< Masese 1 >
1 Masese ya Salomo, mwana mobali ya Davidi, mokonzi ya Isalaele:
Proverbios de Salomón, hijo de David, rey de Israel:
2 mpo na koyeba bwanya, kozwa mateya mpe kososola maloba ya mayele;
para aprender sabiduría e instrucción, para entender las palabras sensatas;
3 mpo na kozwa mateya ya bwanya oyo epesaka bizaleli ya sembo, ya boyengebene mpe makambo ya alima;
para instruirse en la sabiduría, en la justicia, equidad y rectitud;
4 mpo na kopesa mayele epai ya bazoba, mpe boyebi epai ya bilenge.
para enseñar discernimiento a los sencillos, y a los jóvenes conocimientos y discreción.
5 Tika ete moto ya bwanya ayoka yango, mpe akobakisa bwanya na ye, bongo moto ya mayele akoyeba mayele ya kotambolisa bato;
Escuche el sabio y acrecerá en saber. El hombre inteligente adquirirá maestría
6 mpo na kososola masese mpe sambole, maloba ya bwanya mpe kolimbola makambo.
en entender las parábolas y su sentido misterioso, las sentencias de los sabios y sus enigmas.
7 Kotosa Yawe ezali mosisa ya mayele; bato oyo bazangi mayele batiolaka bwanya mpe toli.
El temor de Yahvé es el principio de la sabiduría; solo los insensatos desprecian la sabiduría y la doctrina.
8 Mwana na ngai ya mobali, yoka toli ya tata na yo, mpe kobwaka te mateya ya mama na yo;
Escucha, hijo mío, la instrucción de tu padre; y no deseches las enseñanzas de tu madre.
9 Pamba te ekozala lokola ekoti ya ngolu na moto na yo, mpe lokola mayaka ya kitoko na kingo na yo.
Serán una corona de gracia para tu cabeza, un collar para tu cuello.
10 Mwana na ngai ya mobali, soki bato ya masumu balingi kokweyisa yo, komitika te.
Hijo mío, si los malvados quieren seducirte, no les des oído;
11 Soki balobi na yo: « Yaka elongo na biso, tika ete tosala motambo mpo na koboma bato, tokosepela mpo na kokanga moto oyo ayebi likambo te!
si te dicen: “Ven con nosotros; pongamos asechanzas a la vida ajena, tendamos por mero antojo celadas al inocente;
12 Ndenge mokili ya bakufi esalaka, tokomela ye ya bomoi, tokomela ye mobimba lokola bato oyo bakitaka na libulu ya kufa; (Sheol )
traguémoslos vivos, como el sepulcro, enteros, como los que descienden a la fosa; (Sheol )
13 tokozwa biloko ya talo ya ndenge na ndenge, mpe tokotondisa bandako na biso na bomengo ya bitumba;
y hallaremos preciosas riquezas, henchiremos de despojos nuestras casas.
14 okozwa ndambo na yo epai na biso, pamba te biso nyonso tokosangisa biloko na biso esika moko; »
Echa tu suerte con nosotros; sea una sola la bolsa de todos nosotros.”
15 mwana na ngai ya mobali, kokende elongo na bango te, longola makolo na yo na nzela na bango;
Hijo mío, no sigas sus caminos; aparta tu pie de sus senderos;
16 pamba te makolo na bango ekimaka mbangu mpo na kolanda mabe, mpe bapotaka mbangu mpo na kosopa makila.
porque sus pies corren al mal, van presurosos a derramar sangre.
17 Solo, ezali pamba kotia monyama liboso ya miso ya bikelamu nyonso oyo ezali na mapapu.
En vano se tiende la red ante los ojos de los pájaros;
18 Kasi bango, batiaka mitambo mpo na kosopa makila na bango moko, bamilukelaka pasi na bomoi na bango.
mas ellos arman asechanzas a su propia sangre, traman maquinaciones contra su propia vida.
19 Moto oyo alukaka kozwa bomengo na nzela ya lokuta asukaka kaka bongo, mpe bomengo yango ebomaka kaka ye moko.
Tal es la senda de los codiciosos de ganancia, quita la vida a los propios dueños.
20 Bwanya azali koganga na libanda, atomboli mongongo na ye na bisika oyo bato ebele bakutanaka;
La sabiduría clama en las calles, en las plazas levanta su voz;
21 azali koganga na bisika ya loyenge mpe azali koloba liboso ya ekuke ya engumba:
llama donde hay más concurso de gente, en las puertas de la ciudad expone su doctrina:
22 « Yo moto oyo ozangi mayele, kino tango nini okolinga bozoba na yo? Kino tango nini batioli bakokoba kosepela kotiola? Mpe bino bazoba, kino tango nini bokokoba koyina mayele?
¿Hasta cuándo, oh necios, amaréis la necedad? ¿Hasta cuándo los burladores se deleitarán en burlas, y odiarán los fatuos la sabiduría?
23 Soki boyoki makebisi na Ngai, nakosopela bino Molimo na Ngai mpe nakososolisa bino maloba na Ngai.
Volveos para (oír) mi instrucción, y derramaré sobre vosotros mi espíritu, quiero enseñaros mis palabras.
24 Kasi lokola bosundolaki Ngai tango nazalaki kobelela mpe moto moko te asalaki keba tango natandaki loboko,
Os convidé y no respondisteis, tendí mis manos, y nadie prestó atención;
25 lokola bobwakaki toli na Ngai mpe boboyaki kondima pamela na Ngai,
rechazasteis todos mis consejos, y ningún caso hicisteis de mis amonestaciones.
26 Ngai mpe nakoseka bino tango pasi ekoyela bino, nakotiola bino tango minyoko ekokomela bino,
Por eso también yo me reiré de vuestra calamidad, y me burlaré cuando os sobrevenga el espanto,
27 tango minyoko ekokomela bino na pwasa lokola mvula ya kake makasi, tango somo ekoyela bino lokola ekumbaki, tango mawa mpe somo ekokomela bino.
cuando os sobrevenga cual huracán el terror, cuando caiga sobre vosotros, como torbellino, la calamidad, y os acometan la angustia y la tribulación.
28 Bakoganga epai na Ngai, kasi nakoyanola bango te; bakoluka Ngai na ngonga ya malamu, kasi bakomona Ngai te.
Entonces me llamarán, y no les responderé; madrugarán a buscarme, y no me hallarán,
29 Lokola bayinaki boyebi mpe baponaki te nzela ya kotosa Yawe,
por cuanto aborrecieron la instrucción y abandonaron el temor de Dios,
30 lokola baboyaki kondima toli na Ngai mpe batiolaki pamela na Ngai,
no amando mi consejo, y desdeñando mis exhortaciones.
31 bakolia mbuma ya etamboli na bango mpe bakotonda na mabongisi ya mitema na bango moko.
Comerán los frutos de su conducta, y se saciarán de sus propios consejos.
32 Pamba te kotomboka ya bato oyo bazangi mayele ekoboma bango, mpe bozangi bokebi ya bato oyo bazangi mayele ekoboma kaka bango moko;
Porque la indocilidad lleva a los necios a la muerte, y la prosperidad de los insensatos es causa de su ruina.
33 kasi moto oyo ayokaka Ngai akovanda na kimia mpe akobanga mabe moko te. »
Mas el que me escucha, habitará seguro, y vivirá tranquilo sin temer el mal.