Whakatauki 16

1 Ko nga whakatakataka a te ngakau na te tangata; engari ko te kupu whakahoki a te arero na Ihowa.

Mihem in alung sunga tohgon anei jin, kam kilhang sel’a thu kisei jong Pakaiyin adonbut teijin ahi.

2 Ko nga ara katoa o te tangata he ma ki ona ake kanohi; ko Ihowa ia ki te pauna i nga wairua.

Mihem in angatna lampi chu amit-tenin aven adih jeng in agel in, hinlah Pakaiyin alunggel ngaito jouse akhol chil jin ahi.

3 Utaina au mahi ki runga ki a Ihowa, a ka whakapumautia ou whakaaro.

Nabol natoh abonchan Pakaija pedoh jeng in, chutileh nathilgon aboncha lolhing ding ahi.

4 He mea hanga na Ihowa nga mea katoa mo tona tutukitanga, mo tona: ae ra, ko te tangata kino hoki mo te ra o te kino.

Pakaiyin thil jouse akiman chahna ding dol cheh’a aumsah ahin, migilou jeng jong hahsat nikhoa dinga aumsah ahi.

5 He mea whakarihariha na Ihowa te hunga ngakau whakakake katoa; ahakoa pupuri te ringa ki te ringa, e kore ia e kore te whiua.

Pakaiyin mikiletsah kiti athet in, hijeh chun hethem un, amaho chu gotna chang teidiu ahi.

6 Ko te mahi tohu tangata me te pono hei pure mo te kino; ma te wehi hoki ki a Ihowa ka mawehe atu ai te tangata i te kino.

Tahsan theija chonna le kitahna hin, themmona jeng jong adihsah in, Pakai ginna jeh’in mihem in thilphalou apeldoh thei jin ahi.

7 Ki te pai a Ihowa ki nga ara o te tangata, ka meinga e ia ona hoariri nei ano kia mau te rongo ki a ia.

Mihem chu achena lam jouse Pakai lungdei ahitengleh, Pakaiyin ama chu amelmate tohjong akichamsah jitai.

8 He pai ake te mea iti i runga i te tika, i nga hua maha ki te kahore he tika.

Thildihlou pum’a kai-tampi kidon khom sang in, thildih’a lhomcha nei ding aphajoi.

9 Ko te ngakau o te tangata hei whakaaro i tona ara; ko Ihowa ia hei whakatika i tona hikoi.

Mihem in alung in chena ding lampi akisem in, Pakaiyin achena ding lam ako-peh jin ahi.

10 He kupu atua kei nga ngutu o te kingi; e kore tona mangai e poka ke ina whakawa.

Lengpa kamsung'a kon’in Pathen thusei ahung gingdoh jin, hijeh chun lengpan thu atankhel jipon ahi.

11 Ko te taimaha tika, ko te pauna tika, na Ihowa; he mahi nana nga kohatu katoa o te putea.

Pakaiyin thil adih in atetoh jin, hijeh chun thil ijakai Pakaiyin atetohsa jeng ahi.

12 He mea whakarihariha ki nga kingi te mahi i te kino; na te tika hoki i u ai te torona.

Leng ho din thil adihlouva bol hi thet umtah ahin, ajeh chu Ama vaihomna hi thudih'a kingam ahi.

13 He mea ahuareka ki nga kingi nga ngutu tika: e aroha ana hoki ratou ki te tangata e korero tika ana.

Leiguia kon thudih kiseidoh hi lengpa din lunglhai aum in, ajeh chu lengpan thu adih’a sei chu angailun ahi.

14 Ko te riri o te kingi ano he karere mo te mate: engari ka whakamarietia e te tangata whakaaro nui.

Lengpa lunghan nahi gihsalna ahin, hinlah miching chun lengpa lunghanna adamsah jin ahi.

15 He ora kei te marama o te mata o te kingi: a ko tana manako he rite ki te kapua o to muri ua.

Lengpa mailhai sel’a aum teng, damna akibe jin, lengpa lunglhaina jong hi, gohung phi lhaji meilhang tobang ahi.

16 Ko te whiwhi ki te whakaaro nui, ano te pai! pai atu i te whiwhi ki te koura; ko te whiwhi hoki ki te matauranga te mea e hiahiatia nuitia atu i te hiriwa.

Sana sang in chihna kimu dei aum jon, dangka sang’a jong thil hetthemna kisan ding ahi.

17 Ko te huanui o te hunga tika he mawehe atu i te kino: ko te tangata e whai whakaaro ana ki tona ara, ka mau tona wairua.

