Masese 17
1 Kolia na kimia ndambo ya lipa ya kokawuka ezali malamu koleka kovanda na ndako etonda na misuni elongo na koswana.
Melior est buccella sicca cum gaudio, quam domus plena victimis cum iurgio.
2 Mosali ya bwanya akozala na bokonzi likolo ya mwana mobali oyo asalaka soni, mpe akozwa libula elongo na bandeko.
Servus sapiens dominabitur filiis stultis, et inter fratres hereditatem dividet.
3 Bapetolaka palata na kikalungu, mpe bapetolaka wolo na fulu ya moto makasi, kasi ezali Yawe nde amekaka mitema.
Sicut igne probatur argentum, et aurum camino: ita corda probat Dominus.
4 Moto oyo asalaka mabe ayokaka maloba ya bato mabe, mokosi apesaka litoyi na ye na maloba ya lokuta.
Malus obedit linguae iniquae: et fallax obtemperat labiis mendacibus.
5 Moto oyo anyokolaka mobola anyokolaka Mokeli ya mobola yango; moto oyo asepelaka na pasi ya moninga akozanga te kozwa etumbu.
Qui despicit pauperem, exprobrat factori eius: et qui ruina laetatur alterius, non erit impunitus.
6 Bakitani bazali motole ya bakoko, mpe baboti bazali lokumu ya bana.
Corona senum filii filiorum: et gloria filiorum patres eorum.
7 Ndenge maloba ya lokumu ebongi te mpo na moto mabe, ndenge mpe maloba ya lokuta ebongi te mpo na mokonzi.
Non decent stultum verba composita: nec principem labium mentiens.
8 Kanyaka ezalaka lokola kisi na miso ya moto oyo azali na yango; alongaka na esika nyonso oyo akendaka.
Gemma gratissima, expectatio praestolantis: quocumque se vertit, prudenter intelligit.
9 Moto oyo abombaka mabe alukaka bolingo, kasi moto oyo azongelaka yango tango nyonso akabolaka bato oyo balingani.
Qui celat delictum, quaerit amicitias: qui altero sermone repetit, separat foederatos.
10 Pamela ezalaka na litomba mpo na moto ya mayele, kasi kobeta zoba bafimbu nkama moko ezalaka na litomba te.
Plus proficit correptio apud prudentem, quam centum plagae apud stultum.
11 Moto mabe alukaka kaka kotomboka, kasi bakotindela ye ntoma ya motema mabe mpo na kotelemela ye.
Semper iurgia quaerit malus: angelus autem crudelis mittetur contra eum.
12 Kokutana na ngombolo oyo babotoli bana ezali malamu koleka kokutana na zoba oyo azali kati na bolema.
Expedit magis ursae occurrere raptis foetibus, quam fatuo confidenti in stultitia sua.
13 Pasi etikaka ata moke te ndako ya moto oyo azongisaka mabe mpo na malamu.
Qui reddit mala pro bonis, non recedet malum de domo eius.
14 Kobanda koswana ezali lokola kofungola nzela ya mayi; tika na yo liboso ete kobendana ekoma makasi.
Qui dimittit aquam, caput est iurgiorum: et antequam patiatur contumeliam, iudicium deserit.
15 Moto oyo alongisaka bato mabe mpe moto oyo akweyisaka bato ya sembo bazali, bango mibale, nkele na miso ya Yawe.
Qui iustificat impium, et qui condemnat iustum, abominabilis est uterque apud Deum.
16 Mpo na nini mbongo ezala na maboko ya zoba? Mpo ete asomba bwanya wana azali na posa na yango te!
Quid prodest stulto habere divitias, cum sapientiam emere non possit? Qui altum facit domum suam, quaerit ruinam: et qui evitat discere, incidet in mala.
17 Molingami alingaka tango nyonso, mpe akomaka ndeko na tango ya pasi.
Omni tempore diligit qui amicus est: et frater in angustiis comprobatur.
18 Moto oyo azangi mayele abetaka tolo mpo na kondima baniongo ya mopaya.
Stultus homo plaudet manibus cum spoponderit pro amico suo.
19 Moto oyo alingaka koswana alingaka masumu; moto oyo atongaka ekuke na ye na likolo amilukelaka kokweya.
Qui meditatur discordias, diligit rixas: et qui exaltat os suum, quaerit ruinam.
20 Moto ya motema mabe abongaka te, mpe moto ya lolemo ya lokuta akomona pasi.
Qui perversi cordis est, non inveniet bonum: et qui vertit linguam, incidet in malum.
21 Kozala na mwana ya zoba esalaka pasi na motema, mpe tata ya moto ya liboma akotikala kozala na esengo te.
Natus est stultus in ignominiam suam: sed nec pater in fatuo laetabitur.
22 Motema ya esengo ebikisaka nzoto, kasi motema oyo etutami ebukaka mikuwa.
Animus gaudens aetatem floridam facit: spiritus tristis exiccat ossa.
23 Moto mabe azwaka kanyaka na nkuku mpo na kobebisa nzela ya bosembo.
Munera de sinu impius accipit, ut pervertat semitas iudicii.
24 Bwanya emonanaka na elongi ya moto ya mayele, kasi miso ya zoba ekendaka kino na suka ya mokili.
In facie prudentis lucet sapientia: oculi stultorum in finibus terrae.
25 Mwana oyo azangi mayele apesaka tata na ye mawa, mpe ayokisaka mama na ye pasi na motema.
Ira patris, filius stultus: et dolor matris quae genuit eum.
26 Ezali malamu te kopesa moto ya sembo etumbu, mpe ezali malamu te kobeta bato ya lokumu na miso ya bosembo.
Non est bonum, damnum inferre iusto: nec percutere principem, qui recta iudicat.
27 Moto oyo abatelaka monoko na ye azali na boyebi; moto oyo alengaka-lengaka te azali mayele.
Qui moderatur sermones suos, doctus et prudens est: et pretiosi spiritus vir eruditus.
28 Ezala moto ya liboma, soki avandi kimia, amonanaka lokola moto ya bwanya; moto oyo akangaka monoko na ye amonanaka lokola moto ya mayele.
Stultus quoque si tacuerit, sapiens reputabitur: et si compresserit labia sua, intelligens.
