Masese 14
1 Mwasi ya bwanya atongaka ndako na ye, kasi mwasi oyo azangi mayele abukaka yango na maboko na ye moko.
Az asszonyok legbölcsebbike fölépítette házát, de az oktalanság önkezeivel lerontja.
2 Moto oyo atambolaka alima atosaka Yawe, kasi moto oyo nzela na ye etengama-tengama atiolaka Ye.
Egyenességében jár, a ki az Örökkévalót féli, de álnok az útjain, a ki őt megveti.
3 Kati na monoko ya moto oyo azangi mayele, ezalaka na nzete ya lolendo, kasi bibebu ya moto ya bwanya ebatelaka ye.
Az oktalannak szájában a gőgnek vesszeje van, de a bölcsek ajkai megőrzik őket,
4 Esika oyo ezalaka na ngombe te, elielo mpe ezalaka na eloko te, pamba te ezali makasi ya bangombe nde epesaka bomengo.
Ökrök híján tiszta a jászol, de termések bősége a marha erejében van.
5 Motatoli ya sembo akosaka te, kasi motatoli ya mabe alobaka lokuta.
Hűséges tanú nem hazudik, de hazugságokat terjeszt hazug tanú.
6 Motioli alukaka bwanya mpe azwaka yango te, kasi boyebi eyaka na pete epai na moto ya mayele.
Keresett a csúfoló bölcsességet, de nincs, az értelmesnek azonban könnyű a tudás.
7 Zala mosika ya zoba, pamba te okotikala kozwa boyebi te na bibebu na ye.
Menj el a balga ember közeléből, és nem ismerted meg tudásnak ajkait,
8 Bwanya ya moto ya mayele esosolisaka ye nzela na ye, kasi bozoba ya bato oyo bazangi mayele: lokuta.
Az okosnak bölcsessége: érteni az útját, de a balgák oktatalansága csalárdság.
9 Bazoba balingaka te kosenga bolimbisi, kasi ngolu na Nzambe ezalaka kati na bato ya sembo.
Az oktalanok közt tolmács a bűn és az egyenesek közt a jóakarat.
10 Motema eyebaka pasi na yango moko, moko te akoki kokabola na yango esengo.
A szív ismeri önmagának keservét, és örömébe nem vegyül idegen.
11 Ndako ya moto mabe ekobukana, kasi ndako ya kapo ya bayengebene ekofuluka.
A gonoszok háza megsemmisül, de az egyenesek sátra virul.
12 Nzela mosusu emonanaka sembo na miso ya bato, nzokande, na suka, ememaka na kufa.
Van út, mely egyenes az ember előtt, de a vége – halálnak útjai.
13 Ezala kati na koseka, motema ekoki kozala na mawa, mpe esengo ekoki kosuka na mawa.
Nevetés közt is fájhat a szív, és az örömnek vége bánat.
14 Bato oyo batambolaka na boyengebene te bakozwa lifuti kolanda misala na bango, kasi moto ya sembo mpe akozwa lifuti kolanda misala na ye.
Saját útjaiból lakik jól a tévedt szívű, az övéiből a jó ember.
15 Moto oyo azangi mayele andimaka makambo nyonso oyo balobaka, kasi moto ya mayele atambolaka na bokebi.
Az együgyű minden szónak hisz, de az okos ügyel lépésére.
16 Moto ya bwanya abangaka mabe mpe akimaka yango, kasi zoba atombokaka, na elikya nyonso.
A bölcs fél és kerüli a rosszat, de a balga fölháborodik és elbizakodik.
17 Moto oyo asilikaka noki asalaka makambo ya bozoba, mpe bayinaka moto ya mayele mabe.
A hirtelen haragú oktalanságot követ el, és a fondorlatok embere meggyűlöltetik.
18 Bato oyo bazangi mayele bazwaka bozoba lokola libula, kasi bato ya mayele bazwaka boyebi lokola motole.
Birtokul nyertek az együgyűek oktalanságot, de az okosok körülfogják a tudást.
