Matayo 13
1 Ku lunaku olwo Yesu n’afuluma mu nnyumba n’agenda n’atuula ku lubalama lw’ennyanja.
那天晚些时候，耶稣走到屋外，坐在海边进行教导。
2 Ekibiina kinene ne kimukuŋŋaanirako. Kwe kuyingira mu lyato n’atuula omwo abantu bonna ne bayimirira ku lubalama.
很多人聚集到他那里，于是他登上船坐下来，但众人都站在岸上。
3 N’ababuulira ebintu bingi mu ngero ng’agamba nti, “Omulimi yali asiga ensigo mu nnimiro ye.
他以比喻的方式对众人讲了许多故事。 耶稣开始讲述：“一位农民出去播种，
4 Bwe yagenda ng’amansa ensigo, ezimu ne zigwa ku mabbali g’ekkubo, ennyonyi ne zijja ne zizirya.
有些种子落在路旁，被过来的小鸟吃掉。
5 Endala ne zigwa ku lwazi okutali ttaka lingi era ne zimera mangu kubanga ettaka teryali ggwanvu.
有些种子落在泥土稀薄的石地上，很快就发芽生长。
6 Naye omusana bwe gwayaka ne ziwotoka kubanga emirandira gyazo gyali kumpi.
但太阳一出来就把它晒干了，又因为根很浅，很快就枯萎了。
7 Endala ne zigwa mu maggwa, bwe zaamera amaggwa nago ne gakula ne gazisinga amaanyi, obulimi obwali bwakamera ne bukala.
有的种子落在荆棘中，荆棘长大后把它挤到一边。
8 Endala ne zigwa ku ttaka eddungi, ne zimera ne zibala bulungi, ne zivaamu emirundi amakumi asatu, n’endala emirundi nkaaga n’endala emirundi kikumi.
有的落在肥沃土壤种，结出的果实比种子多了 30 倍、 60 倍、甚至 100 倍。
9 Alina amatu agawulira, awulire.”
如果你有耳朵，就要去听。”
10 Abayigirizwa be ne bamusemberera ne bamubuuza nti, “Lwaki oyogera nabo mu ngero?”
门徒上前问耶稣：“你对他们讲解时，为什么用比喻的方式呢？”
11 N’abaddamu nti, “Mmwe mulina omukisa kubanga mwaweebwa okutegeera ebyama eby’obwakabaka obw’omu ggulu, naye bo tebaakiweebwa.
耶稣回答：“你们有幸获得天国奥秘的显化，但他们没有获得这样的领悟。
12 Kubanga buli alina alyongerwako abeerere ddala na bingi, naye oyo atalina aliggyibwako n’ako akatono k’alina.
已拥有的，就会为其提供更多，充足有余，凡是没有的，现有的也会被夺走。
13 Kyenva njigiriza mu ngero: “Abalaba baleme okulaba, n’abawulira baleme okuwulira wadde okutegeera.
因此，我会用比喻的方式和他们说话，因为他们看不见，听不到，也不明白。
14 Kino kituukiriza nnabbi Isaaya kye yagamba nti, “‘Muliwulira naye temulitegeera n’okulaba muliraba naye temulimanya.
以赛亚的预言正在他们身上应验：‘即使你们听见了，却不明白，看到了，却不领悟。
15 Kubanga omutima gw’abantu bano gwesibye, n’amatu gaabwe tegawulira bulungi. N’amaaso gaabwe gazibiridde baleme okulaba n’amaaso wadde okuwulira n’amatu, wadde omutima gwabwe okutegeera, ne bakyuka ne mbawonya.’
因为他们心思迟钝，不想倾听，闭上了双眼。如果不是这样，他们理当用双眼看见，用双耳倾听，用思想理解。然后他们才会回来找我，让我来医好他们。’
16 Naye amaaso gammwe galina omukisa, kubanga galaba, n’amatu gammwe kubanga gawulira.
你们的双眼看到了，所以被祝福，你们的耳朵听见了，所以被祝福。
17 Ddala ddala mbagamba nti, Waaliwo bannabbi bangi, n’abatuukirivu bangi abeegombanga okulaba ku bino bye mulaba, n’okuwulira bye muwulira kyokka ne batafuna mukisa ogwo.
