< Masese 23 >
1 Soki ovandi mpo na kolia mesa moko elongo na mokonzi, tala malamu moto oyo azali liboso na yo.
Cuando te sientes a comer con un ʼadón, Considera bien lo que está delante de ti,
2 Tia mbeli na mongongo na yo soki ozalaka lokoso.
Y pon cuchillo a tu garganta Si tienes gran apetito.
3 Kolula te bilei na ye ya kitoko, pamba te, tango mosusu, ezali na yango bololo.
No codicies sus manjares delicados, Porque son pan de engaño.
4 Koboma nzoto te mpo na koluka kozwa bomengo, kotia mayele na yo te kati na yango.
No te afanes por hacer riquezas. Sé prudente y desiste.
5 Tango okobwaka miso na ngambo ya bomengo, ekobunga, pamba te ezalaka na mapapu mpe epumbwaka na likolo makasi lokola mpongo.
Si les diriges una mirada, ya no están. Les salieron alas como un águila que vuela a los cielos.
6 Kolia te bilei ya moto oyo azali kotala yo na miso mabe mpe kolula te bilei na ye ya kitoko,
No comas pan con el avaro, Ni codicies sus manjares,
7 pamba te azalaka ndenge makanisi ya motema na ye ezali. Alobaka: « Lia mpe mela, » kasi motema na ye ezali elongo na yo te.
Porque como piensa en su corazón, así es. Come y bebe, te dirá, Pero su corazón no está contigo.
8 Okosanza eteni oyo oliaki, mpe maloba na yo ya kitoko ekokende pamba.
Vomitarás el bocado que comiste Y perderás tus suaves palabras.
9 Kolobaka na zoba te, pamba te akotiola bwanya ya maloba na yo.
No hables a oídos del insensato, Porque despreciará la prudencia de tus razones.
10 Kozongisa te na sima mondelo ya kala mpe kokota te na bilanga ya bana bitike,
No cambies de lugar el lindero antiguo, Ni entres en el campo de los huérfanos,
11 pamba te Molobeli na bango azalaka makasi, akozwa makambo na bango na maboko mpo na kotelemela yo.
Porque su Redentor es fuerte, Y defenderá contra ti la causa de ellos.
12 Tika ete motema na yo endimaka kotosa mibeko, mpe matoyi na yo eyokaka maloba ya boyebi!
Aplica tu corazón a la enseñanza, Y tus oídos a las palabras sabias.
13 Kozangisa te kopesa mwana etumbu; soki obeti ye fimbu, akokufa te.
No retraigas la corrección al muchacho, Si lo castigas con vara, no morirá.
14 Na kobeta ye fimbu, okokangola molimo na ye na lifelo. (Sheol )
Lo castigarás con vara, Y librarás su alma del Seol. (Sheol )
15 Mwana na ngai, soki motema na yo ezali na bwanya, motema na ngai ekozala na esengo.
Hijo mío, si tu corazón es sabio, También a mí se me alegrará el corazón,
16 Solo, bomoto na ngai nyonso ekotonda na esengo, soki bibebu na yo elobi makambo ya sembo.
Mi ser interno también se alegrará Cuando tus labios hablen cosas rectas.
17 Tika ete motema na yo elulaka te bato ya masumu, kasi zalaka tango nyonso na posa makasi ya kotosa Yawe;
No tenga tu corazón envidia de los pecadores. Más bien, persevera en el temor a Yavé en todo tiempo.
18 pamba te suka na yo ekozala solo malamu mpe elikya na yo ekozala ya pamba te.
Porque ciertamente hay un porvenir, Y tu esperanza no será frustrada.
19 Mwana na ngai, yoka mpe zala na bwanya, batela motema na yo kati na nzela ya sembo.
Escucha tú, hijo mío, sé sabio, Y dirige tu corazón por el buen camino.
20 Kozala esika moko te na balangwi masanga to na bato ya lokoso,
No estés con los bebedores de vino, Ni con los comedores de carne,
21 pamba te balangwi masanga mpe bato na lokoso bakomaka babola, mpe bogoyigoyi ekolatisa bango bilamba epasuka.
Porque el ebrio y el glotón empobrecerán, Y el dormitar hará vestir harapos.
22 Yokela tata oyo aboti yo, mpe kotiola mama na yo te ata soki anuni.
Escucha a tu padre que te engendró, Y no desprecies a tu madre cuando sea anciana.
23 Luka bosolo, kasi koteka yango te; sala se bongo na bwanya, na mateya mpe na mayele.
Adquiere la verdad y no la vendas, También sabiduría, instrucción y entendimiento.
24 Tata ya moto ya sembo akozala na esengo mingi, mpe moto oyo abota mwana ya bwanya akosepela kati na ye.
El padre del justo se alegrará en gran manera. El que engendra un hijo sabio se gozará con él.
25 Tika ete tata na yo mpe mama na yo basepela! Tika ete mama oyo abota yo azala na esengo!
Alégrense tu padre y tu madre, Y regocíjese la que te dio a luz.
26 Mwana na ngai ya mobali, pesa ngai motema na yo, mpe tika ete miso na yo esepela na nzela na ngai!
Dame, hijo mío, tu corazón Y observen tus ojos mis caminos.
27 Pamba te mwasi ya ndumba azali lokola libulu ya monene, mpe mwasi ya mopaya azali lokola libulu ya mozindo.
Porque fosa profunda es la prostituta, Y pozo angosto la mujer extraña.
28 Mwasi ya ndumba atelemaka na ekenge lokola moyibi mpe akomisaka mibali bazoba koleka.
También ella, como asaltante, acecha, Y entre los hombres multiplica a los traicioneros.
29 Mpo na nani: « Ah ngai, mawa! » Mpo na nani: « Eh! » Mpo na nani koswanaswana? Mpo na nani kolelalela? Mpo na nani kowelana ezanga tina? Mpo na nani kotelisa miso?
¿Para quién es el ay? ¿Para quién las tristezas? ¿Para quién las contiendas? ¿Para quién el quejido? ¿Para quién las heridas sin causa? ¿Para quién los ojos enrojecidos?
30 Mpo na bato oyo bawumelaka liboso ya masanga ya vino, mpo na bato oyo bamelaka masanga ya makasi.
Para el que se detiene en el vino, Para los que prueban licores mezclados.
31 Kotalaka te masanga ya vino tango ezali motane, tango ezali kongala kati na kopo mpe kokita na pete na mongongo.
No mires al vino cuando rojea, Y lanza destellos en la copa, Porque se entra suavemente,
32 Na suka na yango, ekoswa yo lokola nyoka mpe ekotia yo minu lokola etupa.
Pero al fin, muerde como una serpiente. Pica como una víbora.
33 Miso na yo ekomona biloko na ndenge ya kokamwa, mpe motema na yo ekobimisa makambo ya bozoba.
Tus ojos mirarán cosas extrañas, Y tu corazón hablará cosas perversas.
34 Boye, okokoma lokola moto oyo alali kati na ebale monene, mpe lokola moto oyo alali na songe ya nzete ya molayi.
Serás como el que está acostado en alta mar, Como el que duerme en el palo de un velero,
35 Okoloba: « Babeti ngai, kasi nazali koyoka pasi te; babeti ngai fimbu, kasi nazali koyoka eloko te! Tango nini nakolamuka? Nakozongela lisusu komela vino. »
Y dirás: Me golpearon y no me dolió, Me azotaron, pero no lo sentí. Cuando despierte, lo volveré a buscar.