Masese 1
1 Masese ya Salomo, mwana mobali ya Davidi, mokonzi ya Isalaele:
| משלי שלמה בן דוד מלך ישראל׃ |
2 mpo na koyeba bwanya, kozwa mateya mpe kososola maloba ya mayele;
| לדעת חכמה ומוסר להבין אמרי בינה׃ |
3 mpo na kozwa mateya ya bwanya oyo epesaka bizaleli ya sembo, ya boyengebene mpe makambo ya alima;
| לקחת מוסר השכל צדק ומשפט ומישרים׃ |
4 mpo na kopesa mayele epai ya bazoba, mpe boyebi epai ya bilenge.
| לתת לפתאים ערמה לנער דעת ומזמה׃ |
5 Tika ete moto ya bwanya ayoka yango, mpe akobakisa bwanya na ye, bongo moto ya mayele akoyeba mayele ya kotambolisa bato;
| ישמע חכם ויוסף לקח ונבון תחבלות יקנה׃ |
6 mpo na kososola masese mpe sambole, maloba ya bwanya mpe kolimbola makambo.
| להבין משל ומליצה דברי חכמים וחידתם׃ |
7 Kotosa Yawe ezali mosisa ya mayele; bato oyo bazangi mayele batiolaka bwanya mpe toli.
| יראת יהוה ראשית דעת חכמה ומוסר אוילים בזו׃ |
8 Mwana na ngai ya mobali, yoka toli ya tata na yo, mpe kobwaka te mateya ya mama na yo;
| שמע בני מוסר אביך ואל תטש תורת אמך׃ |
9 Pamba te ekozala lokola ekoti ya ngolu na moto na yo, mpe lokola mayaka ya kitoko na kingo na yo.
| כי לוית חן הם לראשך וענקים לגרגרתיך׃ |
10 Mwana na ngai ya mobali, soki bato ya masumu balingi kokweyisa yo, komitika te.
| בני אם יפתוך חטאים אל תבא׃ |
11 Soki balobi na yo: « Yaka elongo na biso, tika ete tosala motambo mpo na koboma bato, tokosepela mpo na kokanga moto oyo ayebi likambo te!
| אם יאמרו לכה אתנו נארבה לדם נצפנה לנקי חנם׃ |
12 Ndenge mokili ya bakufi esalaka, tokomela ye ya bomoi, tokomela ye mobimba lokola bato oyo bakitaka na libulu ya kufa; (Sheol h7585)
| נבלעם כשאול חיים ותמימים כיורדי בור׃ (Sheol h7585) |
13 tokozwa biloko ya talo ya ndenge na ndenge, mpe tokotondisa bandako na biso na bomengo ya bitumba;
| כל הון יקר נמצא נמלא בתינו שלל׃ |
14 okozwa ndambo na yo epai na biso, pamba te biso nyonso tokosangisa biloko na biso esika moko; »
| גורלך תפיל בתוכנו כיס אחד יהיה לכלנו׃ |
15 mwana na ngai ya mobali, kokende elongo na bango te, longola makolo na yo na nzela na bango;
| בני אל תלך בדרך אתם מנע רגלך מנתיבתם׃ |
16 pamba te makolo na bango ekimaka mbangu mpo na kolanda mabe, mpe bapotaka mbangu mpo na kosopa makila.
| כי רגליהם לרע ירוצו וימהרו לשפך דם׃ |
17 Solo, ezali pamba kotia monyama liboso ya miso ya bikelamu nyonso oyo ezali na mapapu.
| כי חנם מזרה הרשת בעיני כל בעל כנף׃ |
18 Kasi bango, batiaka mitambo mpo na kosopa makila na bango moko, bamilukelaka pasi na bomoi na bango.
| והם לדמם יארבו יצפנו לנפשתם׃ |
19 Moto oyo alukaka kozwa bomengo na nzela ya lokuta asukaka kaka bongo, mpe bomengo yango ebomaka kaka ye moko.
| כן ארחות כל בצע בצע את נפש בעליו יקח׃ |
20 Bwanya azali koganga na libanda, atomboli mongongo na ye na bisika oyo bato ebele bakutanaka;
| חכמות בחוץ תרנה ברחבות תתן קולה׃ |
21 azali koganga na bisika ya loyenge mpe azali koloba liboso ya ekuke ya engumba:
| בראש המיות תקרא בפתחי שערים בעיר אמריה תאמר׃ |
22 « Yo moto oyo ozangi mayele, kino tango nini okolinga bozoba na yo? Kino tango nini batioli bakokoba kosepela kotiola? Mpe bino bazoba, kino tango nini bokokoba koyina mayele?
| עד מתי פתים תאהבו פתי ולצים לצון חמדו להם וכסילים ישנאו דעת׃ |
23 Soki boyoki makebisi na Ngai, nakosopela bino Molimo na Ngai mpe nakososolisa bino maloba na Ngai.
| תשובו לתוכחתי הנה אביעה לכם רוחי אודיעה דברי אתכם׃ |
24 Kasi lokola bosundolaki Ngai tango nazalaki kobelela mpe moto moko te asalaki keba tango natandaki loboko,
| יען קראתי ותמאנו נטיתי ידי ואין מקשיב׃ |
25 lokola bobwakaki toli na Ngai mpe boboyaki kondima pamela na Ngai,
| ותפרעו כל עצתי ותוכחתי לא אביתם׃ |
26 Ngai mpe nakoseka bino tango pasi ekoyela bino, nakotiola bino tango minyoko ekokomela bino,
| גם אני באידכם אשחק אלעג בבא פחדכם׃ |
27 tango minyoko ekokomela bino na pwasa lokola mvula ya kake makasi, tango somo ekoyela bino lokola ekumbaki, tango mawa mpe somo ekokomela bino.
| בבא כשאוה פחדכם ואידכם כסופה יאתה בבא עליכם צרה וצוקה׃ |
28 Bakoganga epai na Ngai, kasi nakoyanola bango te; bakoluka Ngai na ngonga ya malamu, kasi bakomona Ngai te.
| אז יקראנני ולא אענה ישחרנני ולא ימצאנני׃ |
29 Lokola bayinaki boyebi mpe baponaki te nzela ya kotosa Yawe,
| תחת כי שנאו דעת ויראת יהוה לא בחרו׃ |
30 lokola baboyaki kondima toli na Ngai mpe batiolaki pamela na Ngai,
| לא אבו לעצתי נאצו כל תוכחתי׃ |
31 bakolia mbuma ya etamboli na bango mpe bakotonda na mabongisi ya mitema na bango moko.
| ויאכלו מפרי דרכם וממעצתיהם ישבעו׃ |
32 Pamba te kotomboka ya bato oyo bazangi mayele ekoboma bango, mpe bozangi bokebi ya bato oyo bazangi mayele ekoboma kaka bango moko;
| כי משובת פתים תהרגם ושלות כסילים תאבדם׃ |
33 kasi moto oyo ayokaka Ngai akovanda na kimia mpe akobanga mabe moko te. »
| ושמע לי ישכן בטח ושאנן מפחד רעה׃ |
