Engero 24
1 Teweegombanga bakozi ba bibi era tobeesemberezanga.
[Ne æmuleris viros malos, nec desideres esse cum eis:
2 Kubanga emitima gyabwe giteesa kukola bya butemu, era akamwa kaabwe koogera ku kukola bya ffujjo.
quia rapinas meditatur mens eorum, et fraudes labia eorum loquuntur.
3 Amagezi ge gazimba ennyumba, n’okutegeera kwe kugiggumiza.
Sapientia ædificabitur domus, et prudentia roborabitur.
4 Olw’amagezi ebisenge by’ayo bijjula ebintu ebirungi, eby’obugagga ebitalabikalabika eby’omuwendo omungi.
In doctrina replebuntur cellaria, universa substantia pretiosa et pulcherrima.
5 Omuntu ow’amagezi aba n’obuyinza, n’omuntu alina okumanya yeeyongera amaanyi.
Vir sapiens fortis est, et vir doctus robustus et validus:
6 Kubanga okulwana olutalo weetaaga okuluŋŋamizibwa, n’okuluwangula, weetaaga abawi b’amagezi bangi.
quia cum dispositione initur bellum, et erit salus ubi multa consilia sunt.
7 Amagezi gasukkirira nnyo omusirusiru, talina ky’asobola kwogera mu lukuŋŋaana olw’oku wankaaki.
Excelsa stulto sapientia; in porta non aperiet os suum.
8 Oyo asala enkwe ez’okukola ebibi, aliyitibwa mukujjukujju.
Qui cogitat mala facere stultus vocabitur:
9 Entegeka ez’obusirusiru muvaamu kwonoona, abantu beetamwa omukudaazi.
cogitatio stulti peccatum est, et abominatio hominum detractor.
10 Bw’oyongobera mu kiseera eky’ebizibu, olwo ng’olina amaanyi matono!
Si desperaveris lassus in die angustiæ, imminuetur fortitudo tua.]
11 Odduukiriranga n’owonya abo abatwalibwa okuttibwa, n’abo abali ku njegoyego z’okuttibwa, obawonye okuttirwa obwemage.
[Erue eos qui ducuntur ad mortem, et qui trahuntur ad interitum, liberare ne cesses.
12 Bw’ogambanga nti, “Laba kino twali tetukimanyi,” oyo akebera emitima aba talaba? Oyo akuuma obulamu bwo takimanyi? Talisasula buli muntu ng’omulimu gwe bwe guli?
Si dixeris: Vires non suppetunt; qui inspector est cordis ipse intelligit: et servatorem animæ tuæ nihil fallit, reddetque homini juxta opera sua.
13 Mwana wange olyanga omubisi gw’enjuki kubanga mulungi, omubisi oguva mu bisenge byagwo guwoomerera.
Comede, fili mi, mel, quia bonum est, et favum dulcissimum gutturi tuo.
14 Era manya nti amagezi gawoomera emmeeme yo, bw’onoogafuna onoobeera n’essuubi mu bulamu obw’omu maaso, n’essuubi lyo teririkoma.
Sic et doctrina sapientiæ animæ tuæ: quam cum inveneris, habebis in novissimis spem, et spes tua non peribit.
15 Toteeganga, ng’omunyazi bw’akola ku nnyumba y’omutuukirivu, tonyaganga maka ge.
Ne insidieris, et quæras impietatem in domo justi, neque vastes requiem ejus.
16 Omuntu omutuukirivu ne bw’agwa emirundi omusanvu, addamu n’ayimuka, naye abakozi b’ebibi basuulibwa mu mitawaana.
Septies enim cadet justus, et resurget: impii autem corruent in malum.
17 Tosanyukanga ng’omulabe wo agudde, bwe yeesittalanga omutima gwo gulemenga okujaguza.
Cum ceciderit inimicus tuus ne gaudeas, et in ruina ejus ne exsultet cor tuum:
18 Si kulwa nga Mukama akiraba ne kitamusanyusa, n’amusunguwalira.
ne forte videat Dominus, et displiceat ei, et auferat ab eo iram suam.
19 Teweeraliikiriranga olw’abo abakola ebibi, so abakozi b’ebibi tobakwatirwanga buggya.
Ne contendas cum pessimis, nec æmuleris impios:
20 Kubanga omuntu omubi talina ssuubi mu maaso, ettabaaza y’abakozi b’ebibi erizikizibwa.
quoniam non habent futurorum spem mali, et lucerna impiorum extinguetur.
21 Mwana wange otyanga Mukama, ne kabaka, era teweetabanga na bajeemu.
Time Dominum, fili mi, et regem, et cum detractoribus non commiscearis:
22 Kubanga obusungu bwabwe bulibuubuukira ku bajeemu era ani amaanyi akabi akalibatuukako?
quoniam repente consurget perditio eorum, et ruinam utriusque quis novit?]
23 Bino nabyo era bigambo by’abalina amagezi. Okwekubiira ng’osala emisango si kirungi.
Hæc quoque sapientibus. [Cognoscere personam in judicio non est bonum.
24 Kale oyo agamba azizza omusango nti, “Toliiko ky’ovunaanibwa,” abantu banaamukolimiranga, n’amawanga ganaamwetamwanga.
Qui dicunt impio: Justus es: maledicent eis populi, et detestabuntur eos tribus.
25 Naye abo abasalira omusobya omusango ne gumusinga banaabanga n’essanyu, n’omukisa omulungi gulibatuukako.
Qui arguunt eum laudabuntur, et super ipsos veniet benedictio.
26 Eky’okuddamu eky’amazima, kiri ng’okunywegerwa.
Labia deosculabitur qui recta verba respondet.
27 Malirizanga omulimu gwo ogw’ebweru, oteeketeeke ennimiro zo, n’oluvannyuma olyoke weezimbire ennyumba yo.
Præpara foris opus tuum, et diligenter exerce agrum tuum, ut postea ædifices domum tuam.
28 Towanga bujulizi bwa bulimba ku muliraanwa wo, so akamwa ko tekalimbanga.
Ne sis testis frustra contra proximum tuum, nec lactes quemquam labiis tuis.
29 Toyogeranga nti, “Omuntu oyo ndimukola nga bw’ankoze, era ndimusasuza nga bw’ampisizza.”
Ne dicas: Quomodo fecit mihi, sic faciam ei; reddam unicuique secundum opus suum.]
30 Nayita ku nnimiro ey’omugayaavu, ne mpita ne ku nnimiro y’emizabbibu ey’oyo atalina kutegeera.
[Per agrum hominis pigri transivi, et per vineam viri stulti:
31 Kale laba, ng’ennimiro eyo ebunye amaggwa, wansi wonna nga wabikkiddwa omuddo, n’olukomera lwayo olw’amayinja nga lugudde.
et ecce totum repleverant urticæ, et operuerant superficiem ejus spinæ, et maceria lapidum destructa erat.
32 Ne neekaliriza ne ntegeera ne nfuna ekyokuyiga mu bye nalaba.
Quod cum vidissem, posui in corde meo, et exemplo didici disciplinam.
33 Otulo otutonotono, n’okusumagira akatono, n’okufunya emikono okuwummulako,
Parum, inquam, dormies, modicum dormitabis; pauxillum manus conseres ut quiescas:
34 obwavu bulikutuukako ng’omutemu, era n’obwetaavu ng’omutemu.
et veniet tibi quasi cursor egestas, et mendicitas quasi vir armatus.]
