Masese 14
1 Mwasi ya bwanya atongaka ndako na ye, kasi mwasi oyo azangi mayele abukaka yango na maboko na ye moko.
Kvinnevisdom byggjer huset sitt, men dårskap riv det ned med henderne.
2 Moto oyo atambolaka alima atosaka Yawe, kasi moto oyo nzela na ye etengama-tengama atiolaka Ye.
Den som ottast Herren, fer ærleg fram, men krokvegar gjeng den som vanvyrder honom.
3 Kati na monoko ya moto oyo azangi mayele, ezalaka na nzete ya lolendo, kasi bibebu ya moto ya bwanya ebatelaka ye.
I narrens munn er ovmods ris, men dei vise hev lipporne sine til vern.
4 Esika oyo ezalaka na ngombe te, elielo mpe ezalaka na eloko te, pamba te ezali makasi ya bangombe nde epesaka bomengo.
Utan uksar er krubba tom, men når stuten er sterk, vert innkoma stor.
5 Motatoli ya sembo akosaka te, kasi motatoli ya mabe alobaka lokuta.
Ikkje lyg eit ærlegt vitne, men det falske vitne andar lygn.
6 Motioli alukaka bwanya mpe azwaka yango te, kasi boyebi eyaka na pete epai na moto ya mayele.
Spottaren søkjer visdom, men fåfengt, men lett finn den skynsame kunnskap.
7 Zala mosika ya zoba, pamba te okotikala kozwa boyebi te na bibebu na ye.
Gakk burt frå ein dåre, ei fekk du der merka lippor med kunnskap.
8 Bwanya ya moto ya mayele esosolisaka ye nzela na ye, kasi bozoba ya bato oyo bazangi mayele: lokuta.
Klok manns visdom er: han skynar vegen sin, men dåre-narreskapen er: dei svik seg sjølv.
9 Bazoba balingaka te kosenga bolimbisi, kasi ngolu na Nzambe ezalaka kati na bato ya sembo.
Dårar fær spott av sitt eige skuldoffer, men millom ærlege folk er godhug.
10 Motema eyebaka pasi na yango moko, moko te akoki kokabola na yango esengo.
Hjarta kjenner si eigi sorg, og gleda legg ingen framand seg uppi.
11 Ndako ya moto mabe ekobukana, kasi ndako ya kapo ya bayengebene ekofuluka.
Gudlause folk fær sitt hus lagt i øyde, men ærlege folk ser tjeldet sitt bløma.
12 Nzela mosusu emonanaka sembo na miso ya bato, nzokande, na suka, ememaka na kufa.
Mang ein veg tykkjer folk er rett, men enden på honom er vegar til dauden.
13 Ezala kati na koseka, motema ekoki kozala na mawa, mpe esengo ekoki kosuka na mawa.
Jamvel midt i låtten kjenner hjarta vondt, og enden på gleda er sorg.
14 Bato oyo batambolaka na boyengebene te bakozwa lifuti kolanda misala na bango, kasi moto ya sembo mpe akozwa lifuti kolanda misala na ye.
Av åtferdi si skal den fråfalne mettast, og ein god mann held seg burte frå han.
15 Moto oyo azangi mayele andimaka makambo nyonso oyo balobaka, kasi moto ya mayele atambolaka na bokebi.
Den einfalde trur kvart ordet, men den kloke agtar på sine stig.
16 Moto ya bwanya abangaka mabe mpe akimaka yango, kasi zoba atombokaka, na elikya nyonso.
Den vise ottast og held seg frå vondt, men dåren er brålyndt og trygg.
17 Moto oyo asilikaka noki asalaka makambo ya bozoba, mpe bayinaka moto ya mayele mabe.
Bråsinna mann gjer narreverk, og meinsløg mann vert hata.
18 Bato oyo bazangi mayele bazwaka bozoba lokola libula, kasi bato ya mayele bazwaka boyebi lokola motole.
Einfalde erver dårskap, men dei kloke fær kunnskap til krans.
19 Bato mabe bakofukama liboso ya bato ya malamu, bato ya mitema mabe bakofukama na ekuke ya bato ya sembo.
Vonde skal bøygja seg for dei gode, og gudlause ved portarne til den rettferdige.
20 Mobola ayinamaka ata epai na moninga na ye moko, kasi mozwi azalaka na baninga ebele.
Ein fatig vert hata av venen sin jamvel, men ein rik vert elska av mange.
21 Moto oyo atiolaka moninga na ye asalaka lisumu, kasi esengo na moto oyo asalaka bato bakelela bolamu.
Vanvyrder du næsten din, syndar du, men sæl den som ynkast yver armingar.
22 Boni, bato oyo babongisaka kosala mabe bazali na libunga te? Kasi boboto mpe solo ezali epai ya bato oyo babongisaka kosala bolamu.
Skal ikkje dei fara vilt som finn på vondt, og miskunn og truskap timast deim som finn på godt?
23 Mosala nyonso epesaka litomba, kasi maloba ya pamba ememaka na bobola.
Alt stræv fører vinning med seg, men tome ord gjev berre tap.
24 Bozwi ya bato ya bwanya ezalaka lokola motole na bango, kasi bozoba ya bato oyo bazangi mayele ezalaka lokola liboma.
Rikdomen er for dei vise ei krans, men narreskapen hjå dårar er narreskap.
25 Motatoli oyo alobaka solo abikisaka bato ebele, kasi motatoli ya mabe alobaka lokuta.
Eit sanningsvitne bergar liv, men den som andar lygn, er full av svik.
26 Moto oyo atosaka Yawe akomaka na kondima makasi, mpe bana na ye bakozwa ekimelo.
Den som ottast Herren, hev ei borg so fast, og for hans born det finnast skal ei livd.
27 Kotosa Yawe ezali etima ya bomoi, ekangolaka na mitambo ya kufa.
Otte for Herren er livsens kjelda, so ein slepp undan daudesnaror.
28 Kozala na bato ebele epesaka mokonzi lokumu, kasi mokonzi akweyaka soki azali na bato te.
Mykje folk er konungs prydnad, men folkemink er hovdings fall.
29 Moto oyo asilikaka noki te azalaka mayele, kasi moto oyo akangaka motema te abimisaka bozoba na ye.
Langmodig mann hev mykje vit, men bråhuga mann syner narreskap.
30 Motema oyo ezali na kimia epesaka bomoi na nzoto, kasi bilulela epolisaka mikuwa.
Spaklyndt hjarta er likamens liv, men ilska er ròt i beini.
31 Moto oyo anyokolaka mobola atiolaka Mokeli ya mobola yango, kasi moto oyo asalelaka moto akelela bolamu apesaka Ye lokumu.
Trykkjer du armingen, spottar du skaparen hans, men du ærar skaparen når du er mild mot fatigmann.
32 Babenganaka moto mabe mpo na mabe na ye, kasi moto ya sembo awumelaka na elikya kino ata na kufa.
I ulukka si lyt den gudlause stupa, men den rettferdige hev trygd når han skal døy.
33 Bwanya ewumelaka kati na motema ya moto oyo azali na bososoli; kasi boni, ekoyebana solo kati na bazoba?
I hjarta på den vituge held visdomen seg still, men hjå dårar ter han seg fram.
34 Bosembo etombolaka ekolo, kasi lisumu ememelaka bato soni.
Rettferd upphøgjer eit folk, men syndi er skam for folki.
35 Mokonzi asepelaka na mosali ya bwanya, kasi mosali oyo ayokisaka ye soni apelisaka kanda na ye.
Kongen likar godt den kloke tenar, men harmast på den som skjemmer seg ut.
