< Ruka 1 >
1 Na, i te mea he tokomaha kua anga ki te whakakaupapa i te korero o nga mea kua whakatutukitia nei i waenganui i a tatou,
Nungsijaraba Theophilus: Eikhoigi irakta thunghanbikhraba thoudoksing adugi paodam adubu inanaba mioi kaya amana kanna hotnakhi.
2 He mea whakarite ki nga mea i homai ki a tatou e te hunga i kite a kanohi, i mahi hoki i te kupu,
Ahoubadagi houna thoudoksing asibu mamitmakna uhoubasing amasung Mapugi waheigi thougal toubasing aduna eikhoida phongdokpirambasing adu makhoina ikhi.
3 Koia ahau i mahara ai, i te mea kua ata whakatakina iho e ahau nga mea katoa i te timatanga mai, kia tuhituhi whakatepe atu ki a koe, e Tiopira, e te tangata pai rawa,
Aduga, he ikai khumnaraba Theophilus, pumnamaksing adu eihakna ahoubadagi houna changkhonna thijillaba maramna, thoudoksing adu mathang manao naina nahakki naphamda iba phagani haina eihaknasu ningle.
4 Kia matau ai koe ki te tuturutanga o nga mea i whakaakona ai koe.
Nangonda tambikhraba pumnamaksing adugi mapungphaba achumba adu nahakna khangnanaba eina masi naphamda ibani.
5 No mua, no nga ra o Herora kingi o Huria, tera tohunga, ko Hakaraia te ingoa, no te wiki o Apiata: ko tana wahine hoki no nga tamahine a Arona, ko Erihapeti tona ingoa.
Herod-na Judea leibakki ningthou oina pallingei matamda, Abijah-gi purohit kanglupta Zechariah kouba purohit ama leirammmi. Mahakki nupigi maming Elijabeth kou-i; aduga Elizabeth-su purohit Aaron-gi charon suron oirammi.
6 He hunga tika hoki raua i te aroaro o te Atua, kahore he he o ta raua haere i runga i nga kupu ako katoa, i nga tikanga a te Ariki.
Makhoi animakna Mapu Ibungogi yathangsing amadi pathap pumnamaksing mapungphana ngakchaduna Tengban Mapugi mityengda chumna chatchaba punsi mahing amada hinglammi.
7 Na kahore a raua tamariki, he pakoko hoki a Erihapeti, a i taua wa kua maha haere rawa nga ra o tetahi, o tetahi.
Adubu makhoi macha amata leiramde maramdi Elizabeth chaboktabi oirammi aduga makhoi animak ahalsu yamna oirammi.
8 Na tupono tonu, i a ia e mahi ana i a te tohunga mahi i te aroaro o te Atua i te takanga o tana wiki,
Nongmagi numitta Zechariah-gi purohit kangbuna thougal toubagi palli taraduna mahakna Mapugi Sanglenda purohit ama oina Tengban Mapugi thougal tourammi.
9 E whakarite ana i nga ritenga o nga tohunga, ka taka mana te haere ki roto ki te whare tapu o te Ariki, tahu ai te whakakakara.
Aduga latnapungda mengkruk thanaba purohitsinggi chatnabi matung inna changyengnabada mangonda tare. Maram aduna mahakna Mapu Ibungogi sanglen manungda changle.
10 Na i waho te nuinga katoa o te iwi e inoi ana i te haora whakakakara.
Amasung mengkruk chukhatpagi pungpham aduda tilliba miyam aduna mapanda haija nijaduna leirammi.
11 A ka puta mai ki a ia tetahi anahera a te Ariki e tu ana i te taha matau o te aata whakakakara.
Adudagi Mapu Ibungogi dut amana mengkruk thariba iratpung adugi yet thangbada leptuna mangonda uhanbirammi.
12 Na ka ohorere a Hakaraia i tona kitenga i a ia, a tau ana te wehi ki a ia.
Zechariah-na mahakpu ubada masada thukatpa amadi akiba phaorammi.
13 Otira ka mea te anahera ki a ia, kaua e wehi, e Hakaraia: kua rangona hoki tau inoi, a ka whanau i tau wahine, i a Erihapeti, he tama mau, a ka huaina e koe tona ingoa ko Hoani.
