< Masese 24 >
1 Kolulaka te bato oyo basalaka mabe mpe kolukaka te kozala elongo na bango,
Não tenhas inveja dos homens malignos, nem desejes estar com elles,
2 pamba te mitema na bango ekanisaka kaka kosala mabe, mpe bibebu na bango eyeisaka kaka mobulu soki elobi.
Porque o seu coração medita a rapina, e os seus labios fallam a malicia.
3 Ndako etongamaka na nzela ya bwanya, mpe elendisamaka na nzela ya mayele.
Com a sabedoria se edifica a casa, e com a intelligencia se estabelece:
4 Bashambre ekotondisama na biloko nyonso ya talo mpe ya kitoko na nzela ya boyebi.
E pelo conhecimento se encherão as camaras de todas as substancias preciosas e deleitaveis.
5 Moto ya bwanya atondi na nguya, moto oyo azalaka na boyebi alendisaka nguya na ye.
E o varão sabio é forte, e o varão de conhecimento consolida a força.
6 Pamba te kolonga na etumba esengaka bwanya, mpe lobiko ezalaka kati na motango ebele ya bapesi toli.
Porque com conselhos prudentes tu farás a guerra; e ha victoria na multidão dos conselheiros.
7 Bwanya ezalaka likolo mingi mpo na zoba, yango wana azalaka te na likambo ya koloba kati na mayangani oyo esalemaka pembeni ya ekuke.
É demasiadamente alta para o tolo toda a sabedoria; na porta não abrirá a sua bocca.
8 Moto oyo asalaka mabongisi ya kosala mabe akokende sango lokola moteki baninga.
A'quelle que cuida em fazer mal mestre de maus intentos o chamarão.
9 Mabongisi ya bozoba ezali masumu, mpe bato bayinaka motioli.
O pensamento do tolo é peccado, e é abominavel aos homens o escarnecedor.
10 Soki omilembisi na mokolo ya pasi, makasi na yo ekozala pamba.
Se te mostrares frouxo no dia da angustia, a tua força será estreita.
11 Kangola bato oyo bazali komema bango na kufa, mpe bikisa bato oyo bazali kokende na kufa lokola bato oyo balangwe masanga.
Livra aos que estão tomados para a morte, e aos que levam para matança, se os poderes retirar.
12 Soki olobi: « Tala, toyebaki likambo moko te kati na makambo oyo nyonso; » boni, Ye oyo amekaka mitema asosolaka yango te? Ye oyo abatelaka molimo na yo ayebaka yango te? Afutaka te moto na moto kolanda misala na ye?
Se disseres: Eis que o não sabemos: porventura aquelle que pondera os corações não o entenderá? e aquelle que attenta para a tua alma não o saberá? porque pagará ao homem conforme a sua obra.
13 Mwana na ngai, lia mafuta ya nzoyi, pamba te ezalaka kitoko! Mwa ndambo ya mafuta ya nzoyi ekozala elengi na lolemo na yo.
Come mel, meu filho, porque é bom, e o favo de mel é doce ao teu paladar.
14 Yeba lisusu ete bwanya ezali elengi mpo na molimo na yo; soki ozwi yango, yeba ete lobi na yo ekozala malamu, mpe elikya na yo ekozala ya pamba te.
Tal será o conhecimento da sabedoria para a tua alma: se a achares, haverá para ti galardão, e não será cortada a tua expectação.
15 Yo moto mabe, komeka te kotia mitambo kati na ndako ya moto ya sembo, mpe komeka te kopanza yango,
Não espies a habitação do justo, ó impio, nem assoles a sua camara.
16 pamba te ata soki moto ya sembo akweyi mbala sambo, akotelema kaka; nzokande pasi ekweyisaka moto mabe.
Porque sete vezes cairá o justo, e se levantará; mas os impios tropeçarão no mal
17 Soki monguna na yo akweyi, kosepela te; mpe soki apengwi, tika ete motema na yo esepela te;
Quando cair o teu inimigo, não te alegres, nem quando tropeçar se regozije o teu coração.
18 noki te Yawe akomona, akosepela te mpe akokitisela yo kanda na Ye.
Para que o Senhor o não veja, e seja mau aos seus olhos, e desvie d'elle a sua ira.
19 Kosilika te likolo ya bato oyo basalaka mabe, kolula te bato mabe;
Não te indignes ácerca dos malfeitores, nem tenhas inveja dos impios,
20 pamba te lobi ya malamu ekozala te mpo na moto oyo asalaka mabe, mpe mwinda ya bato mabe ekokufa.
Porque o maligno não terá galardão, e a lampada dos impios se apagará.
21 Mwana na ngai, tosaka Yawe mpe mokonzi, kosanganaka te na batomboki,
Teme ao Senhor, filho meu, e ao rei, e não te entremettas com os que buscam mudança.
22 pamba te bango mibale bakoki kotindela batomboki pasi na pwasa. Bongo, nani ayebi pasi oyo bakoki kotinda?
Porque de repente se levantará a sua perdição, e a ruina d'elles ambos quem a sabe?
23 Makambo oyo mpe ezali toli ya bato ya bwanya: Kopona bilongi, kati na kosambisa, ezali malamu te.
Tambem estes são proverbios dos sabios: Ter respeito a pessoas no juizo não é bom.
24 Moto oyo alobaka na moto mabe: « Ozali moto ya sembo, » bato bakolakela ye mabe, mpe bikolo ekotombokela ye.
O que disser ao impio: Justo és: os povos o amaldiçoarão, as nações o detestarão.
25 Kasi bato oyo bapamelaka moto mabe bakozala malamu mpe lipamboli ekozala likolo na bango.
Mas para os que o reprehenderem haverá delicias, e sobre elles virá a benção do bem
26 Eyano ya solo ezali lokola beze ya bibebu.
Beijados serão os labios do que responde com palavras rectas.
27 Bongisa libanda ya mosala na yo, bongisa bilanga na yo, bongo na sima, tonga ndako na yo.
Prepara de fóra a tua obra, e apparelha-a no campo, e então edifica a tua casa.
28 Kotatola na pamba te mpo na kosala moninga na yo mabe; mpo na nini olingi kosalela bibebu na yo na lokuta?
Não sejas testemunha sem causa contra o teu proximo; porque enganarias com os teus beiços?
29 Kolobaka te: « Nakosala ye ndenge asali ngai, nakozongisela ye kolanda makambo oyo ye asali. »
Não digas: Como elle me fez a mim, assim o farei eu a elle: pagarei a cada um segundo a sua obra.
30 Nalekaki pembeni ya elanga ya moto ya goyigoyi, mpe pembeni ya elanga ya vino ya moto oyo azangi mayele;
Passei pelo campo do preguiçoso, e junto á vinha do homem falto de entendimento;
31 bongo, tala ndenge etondi na banzube, tala ndenge matiti mabe ezipi yango, mpe mir na yango ya mabanga ebukani.
E eis que toda estava cheia de cardos, e a sua superficie coberta d'ortigas, e a sua parede de pedra estava derribada.
32 Tango natiaki makanisi na ngai kati na makambo oyo namonaki, nazwaki mayele oyo:
O que tendo eu visto, o tomei no coração, e, vendo-o, recebi instrucção.
33 mwa pongi moke, mwa kopema moke, mwa kokanga maboko moke mpo na kolala,
Um pouco de somno, adormecendo um pouco; encruzando as mãos outro pouco, para estar deitado.
34 bobola ekoyela yo na pwasa lokola moleki nzela, mpe pasi ekoyela yo lokola moyibi.
Assim te sobrevirá a tua pobreza como um caminhante, e a tua necessidade como um homem armado.