est innocens. Initium viæ bonæ, facere iustitiam: accepta est autem apud Deum magis, quam immolare hostias.
6 Ko te mahi tohu tangata me te pono hei pure mo te kino; ma te wehi hoki ki a Ihowa ka mawehe atu ai te tangata i te kino.
Misericordia et veritate redimitur iniquitas: et in timore Domini declinatur a malo.
7 Ki te pai a Ihowa ki nga ara o te tangata, ka meinga e ia ona hoariri nei ano kia mau te rongo ki a ia.
Cum placuerint Domino viæ hominis, inimicos quoque eius convertet ad pacem.
8 He pai ake te mea iti i runga i te tika, i nga hua maha ki te kahore he tika.
Melius est parum cum iustitia, quam multi fructus cum iniquitate.
9 Ko te ngakau o te tangata hei whakaaro i tona ara; ko Ihowa ia hei whakatika i tona hikoi.
Cor hominis disponit viam suam: sed Domini est dirigere gressus eius.
10 He kupu atua kei nga ngutu o te kingi; e kore tona mangai e poka ke ina whakawa.
Divinatio in labiis regis, in iudicio non errabit os eius.
11 Ko te taimaha tika, ko te pauna tika, na Ihowa; he mahi nana nga kohatu katoa o te putea.
Pondus et statera iudicia Domini sunt: et opera eius omnes lapides sacculi.
12 He mea whakarihariha ki nga kingi te mahi i te kino; na te tika hoki i u ai te torona.
Abominabiles regi qui agunt impie: quoniam iustitia firmatur solium.
13 He mea ahuareka ki nga kingi nga ngutu tika: e aroha ana hoki ratou ki te tangata e korero tika ana.
Voluntas regum labia iusta: qui recta loquitur, diligetur:
14 Ko te riri o te kingi ano he karere mo te mate: engari ka whakamarietia e te tangata whakaaro nui.
Indignatio regis, nuncii mortis: et vir sapiens placabit eam.
15 He ora kei te marama o te mata o te kingi: a ko tana manako he rite ki te kapua o to muri ua.
In hilaritate vultus regis, vita: et clementia eius quasi imber serotinus.
16 Ko te whiwhi ki te whakaaro nui, ano te pai! pai atu i te whiwhi ki te koura; ko te whiwhi hoki ki te matauranga te mea e hiahiatia nuitia atu i te hiriwa.
Posside sapientiam, quia auro melior est: et acquire prudentiam, quia pretiosior est argento.
17 Ko te huanui o te hunga tika he mawehe atu i te kino: ko te tangata e whai whakaaro ana ki tona ara, ka mau tona wairua.
Semita iustorum declinat mala: custos animæ suæ servat viam suam.
18 Haere ai te whakakake i mua o te whakangaromanga, te wairua whakapehapeha i mua i te hinganga.
Contritionem præcedit superbia: et ante ruinam exaltatur spiritus.
19 Ko te ngakau whakaiti i waenga i te hunga rawakore, pai atu i te uru ki te tuwahanga taonga a te hunga whakakake.
Melius est humiliari cum mitibus, quam dividere spolia cum superbis.
20 Ko te tangata e tahuri ana ki te kupu, ka kite i te pai: a ko te tangata e whakawhirinaki ana ki a Ihowa, ka hari.
Eruditus in verbo reperiet bona: et qui sperat in Domino, beatus est.
21 Ka kiia te whakaaro nui he matau; ma te reka hoki o nga ngutu ka neke ai te mohio.
Qui sapiens est corde, appellabitur prudens: et qui dulcis eloquio, maiora percipiet.
22 Ko te matauranga te puna o te ora mo te tangata i whiwhi ki tera; ko te ako ia mo te hunga wairangi ko to ratou wairangi ano.
Fons vitæ eruditio possidentis: doctrina stultorum fatuitas.
23 Ma te ngakau o te tangata whakaaro nui e tohutohu tona mangai, e apiti hoki he kupu mohio ki ona ngutu.
Cor sapientis erudiet os eius: et labiis eius addet gratiam.
24 Ko nga kupu matareka ano kei te honikoma, he reka ki te wairua, he rongoa ki nga wheua.
Favus mellis, composita verba: dulcedo animæ, sanitas ossium.
25 Tera he ara e tika ana ki te titiro a te tangata; ko tona mutunga ia ko nga ara ki te mate.
Est via quæ videtur homini recta: et novissima eius ducunt ad mortem.
26 Ko te hiahia o te tangata e mahi ana, e mahi ana mona; no te mea e akiakina ana ia e tona mangai.
Anima laborantis laborat sibi, quia compulit eum os suum:
27 E whakatakoto ana te tangata tikangakore i te kino, a kei ona ngutu ano he ahi e ka ana.
Vir impius fodit malum, et in labiis eius ignis ardescit.
28 Ko ta te tangata whanoke he titaritari i te raruraru; ko ta te tangata kawekawe korero he wehewehe i nga hoa tupu.
Homo perversus suscitat lites: et verbosus separat principes.
29 Whakawai ai te tangata nanakia i tona hoa, kawe ai i a ia ki te huarahi kahore i pai.
Vir iniquus lactat amicum suum: et ducit eum per viam non bonam.
30 Ko te tangata e whakamoe ana i ona kanohi, e mea ana kia whakaaroa ai e ia nga mea whanoke; ko te tangata e kokopi ana i ona ngutu e whakatutuki ana i te kino.
Qui attonitis oculis cogitat prava, mordens labia sua, perficit malum.
31 He karauna kororia te mahunga hina, e ka kitea i runga i te ara o te tika.
Corona dignitatis senectus, quæ in viis iustitiæ reperietur.
32 Engari rawa te tangata manawanui i te tangata kaha, te tangata e pehia ana e ia tona wairua i te tangata i horo ai te pa.
Melior est patiens viro forti: et qui dominatur animo suo, expugnatore urbium.
33 E maka ana te rota ki roto ki te kokorutanga o te kakahu; kei a Ihowa ia te tikanga katoa.
Sortes mittuntur in sinum, sed a Domino temperantur.