我告诉你们，曾经有许多先知和善人渴望看到你们所见，但却没有，想听你们所听见的，但却没有。
18 “Noolwekyo muwulirize olugero lw’omulimi eyasiga ensigo.
所以你们要听这农夫撒种的比喻。
19 Ensigo eyagwa ku mabbali g’ekkubo efaanana ng’omuntu awulira ekigambo kya Katonda n’atakitegeera era omulabe Setaani n’ajja n’akimusikulako okuva ku mutima.
如果有人听了天国之道却不明白，恶魔就会过来，将撒在其心中的种子夺去，就像撒在路旁的种子。
20 Ensigo eyagwa ku byaziyazi efaanana ng’omuntu awulira ekigambo, amangwago n’akyaniriza n’essanyu,
撒在石板路上的种子比喻的是：有的人在听道后立刻欢喜接受。
21 naye olw’okuba nga talina mmizi mu ye, wa kaseera buseera, ennaku n’okuyigganyizibwa bwe bijja olw’ekigambo, amangwago n’agwa.
但这只会持续一段时间，因为没有根，一旦出现问题或困难，就会迅速堕落。
22 N’ensigo eyagwa mu maggwa efaanana ng’omuntu awulira ekigambo naye okweraliikirira kw’ebintu by’ensi n’obugagga obutaliimu ne bibuutikira ekigambo ne kitabala bibala. (aiōn g165)
那撒进荆棘中的种子比喻的是：有的人虽然听到了讯息，但生活中的忧虑和财富的迷惑却把正道挤走，结不出果实。 (aiōn g165)
23 Naye ensigo eyagwa ku ttaka eddungi efaanana ng’omuntu awulira ekigambo n’akitegeera, n’abalira ddala ebibala, n’abala ebibala amakumi asatu, oba nkaaga oba kikumi.”
那撒在肥沃土壤里的种子比喻的是：有的人听了道便理解了，结出果实是撒下去的 30 倍、 60 倍、甚至 100 倍。”
24 N’abagerera olugero olulala nti, “Obwakabaka obw’omu ggulu bufaanana n’omuntu eyasiga ensigo ennungi mu nnimiro ye,
耶稣又讲了另外一个比喻故事：“天国就像农场主把好种子撒在田里。
25 naye ekiro nga yeebase abasajja abalabe ne bajja ne basiga omuddo wakati mu ŋŋaano ye ne bagenda.
但农夫们睡着时，他的仇敌过来，把野草种子撒在麦子中间就走了。
26 Naye eŋŋaano ennungi bwe yamera, n’omuddo ne gumerera wamu nayo.
到了发苗吐穗的时候，野草也长出来。
27 “Naye abaddu b’omwami w’ennyumba bwe baamusemberera ne bamugamba nti, ‘Mukama waffe, tewasiga nsigo nnungi mu nnimiro yo? Naye ate omuddo guvudde wa?’
农夫们都前来问家主：‘主人，你不是把好种子撒在田里吗？那些野草是从哪里来的？’
28 “Ye n’abaddamu nti, ‘Omulabe ye yakola ekyo.’ Abaddu kyebaava bamubuuza nti, ‘Tugende tugukoolemu?’
农场主回答：‘这是仇敌所为。’仆人问：‘我们要去拔掉它吗？’
29 “N’abaddamu nti, ‘Nedda, kubanga bwe munaaba mukuulamu omuddo mujja kukuuliramu n’eŋŋaano.
他说：‘不用，因为拔野草的时候，恐怕连麦子也会连根拔出来。
30 Kale mubireke byonna bikulire wamu, okukungula bwe kulituuka ne ndyoka ndagira abakunguzi basooke bakuŋŋaanye omuddo bagusibeko n’oluvannyuma bagwokye, naye yo eŋŋaano bagikuŋŋaanyize mu tterekero lyange.’”