Adubu swarga dut aduna mangonda hairak-i, “Kiganu, Zechariah! Nahakna haijaba adu Tengban Mapuna tabire. Nahakki nupi Elizabeth-na nachanupa ama poklagani aduga nahakna mahakki maming John haina thongadabani.
14 A ka whiwhi koe i te hari me te harakoa; a he tokomaha hoki e hari i tona whanautanga.
Mahak pokpa matamda nahakna kayada haraoba amadi nungaiba oigadaba! Amasung mi kayana kayada harao nungaiba oigadaba!
15 E nui hoki ia i te aroaro o te Atua: e kore ia e inu i te waina, i te wai whakahaurangi ranei: a ka ki ia i te Wairua Tapu, mai ano o te kopu o tona whaea.
Maramdi Mapu Ibungogi mityengda mahak matik chaogani. Mahakna yu amadi mayai kaba mahi amata thakloi, aduga mama puknungdagi houna mahak Thawai Asengbana than-gani.
16 He tokomaha ano hoki o nga tama a Iharaira ka whakatahuritia e ia ki te Ariki, ki to ratou Atua.
Amasung mahakna Israel macha kayabu makhoigi Tengban Mapu, Mapu Ibungoda hallak-han-gani.
17 Ka haere ano ia i tona aroaro i runga i te wairua, i te mana, o Iraia, hei whakatahuri i nga ngakau o nga matua ki nga tamariki, i te hunga whakatuturi ki nga whakaaro o te hunga tika; hei whakarite mo te Ariki i tetahi iwi i ata taka mona.
Mahakna Tengban Mapugi wa phongdokpa maichou Elijah-gi machat amadi matikka loinana Ibungogi mang thana chatkani. Mahakna misingbu Ibungona lenglakkadaba adugidamak thourang langhannaba mapasingbu machasingga amuk yasinnahangani amasung haiba indabasingbu achumba chatpasinggi lousing aduda hongdokpigani.”
18 Na ko te meatanga a Hakaraia ki te anahera, Ma te aha ka matau ai ahau ki tenei mea? he koroheke nei hoki ahau, kua maha haere hoki nga ra o taku wahine.
Adudagi Zechariah-na dut aduda hairak-i, “Masi soidana thokkani haibasi eihakna kamdouna khanggadage? Eidi ahal oiraba mini aduga eigi nupisu ahal oire.”
19 Na ka whakahoki te anahera, ka mea ki a ia, Ko Kapariera ahau, kei te aroaro o te Atua toku turanga; kua tonoa mai hoki ahau ki te korero ki a koe, ki te whakapuaki i tenei rongo pai ki a koe.
Maduda dut aduna khumlak-i, “Ei Grabriel-ni. Nangonda wa hainanaba amasung aphaba pao asibu tamnanaba eibu thabirakpa Tengban Mapugi mangda eina lepli.
20 Nana, ka noho puku koe, kahore hoki e puta te korero i a koe, kia tae mai ra ano te ra e meatia ai enei mea, mou kihai i whakapono ki aku kupu, ka mana nei i te wa e rite ai.
Adubu achaba matamda soidanamak thoklagadaba eigi wasing asi nahakna thajade. Aduga nahakna thajadabagi maramna eina nangonda haikhibasing asi thoktriba numit adu phaoba nahak wa ngangba thokloi aduga wa amata ngangdana tumminna leigani.”
21 A tatari tonu te iwi ki a Hakaraia, me te miharo ano i a ia e whakaroa ana i roto i te whare tapu.
Cheirak aduda mising aduna Zechariah-bu mapanda ngaiduna leirammi amasung mahakna karigi Mapugi Sanglen manungda matam asuk kuina leiribano haina makhoi ngaklammi.
22 A, i tona putanga mai ki waho, kihai ia i ahei te korero ki a ratou: a ka mohio ratou kua kite ia i tetahi putanga atua ki a ia i roto i te whare tapu: hono tonu tana waitohu ki a ratou me te wahangu ano.
Amasung mahakna mapanda thorakpa matamda, mahakna makhoida wa ngangba ngamkhide. Aduga mahakna Mapugi Sanglen manungda uhanbiba ama ukhre haiba makhoina khanglammi, maramdi mahakna makhoida ingit touduna nganglammi adubu wa ngangbadi adumak ngamkhide.