19 Bato mabe bakofukama liboso ya bato ya malamu, bato ya mitema mabe bakofukama na ekuke ya bato ya sembo.
Legörnyedtek a rosszak a jók előtt és a gonoszok az igaznak kapuinál.
20 Mobola ayinamaka ata epai na moninga na ye moko, kasi mozwi azalaka na baninga ebele.
Társánál is gyűlöletessé válik a szegény, de a gazdagnak barátai sokan vannak.
21 Moto oyo atiolaka moninga na ye asalaka lisumu, kasi esengo na moto oyo asalaka bato bakelela bolamu.
A ki gúnyolódik felebarátján, vétkezik, de a ki könyörül a szegényeken, boldog az.
22 Boni, bato oyo babongisaka kosala mabe bazali na libunga te? Kasi boboto mpe solo ezali epai ya bato oyo babongisaka kosala bolamu.
Nemde eltévelyegnek a rosszat koholók, de szeretetet és hűséget találnak a jót koholók.
23 Mosala nyonso epesaka litomba, kasi maloba ya pamba ememaka na bobola.
Minden fáradalomból nyereség származik, de az ajkak beszédje csak hiányra visz.
24 Bozwi ya bato ya bwanya ezalaka lokola motole na bango, kasi bozoba ya bato oyo bazangi mayele ezalaka lokola liboma.
A bölcsek koronája a gazdagságuk, a balgák oktalansága oktalanság.
25 Motatoli oyo alobaka solo abikisaka bato ebele, kasi motatoli ya mabe alobaka lokuta.
Lelkeket ment meg az igaz tanú, de hazugságokat terjeszt a csalárd.
26 Moto oyo atosaka Yawe akomaka na kondima makasi, mpe bana na ye bakozwa ekimelo.
Az istenfélelemben erős bizalom van, fiainak is menedékük lesz.
27 Kotosa Yawe ezali etima ya bomoi, ekangolaka na mitambo ya kufa.
Az istenfélelem életforrás, hogy távozzunk a halál tőreitől.
28 Kozala na bato ebele epesaka mokonzi lokumu, kasi mokonzi akweyaka soki azali na bato te.
Abban, hogy sok a nép, van a király dísze, és a nemzet fogytában a fejedelem rettegése.
29 Moto oyo asilikaka noki te azalaka mayele, kasi moto oyo akangaka motema te abimisaka bozoba na ye.
A késedelmes haragú nagy értelmességű, de a hirtelen indulatú oktalanságot visz el.
30 Motema oyo ezali na kimia epesaka bomoi na nzoto, kasi bilulela epolisaka mikuwa.
A testnek élete a szelíd szív, de a csontok rothadása a vakbuzgalom.
31 Moto oyo anyokolaka mobola atiolaka Mokeli ya mobola yango, kasi moto oyo asalelaka moto akelela bolamu apesaka Ye lokumu.
A ki nyomorgatja a szegényt, az káromolta alkotóját, de tiszteli őt, a ki könyörül a szűkölködőn.
32 Babenganaka moto mabe mpo na mabe na ye, kasi moto ya sembo awumelaka na elikya kino ata na kufa.
Szerencsétlenségében eltaszíttatik a gonosz, de halálakor is bízik az igaz.
33 Bwanya ewumelaka kati na motema ya moto oyo azali na bososoli; kasi boni, ekoyebana solo kati na bazoba?
Az értelmesnek szívében bölcsesség nyugszik, de a balgák közepében kitudódik.
34 Bosembo etombolaka ekolo, kasi lisumu ememelaka bato soni.
Igazság felemeli a nemzetet, de a népek gyalázata a vétek.
35 Mokonzi asepelaka na mosali ya bwanya, kasi mosali oyo ayokisaka ye soni apelisaka kanda na ye.
A király jóakarata az eszes szolgáé, de haragja lesz a szégyenletesé.
