Masese 25
1 Tala masese mosusu ya Salomo oyo bato ya Ezekiasi, mokonzi ya Yuda, bakomaki.
| גם אלה משלי שלמה אשר העתיקו אנשי חזקיה מלך יהודה׃ |
2 Nzambe azwaka nkembo mpo ete asalaka makambo oyo bato bayebaka te, mpe bakonzi bazwaka nkembo mpo ete balukaka kososola tina ya makambo.
| כבד אלהים הסתר דבר וכבד מלכים חקר דבר׃ |
3 Ndenge bakokaka te komeka bosanda ya Lola to bozindo ya mabele, ndenge wana mpe bakoki te kososola mitema ya bakonzi.
| שמים לרום וארץ לעמק ולב מלכים אין חקר׃ |
4 Soki olongoli mbindo na palata, ekobimisa mbeki mpo na monyangwisi bibende na moto.
| הגו סיגים מכסף ויצא לצרף כלי׃ |
5 Soki olongoli moto mabe liboso ya mokonzi, kiti na ye ya bokonzi ekolendisama na bosembo.
| הגו רשע לפני מלך ויכון בצדק כסאו׃ |
6 Komikumisaka te liboso ya mokonzi, mpe komivandisaka te na esika ya bato minene;
| אל תתהדר לפני מלך ובמקום גדלים אל תעמד׃ |
7 pamba te eleki malamu ete baloba na yo: « Yaka kovanda na esika oyo ya lokumu, » na esika ete bayokisa yo soni na miso ya mokonzi.
| כי טוב אמר לך עלה הנה מהשפילך לפני נדיב אשר ראו עיניך׃ |
8 Kowelaka te kokende kofunda epai ya basambisi makambo oyo osili komona na miso, pamba te okosala nini na suka soki moninga na yo asukisi yo?
| אל תצא לרב מהר פן מה תעשה באחריתה בהכלים אתך רעך׃ |
9 Soki ozali kowelana na moninga na yo, kobimisa sekele ya moto mosusu te,
| ריבך ריב את רעך וסוד אחר אל תגל׃ |
10 noki te ayoka yango mpe ayokisa yo soni, boye okosambwa mpo na libela.
| פן יחסדך שמע ודבתך לא תשוב׃ |
11 Liloba oyo elobami na tango oyo ekoki ezali lokola wolo oyo basangisi na palata.
| תפוחי זהב במשכיות כסף דבר דבר על אפניו׃ |
12 Pamela ya moto ya bwanya epai ya moto oyo ayokaka ezali lokola wolo ya peto mpe sheneti ya wolo.
| נזם זהב וחלי כתם מוכיח חכם על אזן שמעת׃ |
13 Motindami ya sembo azalaka lokola mopepe ya malili ya mvula ya pembe na tango ya kobuka bambuma, asalaka esengo ya mokonzi na ye.
| כצנת שלג ביום קציר ציר נאמן לשלחיו ונפש אדניו ישיב׃ |
14 Moto oyo amikumisaka ete akabaka, nzokande apesaka na ye eloko te, azali lokola mapata mpe mopepe oyo ezangi mvula.
| נשיאים ורוח וגשם אין איש מתהלל במתת שקר׃ |
15 Moto oyo akangaka motema akoki kobongola makanisi ya mokonzi, mpe maloba ya malamu ebukaka mikuwa.
| בארך אפים יפתה קצין ולשון רכה תשבר גרם׃ |
16 Soki omoni mafuta ya nzoyi, lia oyo ekoki na yo, pamba te soki olie yango na lokoso, okosanza yango.
| דבש מצאת אכל דיך פן תשבענו והקאתו׃ |
17 Kokendaka pamba-pamba te na ndako ya moninga na yo, noki te akotonda yo mpe akolemba yo.
| הקר רגלך מבית רעך פן ישבעך ושנאך׃ |
18 Moto oyo apesaka matatoli ya lokuta mpo na kosala moninga na ye mabe azali lokola marto, mopanga mpe mbanzi ya songe.
| מפיץ וחרב וחץ שנון איש ענה ברעהו עד שקר׃ |
19 Kotia elikya na zoba na tango na pasi ezali lokola lino ebukani mpe lokolo elembi.
| שן רעה ורגל מועדת מבטח בוגד ביום צרה׃ |
20 Koyembela moto oyo azali na mawa banzembo ya esengo ezali lokola kolongola ye kazaka na tango ya malili to kotia masanga ya ngayi na pota.
| מעדה בגד ביום קרה חמץ על נתר ושר בשרים על לב רע׃ |
21 Soki monguna na yo azali na nzala, pesa ye bilei; soki azali na posa ya mayi, pesa ye mayi ya komela.
| אם רעב שנאך האכלהו לחם ואם צמא השקהו מים׃ |
22 Pamba te, soki osali bongo, okotondisa makala ya moto na likolo ya moto na ye, mpe Yawe akofuta yo.
| כי גחלים אתה חתה על ראשו ויהוה ישלם לך׃ |
23 Mopepe oyo ewutaka na ngambo ya nor, ebetisaka mvula, mpe lolemo oyo etongaka ekomisaka bilongi kanda-kanda.
| רוח צפון תחולל גשם ופנים נזעמים לשון סתר׃ |
24 Kovanda na songe ya ndako ezali malamu koleka kovanda elongo na mwasi oyo aswanaka-swanaka.
| טוב שבת על פנת גג מאשת מדונים ובית חבר׃ |
25 Basango ya malamu oyo ewuti na mokili ya mosika ezali lokola mayi ya pio kati na motema ya moto oyo azali na posa ya mayi.
| מים קרים על נפש עיפה ושמועה טובה מארץ מרחק׃ |
26 Moto ya sembo oyo asopanaka liboso ya moto mabe azali lokola liziba ya potopoto mpe etima oyo ebimisaka mayi ya mabe.
| מעין נרפש ומקור משחת צדיק מט לפני רשע׃ |
27 Ezali malamu te kolia mafuta ya nzoyi ebele, mpe ezali malamu te koluka lokumu na yo moko.
| אכל דבש הרבות לא טוב וחקר כבדם כבוד׃ |
28 Moto oyo akokaka te kokonza molimo na ye azali lokola engumba oyo ebukana mpe ezanga bamir.
| עיר פרוצה אין חומה איש אשר אין מעצר לרוחו׃ |