23 A ka rite nga ra hei minitatanga mana, ka hoki ia ki tona whare.
Aduga Mapugi Sanglenda mahakki thougal toubagi numitsing adu loirabada Zachariah mayumda amuk halaklammi.
24 Na muri iho i aua ra ka hapu tana wahine, a Erihapeti, a e rima nga marama i whakangaro ai i a ia, a i mea ia,
Matam kharagi matungda Elizabeth mironlaklammi aduga mahakna tha manga yumdagi mapan thoklamde.
25 Ko ta te Ariki tenei i mea ai ki ahau, i nga ra i titiro mai ai ia, ki te whakamutu i toku tawainga i roto i nga tangata.
Mahakna haikhi, “Houjik mameithangda Mapu Ibungona eibu pangbire. Miyam mangda eina ikaiba nanglamba adu Ibungona louthokpire!”
26 Na i te ono o nga marama ka tonoa a Kapariera, te anahera, e te Atua ki tetahi pa o Kariri, ko Nahareta te ingoa,
Elizabeth-na mironba tha taruk surakpada Tengban Mapuna swargadut Grabriel-bu Nazareth kouba Galilee-gi khungangda tharakle.
27 Ki tetahi wahine i taumautia ma tetahi tangata, ko Hohepa te ingoa, no te whare o Rawiri; ko te ingoa o te wahine ko Meri.
Mahakna Mary haina koubi, David ningthougi chada-naoda oiriba Joseph kouba nupa amada luhongnaba waroinakhrabi leisabi asengbi amagi pao puduna laklammi.
28 Na, ko tona haerenga ki roto, ki a ia, ka mea, Tena koe, e te wahine kua manakohia nei; kei a koe te Ariki: ko koe te manaakitia i roto i nga wahine.
Aduga dut aduna mangonda laktuna hairak-i, “Khurumjari, thoujal phanglabi! Mapu Ibungona nahakpu loinabiri; nupisinggi maraktagi nahakti yaipahabini.”
29 Otira he nui tona oho ki taua kupu, ka whakaaroaro ki te tikanga o tenei ohatanga.
Maryna dut adugi wahei aduda yamna cha-ngaknarammi amasung mahakki waheising aduna kari phongdoklibano haiduna khallammi.
30 Na ka mea te anahera ki a ia, Kei wehi koe, e Meri; kua paingia hoki koe e te Atua.
Maduda dut aduna hairak-i, “Kiganu Mary, Tengban Mapudagi nahakna thoujal phangjare.
31 Nana, tera koe e hapu, ka whanau he tama, a ka huaina e koe tona ingoa ko Ihu.
Nahakna mironduna nacha nupa ama pokkani aduga nahakna mahakki maming Jisu thongadabani.
32 Ka nui ia, ka kiia hoki ko te Tama a te Runga Rawa: a ka hoatu ki a ia e te Ariki, e te Atua, te torona o Rawiri, o tona papa.
Mahak matik chaogani aduga Wangthoiraba Mapu Ibungogi machanupa kougani. Mapu Ibungo Tengban Mapuna mangonda mapa David-ki phambal adu pibigani,
33 Hei kingi hoki ia mo te whare o Hakopa ake ake; e kore ano e mutu tona rangatiratanga. (aiōn )
Aduga mahakna Jacob-ki chada-naodasinggi ningthou oina matam pumbagi oina pan-gani, amadi mahakki leibak adu lomba nairoi.” (aiōn )
34 Na ka mea a Meri ki te anahera, E peheatia tenei, kahore nei hoki ahau e mohio ki te tane?
Adudagi Mary-na dut aduda hairak-i, “Eihakti luhongdribi leisabini, adu oirabadi masi kamdouna oithokkadouribano?”
35 Na ka whakahoki te anahera, ka mea ki a ia, Ka tae te Wairua Tapu ki runga ki a koe, ka taumarumaru iho te kaha o te Runga Rawa ki runga ki a koe: no reira hoki ka kiia te mea e whanau mai he tapu, ko te Tama a te Atua.
Dut aduna khumlak-i, “Thawai Asengbana nahakki nathakta lengthabirakkani aduga Wangthoiraba Ibungo adugi panggalna nahakpu lumsinbigani. Maram asina pokkadouriba asengba angang adubu Tengban Mapugi Machanupa kougani.
36 Na, ko tou whanaunga, ko Erihapeti, kua hapu hoki ia i tona ruruhitanga, he tama; a koe te ono tenei o nga marama ki a ia, i kiia ra he pakoko.
