< Masese 16 >
1 Motema ya moto esalaka mabongisi, kasi eyano ewutaka epai na Yawe.
Do homem são os planejamentos do coração, mas a reposta da boca [vem] do SENHOR.
2 Nzela nyonso ya moto emonanaka peto na miso na ye, kasi Yawe nde amekaka mitema.
Todos os caminhos do homem são puros aos seus [próprios] olhos; mas o SENHOR pesa os espíritos.
3 Pesa misala na yo epai na Yawe, mpe mabongisi na yo ekokokisama.
Confia tuas obras ao SENHOR, e teus pensamentos serão firmados.
4 Yawe asalaka makambo nyonso na tina, ezala bato mabe, asala bango mpo na mokolo ya pasi.
O SENHOR fez tudo para seu propósito; e até ao perverso para o dia do mal.
5 Moto nyonso ya lolendo azalaka nkele na miso ya Yawe; solo, akozanga te kozwa etumbu.
O SENHOR abomina todo orgulhoso de coração; certamente não ficará impune.
6 Bolingo mpe bosembo elongolaka mbeba; kotosa Yawe etindaka moto kokima mabe.
Com misericórdia e fidelidade a perversidade é reconciliada; e com o temor ao SENHOR se desvia do mal.
7 Soki Yawe asepeli na nzela ya moto, akoyokanisa ye na banguna na ye.
Quando os caminhos do homem são agradáveis ao SENHOR, ele faz até seus inimigos terem paz com ele.
8 Kozwa biloko moke kati na bosembo ezali malamu koleka kozwa bomengo ebele kati na nzela ya mabe.
Melhor é o pouco com justiça, do que a abundância de rendas com injustiça.
9 Motema ya moto esalaka mabongisi, kasi ezali Yawe nde asalaka ete ekokisama to te.
O coração do homem planeja seu caminho, mas é o SENHOR que dirige seus passos.
10 Maloba ya mokonzi ezali lokola Liloba na Nzambe, ekweyaka te kati na kosambisama.
Nos lábios do rei estão palavras sublimes; sua boca não transgride quando julga.
11 Emekelo kilo ya sembo mpe basani oyo bamekelaka kilo ezali ya Yawe, mpe kilo nyonso ya saki ezali likambo na Ye.
O peso e a balança justos pertencem ao SENHOR; a ele pertencem todos os pesos da bolsa.
12 Ezali malamu te mpo na mokonzi kosala mabe, pamba te bokonzi elendisamaka nde na nzela ya bosembo.
Os reis abominam fazer perversidade, porque com justiça é que se confirma o trono.
13 Bakonzi balingaka maloba ya solo, mpe bapesaka moto oyo alobaka na bosembo lokumu.
Os lábios justos são do agrado dos reis, e eles amam ao que fala palavras direitas.
14 Kanda ya mokonzi ememaka na kufa, kasi moto ya bwanya ayebaka kokitisa yango.
A ira do rei é como mensageiros de morte; mas o homem sábio a apaziguará.
15 Soki elongi ya mokonzi ezali kongenga, elingi koloba: bomoi. Bolamu na ye ezali lokola lipata ya mvula ya eleko ya suka.
No brilho do rosto do rei há vida; e seu favor é como uma nuvem de chuva tardia.
16 Bwanya ezali malamu koleka wolo, mpe kozwa mayele ezali na litomba koleka palata.
Obter sabedoria é tão melhor do que o ouro! E obter sabedoria é mais excelente do que a prata.
17 Bato ya sembo batambolaka na nzela oyo epesaka mabe mokongo. Moto oyo abatelaka motema na ye abatelaka nde bomoi na ye.
A estrada dos corretos se afasta do mal; e guarda sua alma quem vigia seu caminho.
18 Lolendo eyaka liboso ya kobebisama, mpe komimatisa eyaka liboso ya kokweyisama.
Antes da destruição vem a arrogância, e antes da queda vem a soberba de espírito.
19 Kozala moto ya komikitisa mpe kozala elongo na bato bakelela ezali malamu koleka kokabola bomengo ya bitumba elongo na bato ya lolendo.
É melhor ser humilde de espírito com os mansos, do que repartir despojos com os arrogantes.
20 Moto oyo akanisaka na tina na makambo amonaka bolamu. Esengo na moto oyo atiaka elikya na Yawe.
Aquele que pensa prudentemente na palavra encontrará o bem; e quem confia no SENHOR é bem-aventurado.
21 Babengaka moto oyo azali na motema ya bwanya moto ya mayele, mpe bibebu ya kimia ebakisaka boyebi.
O sábio de coração será chamado de prudente; e a doçura dos lábios aumentará a instrução.
22 Mayele ezali etima ya bomoi mpo na bato oyo bazali na yango, kasi bozoba ezali etumbu mpo na bazoba.
Manancial de vida é o entendimento, para queles que o possuem; mas a instrução dos tolos é loucura.
23 Motema ya moto ya bwanya ekomisaka monoko na ye mayele, mpe bibebu na ye ebakisaka boyebi.
O coração do sábio dá prudência à sua boca; e sobre seus lábios aumentará a instrução.
24 Maloba ya elengi ezalaka lokola mafuta ya nzoyi, epesaka kimia na motema mpe lobiko na mikuwa.
Favo de mel são as palavras suaves: doces para a alma, e remédio para os ossos.
25 Nzela mosusu emonanaka sembo na miso ya bato, nzokande, na suka, ememaka na kufa.
Há um caminho que parece direito ao homem, porém seu fim são caminhos de morte.
26 Nzala etindaka mosali ete asala mosala, monoko na ye etindikaka ye na mosala.
A alma do trabalhador faz ele trabalhar para si, porque sua boca o obriga.
27 Moto ya Beliali abongisaka kosala mabe, mpe maloba na ye ezali lokola moto oyo etumbaka.
O homem maligno cava o mal, e em seus lábios [há] como que um fogo ardente.
28 Moto mabe alonaka koswana, moto ya songisongi akabolaka baninga.
O homem perverso levanta contenda, e o difamador faz [até] grandes amigos se separarem.
29 Moto ya mobulu abendaka moninga na ye mpe atambolisaka ye na nzela ya mabe.
O homem violento ilude a seu próximo, e o guia por um caminho que não é bom.
30 Moto oyo akangi miso mpe bibebu na ye mpo na kosala mabongisi ya mabe asili kosala masumu.
Ele fecha seus olhos para imaginar perversidades; ele aperta os lábios para praticar o mal.
31 Suki ya pembe ezali motole ya nkembo; bazwaka yango na nzela ya bosembo.
Cabelos grisalhos são uma coroa de honra, [caso] se encontrem no caminho de justiça.
32 Moto oyo akangaka motema azali makasi koleka elombe, mpe moto oyo ayebi komikanga azali makasi koleka moto oyo abotolaka bingumba.
Melhor é o que demora para se irritar do que o valente; e [melhor é] aquele que domina seu espírito do que aquele que toma uma cidade.
33 Bakobetaka zeke kati na elamba ya Nganga-Nzambe, kasi mikano nyonso ewutaka na Yawe.
A sorte é lançada no colo, mas toda decisão pertence ao SENHOR.