Michondih chu thilse lam’a kon’in akiheidoh jin, achena tinchenga limgehpa chu kihinso teiding ahi.

18 Haere ai te whakakake i mua o te whakangaromanga, te wairua whakapehapeha i mua i te hinganga.

Manthah ding kon le kiletsahna ahung lhung loi jin, kipal lhuh ding konleh, lhagaova hoithana ahung um loi jitai.

19 Ko te ngakau whakaiti i waenga i te hunga rawakore, pai atu i te uru ki te tuwahanga taonga a te hunga whakakake.

Mikiletsah hotoh thil kichomdoh kihop sang in, kineosah a vaichate toh lhat khom anom e.

20 Ko te tangata e tahuri ana ki te kupu, ka kite i te pai: a ko te tangata e whakawhirinaki ana ki a Ihowa, ka hari.

Min ahilna ngaija chu khangtou jing ding, chule Pakaija kisong chan chu anunnom ahi.

21 Ka kiia te whakaaro nui he matau; ma te reka hoki o nga ngutu ka neke ai te mohio.

Mi-lungchingpa chu thil hethemmi kiti ding, chule lunglhaina’a thuseipan mi athujo tei ding ahi.

22 Ko te matauranga te puna o te ora mo te tangata i whiwhi ki tera; ko te ako ia mo te hunga wairangi ko to ratou wairangi ano.

Chihna nei mi chu hinna twinah tobang ahin, mingol ho ngolna hi talen matna bep ahi.

23 Ma te ngakau o te tangata whakaaro nui e tohutohu tona mangai, e apiti hoki he kupu mohio ki ona ngutu.

Miching lung sunga kon chihna thucheng hungpot chan chu, dan toh akikal jipon, akamcheng soh jouse chu mi thununna ahibouve.

24 Ko nga kupu matareka ano kei te honikoma, he reka ki te wairua, he rongoa ki nga wheua.

Ngailutna’a thu kisei hi khoiju tobang ahin, lhagao le tahsa ding in antuitah damna ahi.

25 Tera he ara e tika ana ki te titiro a te tangata; ko tona mutunga ia ko nga ara ki te mate.

Mikhat ding in lampi khat chu lamdih jeng in akimun, hinlah alampi chu ajona thina ahi.

26 Ko te hiahia o te tangata e mahi ana, e mahi ana mona; no te mea e akiakina ana ia e tona mangai.

Natong gimpa hin, aneh ding gelna’a atoh ahin, ajeh chu aneh nomna alol chun achama atohsah ahitai.

27 E whakatakoto ana te tangata tikangakore i te kino, a kei ona ngutu ano he ahi e ka ana.

Mihem pannabei chun thilphalou jeng agel in, akamcheng soh jong melkah gin tobang ahi.

28 Ko ta te tangata whanoke he titaritari i te raruraru; ko ta te tangata kawekawe korero he wehewehe i nga hoa tupu.

Thilphalou bolpan, baotamna aso-jah jin, aguh a thuphong lepan golcha kingaitah jong asukhen in ahi.

29 Whakawai ai te tangata nanakia i tona hoa, kawe ai i a ia ki te huarahi kahore i pai.

Pumthoa natong hon aheng akom jeng jong atilseu-vin, chuting aheng akompa jong lamdih-lou alhung jitai.

30 Ko te tangata e whakamoe ana i ona kanohi, e mea ana kia whakaaroa ai e ia nga mea whanoke; ko te tangata e kokopi ana i ona ngutu e whakatutuki ana i te kino.

Koi hileh mit teni-singa phetsah jichun, thilpha lou jeng angaiton, muh phunsah sah pan jong thilphalou abolsoh ahita bouve.

31 He karauna kororia te mahunga hina, e ka kitea i runga i te ara o te tika.

Sam-kang liuva hinna hi, loupina lallukhuh ahin, adih jenga hinkho akiman teng, hitobanga hi hinkhosot thei ahibouve.

32 Engari rawa te tangata manawanui i te tangata kaha, te tangata e pehia ana e ia tona wairua i te tangata i horo ai te pa.

Kihatsah sang in thohhat tah’a lungneng apha jon, alungput athua nunsah joupa chu, khopi khat nokhum’a kilah sang in aphachom joi.

33 E maka ana te rota ki roto ki te kokorutanga o te kakahu; kei a Ihowa ia te tikanga katoa.

Khutphang sunga vang akive jin, hinlah vang phatna leh phatlouna chu Pakaija hung kon bou ahi.