Yengu, nahakki mari mata Elizabeth-su ahal oiraklaba matamsida macha ama phangjagadoure, chaboktabi hainarambi mahakna houjikti tha tarukki angang naopure.
37 Kahore hoki he kupu i ahu mai i te Atua i kore e whai mana.
Maramdi Tengban Mapugi maphamda oithoktaba kari amata leite.”
38 Ano ra ko Meri, Ina, te pononga a te Ariki; kia peratia ahau me tau i korero ai. A mawehe atu ana te anahera i a ia.
Maduda Mary-na hairak-i, “Eihak Mapu Ibungogi manainupini; nahakna haikhibagum masi eingongda thokpa oirasanu.” Adudagi dut adu mahakpu thadoktuna chatkhre.
39 Na ka whakatika a Meri i aua ra, a haere kaika ana ki te whenua pukepuke ki tetahi pa o Hura;
Madugi matung ikui kuidana Mary-na thourang touraduna chinggi lamdamda leiba, Judea-gi apikpa sahar amada thuna chatlammi.
40 A ka tomo ki te whare o Hakaraia, ka oha ki a Erihapeti.
Amasung mahakna Zechariah-gi yumda changduna Elizabeth-pu khurumjarammi.
41 A, no te rongonga o Erihapeti i te oha a Meri, ka koiri te tamaiti i roto i tona kopu; na kua ki a Erihapeti i te Wairua Tapu:
Aduga Mary-na khurumjabagi khonjel adu Elizabeth-na tabada mahakki pibuknungda angang aduna chonglammi. Amasung Elizabeth Thawai Asengbana thallammi.
42 A he nui tona reo ki te karanga, ka mea, Ka manaakitia koe i roto i nga wahine, ka manaakitia ano te hua o tou kopu.
Aduga mahakna khonjel wangna hairak-i, “Nupilaktagi nahakti khwaidagi henna yaiphabini, amasung nahakna naopugadouriba angang adu yaiphabani!
43 No hea hoki tenei ki ahau, kia haere mai te whaea o toku Ariki ki ahau?
Eigi Ibungogi imana eigi inakta lengbiraktuna eibu asuk ekai khumnabiriba asi karamnano?
44 Na, pa kau mai te reo o tau oha ki oku taringa, ka oho te tamaiti i toku kopu i te hari.
Maramdi nahakna khurumjabagi khonjel adu eina hek tabaga eigi pibuknunggi angang asina haraoduna chongkhatli.
45 Ka koa ano ia e whakapono ana: ka whakaritea hoki nga mea i korerotia ki a ia e te Ariki.
Mapu Ibungona mahakki maphamda haikhrabasing adu thunghanbigani haina thajaribi mahak adu yaiphabini!”
46 A ka mea a Meri, Ka whakanui toku wairua i te Ariki,
Maduda Maryna hairak-i, “Eigi thawaina Mapu Ibungobu thagatchei,
47 E hari ana toku wairua ki te Atua, ki toku Kaiwhakaora;
Eigi thawaina eigi Kanbiba Mapu, Tengban Mapuda haraojei,
48 Mona i titiro ki te iti o tana pononga; ta te mea hoki katahi ahau ka kiia e nga whakatupuranga katoa e haere ake nei, he wahine hari.
Maramdi mahakna tollabi manainupi eihakpu ningsingbire! Houjiktagi houduna miron khudingna kougani eibu yaiphabi;
49 He nui hoki nga mahi a te Mea Kaha ki ahau; he tapu hoki tona ingoa.
Maramdi toubire Pangallaba mahakna, eigidamak achouba thabak kaya. Ibungo mahakki minglendi asengbani;
50 He mahi tohu tana ki te hunga e wehi ana ki a ia, ki tenei whakatupuranga, ki tenei whakatupuranga.
Mahakpu kina chatchabasingda, utpi mahakna chanbiba; miron miron khudingda.
51 Kua whakaputaina he kaha e ia, ara e tona ringa; nana te hunga whakakake i marara ai, i te whakaaro o o ratou ngakau.
Toubire mahakki pambomna, matik leiba thabak kaya; aduga chaikhaire mahakna, mathamoida napal touba misingbu.
