Ebandeli 24
1 Abrayami akomaki mobange mpe mibu ya bomoi na ye epusanaki. Yawe apambolaki ye na makambo nyonso.
亞巴郎年紀已老，上主在一切事上常祝福他。
2 Abrayami alobaki na mosali na ye, oyo awumelaki mingi na ndako na ye mpe azalaki kokamba biloko na ye nyonso: — Tia loboko na yo na se ya mopende na ngai
亞巴郎對管理他所有家產的老僕人說：「請你將手放在我的胯下，
3 mpe lapa ndayi na Kombo na Yawe, Nzambe oyo asala likolo mpe mokili, ete okozwela te mwana na ngai ya mobali mwasi kati na bana basi ya Kanana, ba-oyo nazali kovanda kati na bango.
要你指著上主、天地的天主起誓：你決不要為我的兒子，由我現住的客納罕人中，娶一個女子為妻；
4 Kasi okokende na mokili na ngai mpe na libota na ngai, mpe okozwa mwasi moko mpo na Izaki, mwana na ngai ya mobali.
卻要到我的故鄉，我的親族中去，為我的兒子依撒格娶妻。」
5 Mosali atunaki ye: — Tango mosusu mwasi yango akolinga na ye te kolanda ngai na mokili oyo. Boni, nakoki na ngai kozongisa mwana na yo ya mobali na mokili epai wapi owuta?
僕人對他說：「假使那女子不願跟我到此地來，我能否帶你的兒子回到你的本鄉﹖」
6 Abrayami alobaki: — Keba na yo! Kozongisa mwana na ngai kuna te.
亞巴郎答覆他說：「你切不可帶我的兒子回到那裏去。
7 Yawe, Nzambe ya likolo, oyo abimisaki ngai na ndako ya tata na ngai mpe na mokili epai wapi nabotama, oyo alobaki na ngai mpe alakaki ngai na nzela ya ndayi ete akopesa mokili oyo na bakitani na ngai, akotindela yo anjelu na Ye mpo ete azala liboso na yo mpe mpo ete okoka koyela mwana na ngai ya mobali mwasi ya mokili wana.
那引我出離父家和我生身地，同我談過話，對我起誓說「我必將這地賜給你後裔」的上主，上天的天主，必派遣自己的使者作你的前導，領你由那裏給我兒子娶個妻子。
8 Soki mwasi yango aboyi na ye kolanda yo, wana okangolami na ndayi oyo nazali kosenga yo kolapa. Kasi komeka kozongisa mwana na ngai ya mobali kuna te.
假若那女子不願跟你來，你對我起的誓，就與你無涉；無論如何，你不能帶我的兒子回到那裏去。」
9 Boye, mosali atiaki loboko na se ya mopende ya Abrayami, nkolo na ye, alapaki ndayi ya kosala makambo yango.
僕人遂將手放在主人亞巴郎的胯下，為這事向他起了誓。
10 Bongo mosali azwaki bashamo zomi kati na bashamo ya nkolo na ye elongo na biloko ya ndenge na ndenge oyo eleki kitoko; akendeki na Arami mpe azwaki nzela ya engumba ya Naori.
僕人由他主人的駱駝中，牽了十匹駱駝，帶著主人的各樣寶物，起身往美索不達米亞的納曷爾城去了。
11 Tango akomaki kuna, avandisaki bashamo pembeni ya libulu ya mayi, na libanda ya engumba. Ezalaki na pokwa, na tango oyo basi babimaka mpo na kotoka mayi.
傍晚，女人們出來打水的時候，他叫駱駝臥在城外的水井旁，
12 Abondelaki: « Eh Yawe, Nzambe ya Abrayami, nkolo na ngai, longisa ngai na mokolo ya lelo mpe lakisa bolamu na Yo epai ya Abrayami, nkolo na ngai.
然後說：「上主、我主人亞巴郎的天主! 求你對我主人亞巴郎施行仁慈，今日使我幸運。
13 Tala, natelemi pene ya libulu ya mayi mpe bana basi ya engumba bazali kobima mpo na koya kotoka mayi.
看我站在水泉旁，此時城中的女子正出來打水。
14 Tika ete mwana mwasi oyo nakoloba na ye: ‹ Nabondeli yo, tengemisa mbeki na yo mpo ete namela mayi, › mpe ye akozongisela ngai: ‹ Mela na yo, mpe nakomelisa lisusu bashamo na yo, › azala mwasi oyo oponi mpo na Izaki, mosali na Yo. Na nzela oyo, nakoyeba ete olakisi bolamu na Yo epai ya nkolo na ngai. »
我對那個少女說：請你放下水罐，讓我喝點水。如果她答說：請喝! 並且我還要打水給你的駱駝喝，她即是你為你的僕人依撒格預定的少女；由此我知道，你對我主人施行了仁慈。」
15 Liboso ete asilisa kosambela, Rebeka abimaki na mbeki na ye na lipeka. Azalaki mwana mwasi ya Betweli, mwana mobali ya Milika oyo azalaki mwasi ya Naori, ndeko ya Abrayami.