收割前，先让它们一同生长。到了收割时，我会吩咐工人先拔掉野草，捆起来后焚烧，然后将麦子收进谷仓。’”
31 N’abagerera olugero olulala ng’agamba nti, “Obwakabaka obw’omu ggulu bufaanana ng’akaweke ka kaladaali, omusajja ke yasiga mu nnimiro.
耶稣又讲了另外一个比喻，说：“天国好像一粒芥菜种，农夫将它种在田里。
32 Kaladaali kaweke katono nnyo okusinga ensigo endala zonna. Naye bwe kasimbibwa ne kakula kavaamu omuti omunene ennyo, n’ennyonyi ez’omu bbanga ne zijja ne zibeera ku matabi gaagwo.”
尽管它是最小的种子，但最终却比其他的植物都大，最后长成一棵树，甚至天空的飞鸟都在它的枝头做窝。”
33 N’abongerayo olugero olulala nti, “Obwakabaka obw’omu ggulu buyinza okugeraageranyizibwa n’ekizimbulukusa omukazi kye yakweka mu buwunga bw’eŋŋaano, n’apima ebigero bisatu okutuusa lwe bwazimbulukuka bwonna.”
随后耶稣又讲了一个比喻：“天国好像酵母，女人把它放在很多面粉中，最终发酵成一个大面团。”
34 Bino byonna Yesu yabyogerera mu ngero eri ebibiina era teyayogera gye bali awatali ngero.
耶稣用比喻故事向民众解释了这一切，始终采用讲故事的方式。
35 Ekyayogerwa nnabbi ne kiryoka kituukirira nti, “Ndyogerera mu ngero, njogere ebintu ebyakwekebwa okuva ku kutondebwa kw’ensi.”
这恰巧应验了先知所说：“我要用故事来讲述，解读创世以来的隐秘。”
36 Awo bwe yamala okusiibula ekibiina n’ayingira mu nnyumba, abayigirizwa be ne bamusemberera ne bamusaba abannyonnyole amakulu g’olugero lw’omuddo ogwali mu nnimiro.
耶稣离开民众进到屋内，门徒前来问他：“请你解释一下田里杂草的比喻。”
37 N’abannyonnyola ng’agamba nti, “Omwana w’Omuntu ye yasiga ensigo ennungi.
他回答：“那撒好种子的便是人子，
38 Ennimiro y’ensi, n’ensigo ennungi be baana b’obwakabaka, naye omuddo be baana ba Setaani.
田野为世界。好种子即天国之子，野草即邪恶之子。
39 Omulabe eyasiga ensigo ez’omuddo ye Setaani, amakungula y’enkomerero y’ensi n’abakunguzi be bamalayika. (aiōn g165)
撒野草的仇敌是魔鬼，收割即代表这个世界的终结，收割的农夫为天使。 (aiōn g165)
40 “Noolwekyo ng’omuddo bwe gwakuŋŋaanyizibwa ne gwokebwa mu muliro, bwe kityo bwe kiriba ku nkomerero y’ensi. (aiōn g165)
野草会被收割用火焚烧，这个世界也将以这种方式终结。 (aiōn g165)
41 Omwana w’Omuntu alituma bamalayika be mu bwakabaka bakuŋŋaanye ebintu byonna ebyesittaza, n’abajeemu,
届时，人子将差派其天使，所有会让人犯罪的事情和不法之徒，从其国中清除，
42 babasuule mu nkoomi y’omuliro. Omwo mwe muliba okukaaba n’okuluma obujiji.
丢进火炉，他们将在那里哀哭切齿。
43 Naye abatuukirivu balyakaayakana ng’enjuba mu bwakabaka bwa Kitaabwe. Alina amatu agawulira, awulire.
然后，正道之人将如太阳，在天父之国闪耀。有耳者必要听之。
44 “Obwakabaka obw’omu ggulu bufaanana n’ekyobugagga ekyakwekebwamu nnimiro omuntu omu bwe yakigwikiriza. Olw’essanyu lye yafuna n’agenda n’atunda bye yalina byonna, n’agula ennimiro eyo.