52 Kua whakataka e ia nga piriniha i o ratou torona, a whakateiteitia ake ana te hunga iti.
Chingthakhi mahakna matik leiba ningthousingbu makhoigi ningthou phambaldagi, aduga thanggatpikhi mahakna nollukpasingbu.
53 Kua whakakiia e ia te hunga mate hiakai ki nga mea pai; kua tonoa kautia atu te hunga taonga.
Thalhanbikhi mahakna aram-khourangbasingbu aphabana, adubu thakhi inakhunbasingbu khut hangna.
54 Kua tautokona e ia a Iharaira, tana pononga, he whakamahara hoki ki tana mahi tohu;
Ngakkhi mahakna sakkhiba washaktu, eikhoigi ipa-ipusingda, aduga lakkhi pangbinaba mahakki manai Israel-bu.
55 Ki a Aperahama ratou ko tana whanau ake tonu atu, pera hoki me tana i korero ai ki o tatou matua. (aiōn )
Ningsingbikhi mahakna, matam pumnamakta chanbiba utpigani haibadu, Abraham amadi mahakki charon suronsingda!” (aiōn )
56 Na tata tonu ki te toru marama a Meri e noho ana ki a ia, a hoki ana ki tona whare.
Adudagi Mary-na tha ahummuk Elizabeth-ka leiminnaramlaga mayumda hankhirammi.
57 A ka rite te taima o Erihapeti e whanau ai; na ka whanau he tama.
Elizabeth-ki angang unabagi matam oiraklabada, mahakna machanupa ama pokkhi.
58 A ka rongo te hunga e noho tata ana, me ona whanaunga, kua whakanuia e te Ariki tona aroha ki a ia; na ka hari tahi me ia.
Aduga mahakki keirol-leikaisingna amadi mari-matasingna Mapu Ibungona mahakpu kayada chanbibage haibadu tare amasung makhoi pumnamakna mahakka loinana haraominare.
59 A i te waru o nga ra ka haere mai ratou ki te kokoti i te tamaiti; ka mea kia huaina e ratou ko Hakaraia, ko te ingoa o tona papa.
Angang aduna numit nipanni subada makhoina mahakpu un kakpa lakle, amasung makhoina angang adubu mapagi maming louduna Zechariah thonnaba tourammi.
60 Na ka whakahoki tona whaea, ka mea, Kahore; engari me hua ia ko Hoani.
Adubu Elizabeth-na makhoida haikhi, “Natte, mahakki maming John haina thongadabani.”
61 Na ko ta ratou meatanga ki a ia, Ara, kahore tenei ingoa i huaina ki tetahi o ou whanaunga.
Maduda makhoina mangonda hairak-i, “Nakhoigi sagei natei marakta ming adu kouba mi amatasu yaode.”
62 Na ka ui ratou ki tona papa, he mea waitohu, ko wai tana e pai ai kia huaina ki a ia.
Adudagi makhoina angang adugi mapa Zechariah-da ingit touduna, mahakna angang adugi maming kari thonba pambage haiduna hanglammi.
63 Ka mea ia ki tetahi papa tuhituhi, a ka tuhituhi, ka mea, Ko Hoani hei ingoa mona. A miharo ana ratou katoa.
Maduda mahakna mangonda inanaba korbak ama pinaba hairammi, aduga maduda mahakna “Mahakki maming John kou-i” haina ire. Maduda makhoi pumnamak pumngak ngakle.
64 Na whai reo tonu iho tona mangai, ka matara tona arero, ka korero ia, ka whakapai ki te Atua.
Khudak adumaktada Zechariah amuk hanna wa ngangba ngamle aduga mahakna Tengban Mapubu thagatchaba houre.
65 A tau ana te wehi ki te hunga katoa e noho tata ana ki a ratou: ka korerotia enei mea katoa puta noa i te whenua pukepuke katoa o Huria.
Aduga thokkhibasing asina maram oiduna mahakki keirol-leikai pumnamak akibana thallammi, amasung thoudok pumnamak asigi paona Judah-gi chinggi lamdam adu sinba thungna sandokkhirammi.
66 Na ka rongoatia enei mea e te hunga katoa i rangona ai ki roto ki o ratou ngakau, ka mea, He tamaiti aha ianei tenei? i a ia hoki te ringa o te Ariki.