話還沒有說完，黎貝加就肩著水罐出來了。她是亞巴郎的兄弟納曷爾的妻子米耳加的兒子貝突耳的女兒。
16 Elenge mwasi azalaki kitoko penza, ayebaki nanu nzoto ya mibali te; ata mobali moko te asangisaki na ye nzoto. Akitaki na libulu ya mayi, atondisaki mbeki na ye mpe amataki.
這少女容貌很美，是個還沒有人認識的處女。她下到水泉，灌滿了水罐，就上來了。
17 Mosali akimaki mbangu mpo na kokutana na ye mpe alobaki: — Nabondeli yo, tika ngai namela ndambo ya mayi na mbeki na yo.
僕人就跑上前去迎著她說：「請讓我喝點你水罐裏的水，好嗎! 」
18 Mwana mwasi alobaki: — Mela na yo, nkolo na ngai! Akitisaki mbeki mbangu na maboko na ye mpe apesaki ye mpo ete amela.
她回答說：「先生! 請喝! 」她急忙將水罐放低，托在手上讓他喝。
19 Sima na kopesa ye mayi ya komela, alobaki: — Nakotoka lisusu mayi mpo na bashamo na yo nyonso kino ekosilisa komela.
他喝足了以後，少女說：「我再為你的駱駝打水，叫牠們也喝足。」
20 Asalaki na lombangu mpe asopaki mayi nyonso ya mbeki na ye na esika oyo banyama emelelaka mayi; akimaki lisusu na libulu mpe atokaki mayi mpo na bashamo na ye nyonso.
遂急忙將罐裏的水倒在槽裏，再跑到那井裏去打水，打給他的駱駝喝。
21 Mosali azalaki kotala ye na bokebi, alobaki eloko moko te mpo na koyeba soki Yawe alongisi mobembo na ye to te.
僕人在旁靜靜地注視她，急願知道，是否上主已使他此行成功。
22 Tango bashamo esilisaki komela mayi, mosali azwaki lopete moko ya wolo, oyo batiaka na zolo mpe ezalaki ya bagrame motoba. Azwaki mpe basheneti mibale ya wolo: moko na moko ezalaki na bagrame koleka nkama moko.
駱駝喝完了水以後，老人就拿出一個半「協刻耳」重的金鼻環，和一對重十「協刻耳」的金手鐲，給她戴上，
23 Atunaki ye: — Ozali mwana mwasi ya nani? Nabondeli yo, yebisa ngai. Boni, esika ekoki komonana na ndako ya tata na yo mpo na biso mpo ete tolekisa kuna butu?
然後說：「請你告訴我你是誰的女兒﹖你父親家裏，有沒有地方可讓我們過宿﹖」
24 Azongiselaki ye: — Nazali mwana ya Betweli, mwana mobali ya Milika mpe Naori.
她回答說：「我是米耳加給納曷爾所生之子貝突耳的女兒。」
25 Abakisaki: — Tozali na matiti mpe biloko ebele ya koleisa bibwele; tozali mpe na esika mpo na yo mpo ete olekisa butu.
她又繼續說：「我們家裏有很多草料和飼糧，而且還有地方可供過宿。」
26 Boye, mosali akitisaki moto na ye na se mpe agumbamelaki Yawe.
老人就俯身朝拜了上主，說：「
27 Alobaki: « Tika ete Yawe, Nzambe ya nkolo na ngai, Abrayami, akumisama; Ye oyo atiki te kolakisa bolamu na Ye mpe boyengebene na Ye epai ya nkolo na ngai, pamba te atambolisi ngai na mobembo kino na ndako ya bandeko ya nkolo na ngai! »
上主，我主人亞巴郎的天主應受讚美! 因為他不斷以仁慈和忠信善待了我的主人。上主也一路引我來到了我主人的老家。」
28 Elenge mwasi akimaki mbangu na ndako mpe alobaki epai ya mama na ye makambo oyo elekaki.
那少女跑回去，將這一切事告訴了她母親家中的人。
29 Rebeka azalaki na ndeko moko ya mobali oyo kombo na ye ezalaki « Labani. » Ye mpe abimaki mbangu mpo na kokutana na mosali ya Abrayami kuna na libulu ya mayi.
黎貝加有個哥哥名叫拉班，他一看見他妹妹鼻上的金環，和手腕上的金鐲，聽見他妹妹黎貝加說：「那人如此如此對我說。」
30 Tango kaka amonaki lopete oyo batiaki na zolo mpe basheneti na maboko ya ndeko na ye ya mwasi, mpe ayokaki Rebeka koloba makambo oyo mosali alobaki mpo na ye, akendeki epai ya mosali mpo ete amonaki ye ya kotelema pene ya bashamo, pembeni ya libulu ya mayi.