天国如藏在田里的宝贝，有人发现后会把它藏起来，然后兴高采烈地变卖了自己的一切，买了那块田地。
45 “Ate era obwakabaka obw’omu ggulu bufaanana ng’omusuubuzi w’amayinja ag’omuwendo omungi eyali anoonya amayinja ag’omuwendo,
天国好像一个商人，搜罗宝贵的珍珠。
46 bwe yazuula ejjinja erimu ery’omuwendo n’agenda n’atunda bye yalina byonna n’aligula.
他发现了一颗极贵重的珍珠，就跑去变卖了他的一切，买那颗珍珠。
47 “Era obwakabaka obw’omu ggulu bufaanana ng’akatimba akategebwa mu nnyanja ne kakwasa ebyennyanja ebya buli ngeri,
天国又好像一个网，撒在海里可网到各种各样的鱼。
48 akatimba bwe kajjula ne bakawalulira ku lubalama ne balondamu ebirungi nga babikuŋŋaanyiza mu bisero, ebibi nga babisuula.
网里的鱼满了，人就把网拉上岸，坐下来拣出好鱼，收起来，不好的就丢在一边。
49 Bwe kiriba bwe kityo ne ku nkomerero y’ensi, bamalayika balijja ne baawulamu abantu abatuukirivu n’ababi. (aiōn g165)
这世界终结之时也是如此，天使将出去，把恶人从义人中区分出来， (aiōn g165)
50 Ababi balibasuula mu nkoomi y’omuliro eriba okukaaba n’okuluma obujiji.”
然后丢进火炉，在那里必然会传来哀哭切齿。
51 Yesu n’ababuuza nti, “Ebintu bino byonna mubitegedde?” Ne bamuddamu nti, “Weewaawo.”
你们明白这一切了吗？” 他们回答：“明白了。”
52 Kyeyava abagamba nti, “Noolwekyo omuwandiisi eyayiga obulungi amateeka g’Ekiyudaaya ate n’afuuka omuyigiriza w’obwakabaka obw’omu ggulu, ali ng’omusajja nnyini nnyumba, aggyayo mu tterekero lye ebipya n’ebikadde.”
耶稣说：“所以，每一个从天国学习的宗教老师，就像一家之主从宝库中拿出新东西和旧东西。”
53 Awo Yesu bwe yamala okugera engero ezo n’avaayo,
耶稣讲完了这些比喻，就离开了。
54 n’addayo mu kibuga ky’ewaabwe n’ayigiriza mu kuŋŋaaniro lyabwe. N’abeewuunyisa ne bagamba nti, “Yaggya wa amagezi n’ebyamagero ebyo?”
他回到自己的家乡，在会堂里教导众人。众人都惊奇，说：“此人的智慧和奇迹来自何处？
55 Ne beebuuza nti, “Ono si ye mutabani w’omubazzi? Nnyina ye Maliyamu ne baganda be ba Yakobo, ne Yusufu, ne Simooni ne Yuda.
他不是木匠的儿子吗？母亲是玛利亚、弟弟不是雅各、约瑟、西门和犹大？
56 Ne bannyina babeera kuno. Kale, ebyo byonna yabiggya wa?”
他妹妹不是住在我们这里吗？他这一切从哪里来？”
57 Ne bamunyiigira nga balowooza nti abeeragirako. Naye Yesu n’abagamba nti, “Nnabbi aweebwa ekitiibwa mu buli kifo, okuggyako mu kitundu ky’ewaabwe ne mu nnyumba y’ewaabwe.”
他们便拒绝相信耶稣。 耶稣告诉他们：“先知处处受到尊重，但他的家园和家人却不会如此。”
58 Era yakolerayo ebyamagero bitono olw’obutakkiriza bwabwe.
因为他们不信，他并未在那里显化多少上帝神迹。
