< Masese 17 >
1 Kolia na kimia ndambo ya lipa ya kokawuka ezali malamu koleka kovanda na ndako etonda na misuni elongo na koswana.
Melhor é um bocado seco, e com ele a tranquilidade, do que a casa cheia de vítimas, com contenda.
2 Mosali ya bwanya akozala na bokonzi likolo ya mwana mobali oyo asalaka soni, mpe akozwa libula elongo na bandeko.
O servo prudente dominará sobre o filho que faz envergonhar; e entre os irmãos repartirá a herança.
3 Bapetolaka palata na kikalungu, mpe bapetolaka wolo na fulu ya moto makasi, kasi ezali Yawe nde amekaka mitema.
O crisol é para a prata, e o forno para o ouro; mas o Senhor prova os corações.
4 Moto oyo asalaka mabe ayokaka maloba ya bato mabe, mokosi apesaka litoyi na ye na maloba ya lokuta.
O malfazejo atenta para o lábio iníquo: o mentiroso inclina os ouvidos à língua maligna.
5 Moto oyo anyokolaka mobola anyokolaka Mokeli ya mobola yango; moto oyo asepelaka na pasi ya moninga akozanga te kozwa etumbu.
O que escarnece do pobre insulta ao que o criou: o que se alegra da calamidade não ficará inocente.
6 Bakitani bazali motole ya bakoko, mpe baboti bazali lokumu ya bana.
Coroa dos velhos são os filhos dos filhos; e a glória dos filhos são seus pais.
7 Ndenge maloba ya lokumu ebongi te mpo na moto mabe, ndenge mpe maloba ya lokuta ebongi te mpo na mokonzi.
Não convém ao tolo o lábio excelente: quanto menos ao príncipe o lábio mentiroso.
8 Kanyaka ezalaka lokola kisi na miso ya moto oyo azali na yango; alongaka na esika nyonso oyo akendaka.
Pedra preciosa é o presente aos olhos dos que o recebem; para onde quer que se volver, servirá de proveito.
9 Moto oyo abombaka mabe alukaka bolingo, kasi moto oyo azongelaka yango tango nyonso akabolaka bato oyo balingani.
O que encobre a transgressão busca a amizade, mas o que renova a coisa, separa os maiores amigos.
10 Pamela ezalaka na litomba mpo na moto ya mayele, kasi kobeta zoba bafimbu nkama moko ezalaka na litomba te.
Mais profundamente entra a repreensão no prudente, do que cem açoites no tolo.
11 Moto mabe alukaka kaka kotomboka, kasi bakotindela ye ntoma ya motema mabe mpo na kotelemela ye.
Na verdade o rebelde não busca senão o mal, mas mensageiro cruel se enviará contra ele.
12 Kokutana na ngombolo oyo babotoli bana ezali malamu koleka kokutana na zoba oyo azali kati na bolema.
Encontre-se com o homem a ursa roubada dos filhos; mas não o louco na sua estultícia.
13 Pasi etikaka ata moke te ndako ya moto oyo azongisaka mabe mpo na malamu.
Quanto àquele que torna mal por bem, não se apartará o mal da sua casa.
14 Kobanda koswana ezali lokola kofungola nzela ya mayi; tika na yo liboso ete kobendana ekoma makasi.
Como o que solta as águas, é o princípio da contenda, pelo que, antes que sejas envolto, deixa a porfia.
15 Moto oyo alongisaka bato mabe mpe moto oyo akweyisaka bato ya sembo bazali, bango mibale, nkele na miso ya Yawe.
O que justifica ao ímpio, e condena ao justo, ambos são abomináveis ao Senhor, tanto um como o outro.
16 Mpo na nini mbongo ezala na maboko ya zoba? Mpo ete asomba bwanya wana azali na posa na yango te!
De que serviria o preço na mão do tolo para comprar a sabedoria, visto que não tem entendimento?
17 Molingami alingaka tango nyonso, mpe akomaka ndeko na tango ya pasi.
Em todo o tempo ama o amigo; e para a angústia nasce o irmão.
18 Moto oyo azangi mayele abetaka tolo mpo na kondima baniongo ya mopaya.
O homem falto de entendimento dá a mão, ficando por fiador diante do seu companheiro.
19 Moto oyo alingaka koswana alingaka masumu; moto oyo atongaka ekuke na ye na likolo amilukelaka kokweya.
O que ama a contenda ama a transgressão; o que alça a sua porta busca a ruína.
20 Moto ya motema mabe abongaka te, mpe moto ya lolemo ya lokuta akomona pasi.
O perverso de coração nunca achará o bem; e o que tem a língua dobre virá a cair no mal
21 Kozala na mwana ya zoba esalaka pasi na motema, mpe tata ya moto ya liboma akotikala kozala na esengo te.
O que gera a um tolo para a sua tristeza o faz; e o pai do insensato não se alegrará.
22 Motema ya esengo ebikisaka nzoto, kasi motema oyo etutami ebukaka mikuwa.
O coração alegre serve de bom remédio, mas o espírito abatido virá a secar os ossos.
23 Moto mabe azwaka kanyaka na nkuku mpo na kobebisa nzela ya bosembo.
O ímpio tomará o presente do seio, para perverter as veredas da justiça.
24 Bwanya emonanaka na elongi ya moto ya mayele, kasi miso ya zoba ekendaka kino na suka ya mokili.
No rosto do entendido se vê a sabedoria, porém os olhos do louco estão nas extremidades da terra.
25 Mwana oyo azangi mayele apesaka tata na ye mawa, mpe ayokisaka mama na ye pasi na motema.
O filho insensato é tristeza para seu pai, e amargura para a que o pariu.
26 Ezali malamu te kopesa moto ya sembo etumbu, mpe ezali malamu te kobeta bato ya lokumu na miso ya bosembo.
Não é bom também pôr pena ao justo, nem que firam os príncipes ao que obra justamente.
27 Moto oyo abatelaka monoko na ye azali na boyebi; moto oyo alengaka-lengaka te azali mayele.
Retém as suas palavras o que possui o conhecimento, e o homem de entendimento é de precioso espírito.
28 Ezala moto ya liboma, soki avandi kimia, amonanaka lokola moto ya bwanya; moto oyo akangaka monoko na ye amonanaka lokola moto ya mayele.
Até o tolo, quando se cala, será reputado por sábio; e o que cerrar os seus lábios por entendido.