Amasung pao adu taba mi khudingmakna, madugi maramda wakhal touraduna hanglak-i, “Angang asina kari oirakkadaba?” Maramdi Mapu Ibungogi pangalna mahakki mathakta lei haiba makhoina khanglammi.
67 Na kua ki a Hakaraia, tona papa, i te Wairua tapu, ka poropiti, ka mea,
Amasung John-gi mapa Zechariah Thawai Asengbana thallammi aduga mahakna Tengban Mapugi wa phongdoktuna hairak-i:
68 Kia whakapaingia te Ariki, te Atua o Iharaira; kua titiro mai hoki ia, kua hoko i tana iwi,
“Eikhoina Israel-gi Tengban Mapu, Mapu Ibungobu thagatlasi! Mahakna mahakki misingbu pangbinaba lakle amasung makhoibu handokpire!
69 Kua whakaarahia ake e ia he haona whakaora mo tatou, i roto i te whare o Rawiri, o tana pononga;
Mahakna mahakki manai David-ki charon surondagi, Pinabire eikhoigidamak matik leiba Kanbiba Mapu ama.
70 Ko tana hoki ia i korerotia e te mangai o ana poropiti tapu, no te timatanga mai ano o te ao: (aiōn )
Mahakna mamangngeida mahakki wa phongdokpiba asengba maichousingi mapanna washakpikhi, (aiōn )
71 Hei whakaora i a tatou i o tatou hoa whawhai, i te ringa ano o te hunga katoa e kino ana ki a tatou;
Kanbigani haina Mahakna, eikhoibu eikhoigi yeknabasingdagi, amadi eikhoibu yengthiba pumnamakki makhuttagi.
72 Hei whakaputa i te mahi tohu ki o tatou tupuna, hei whakamahara ki tana kawenata tapu;
Haibikhi mahakna eikhoigi ipa ipusingda, chanbiba utpigani haina, aduga mahakki asengba warepnaba adu mahakna ningsingbikhi.
73 Ki te oati i oati ai ia ki a Aperahama, ki to tatou tupuna,
Wasakpikhi mahakna Ipa Abraham-da,
74 Kia tukua mai e ia ki a tatou he ora i te ringa o o tatou hoa whawhai, kia mahi wehikore tatou ki a ia,
Kanbigani haina Mahakna eikhoibu yeknabasingi makhuttagi aduga ngamhanbigani haina eikhoibu akiba leitana mahakpu thouganjaba,
75 I runga i te tapu, i te tika, ki tona aroaro, i nga ra katoa e ora ai tatou.
Punsi chuppa eikhoina Mahakki mangda asengba amadi achumba chatpa oinaba.
76 A ko koe, e tama, ka kiia ko te poropiti a te Runga Rawa: e haere hoki koe i te aroaro o te Ariki, hei whakapai i ona ara;
Aduga, eigi ichanupa, nahakpu wangthoiraba Tengban Mapugi wa phongdokpiba maichou haina kougani; Ibungogi lambi thourang tounaba, Chatkani nahakna Ibungogi mang thaduna.
77 Hei whakamatau i tana iwi ki te ora, i o ratou hara e murua ana;
Ibungogi misingda hainanaba, makhoigi papsingdu kokpibagi mapanna, Makhoibu kanbigani haina.
78 He mea hoki na te aroha, na te mahi tohu a to tatou Atua; na reira hoki i puta mai ai te puaotanga o runga ki a tatou,
Maramdi eikhoigi Tengban Mapudi chanbiheibani amadi nungsiheibani. Thok-hanbigani Mahakna, aran-khubamgi langlaba ayukki korou mangal adu eikhoida.
79 Hei whakamarama i te hunga e noho ana i te pouri, i te atarangi hoki o te mate, hei whakatika i o tatou waewae ki te huarahi o te rangimarie.
Ngalhannanaba korouthaktagi, asibagi mamlaba mamida leiriba pumnamakki mathakta. Chingbinanaba eikhoigi khongthangbu, ingthabagi lambida.”
80 Na ka tupu taua tamaiti, a ka kaha haere tona wairua, a noho ana i nga koraha, taea noatia te ra e whakakitea ai ia ki a Iharaira.
Adudagi angang adu hakchang amadi thawaida chaokhatlaklammi. Aduga mahakna masabu Israel-gi miyamda phongdoktringeigi matam adu phaoba lamjao lamhangda leirammi.