拉班就跑去見那在郊外水泉旁的人，迨他來到那人那裏，見他仍站在靠近水泉的駱駝旁，
31 Alobaki: « Yaka na ndako na biso, yo oyo opambolama na Yawe. Mpo na nini otelemi awa na libanda? Nabongisi ndako mpe esika mpo na bashamo. »
就對他說：「你這受上主祝福的人，請來我已預備好了房屋和餵駱駝的地方；你為什麼還站在郊外﹖」
32 Boye mosali ya Abrayami akotaki na ndako ya Labani, mpe bakitisaki biloko oyo ezalaki na likolo ya bashamo. Bamemaki bashamo na ye na esika oyo ezalaki na matiti mpe bilei ya banyama. Bamemaki mpe mayi mpo na ye mpe mpo na bato oyo bazalaki elongo na ye mpo ete basukola makolo.
拉班便將那人領進家去，卸了駱駝，餵上草料和飼糧；又拿水給他和與他同來的人洗腳，
33 Batielaki ye lisusu biloko ya kolia, kasi alobaki: — Nakoki kolia te kino nakosilisa koloba makambo nyonso oyo nazali na yango. Labani alobaki na ye: — Yebisa biso makambo yango.
然後在他面前擺上飯，但僕人卻說：「在我未說明我的來意之前，我不吃飯。」拉班說：「你說罷! 」
34 Azongisaki: — Nazali mosali ya Abrayami.
他說：「我是亞巴郎的僕人，
35 Yawe apambola mingi nkolo na ngai mpe akomisa ye mozwi: apesa ye bameme, bantaba, bangombe, palata mpe wolo, basali ya mibali mpe ya basi, ba-ane mpe bashamo.
上主厚厚地祝福了我的主人，使他十分富有，賜了他羊群、牛群、金銀、僕婢、駱駝和驢子。
36 Sara, mwasi ya nkolo na ngai, na kimobange na ye, abotelaki nkolo na ngai mwana mobali, mpe nkolo na ngai apesaki biloko na ye nyonso epai ya mwana yango.
我主人的妻子撒辣，在老年給我主人生了一個兒子，主人遂將所有的財產都給了他。
37 Nzokande, nkolo na ngai alapisaki ngai ndayi na maloba oyo: « Kati na bana basi ya Kanana epai wapi nazali kovanda, okozwela mwana na ngai mwasi awa te.
我主人叫我起誓說：你決不要給我的兒子，由我現居地的客納罕人中，娶一個女子為妻。
38 Kasi okokende na libota ya tata na ngai mpe na ekolo na ngai, kuna nde okozwa mwasi mpo na mwana na ngai ya mobali. »
你該到我的父家和我的同族中，為我兒子娶妻。
39 Nazongiselaki nkolo na ngai: « Tango mosusu, mwasi yango akolinga na ye kolanda ngai te. »
我對我主人說：假使女兒不願跟我來怎麼辦﹖
40 Mpe ye alobaki na ngai lisusu: « Yawe oyo natambolaki liboso na Ye akotinda anjelu na Ye elongo na yo mpe akolongisa mobembo na yo mpo ete ozwela mwana na ngai ya mobali mwasi oyo akowuta na ekolo na ngai mpe na libota ya tata na ngai.
他回答我說：我一向在上主面前行走，他必派遣自己的使者與你同行，使你此行必成功，能由我的同族，我的父家，為我兒子娶妻。
41 Boye tango okokende na ekolo na ngai, soki baboyi kopesa yo ye, okozala na ngambo te na ndayi oyo nalapisi yo. »
只要你去了我同族那裏，你就履行了對我起的誓；若是他們不給你，你對我起的誓，就與你無涉。
42 Nzokande lelo, tango nakomaki na libulu ya mayi, nasambelaki: « Oh Yawe, Nzambe ya nkolo na ngai, Abrayami, nabondeli Yo, longisa mobembo na ngai.
今天我到了水泉那裏就說：上主，我主人亞巴郎的天主! 惟願你使我此行成功。
43 Tala ngai, natelemi pembeni ya libulu oyo ya mayi, elenge mwasi oyo akobima mpo na koya kotoka mayi mpe oyo nakoloba na ye: ‹ Nabondeli yo, nakoki kozwa ndambo ya mayi ya komela na mbeki na yo? ›
看我現在站在泉旁，我對那個出來打水的少女說：請你讓我喝點你水罐裏的水罷!
44 Mpe ye akozongisela ngai: ‹ Mela na yo, mpe nakotoka lisusu mayi mpo na bashamo na yo, › tika ete ye nde azala mwasi oyo Yawe aponi mpo na mwana mobali ya nkolo na ngai. »
如果她對我說：請喝，並且我還要打水給你的駱駝喝，她即是上主為我主人的兒子預定的妻子。
45 Liboso ete nasilisa kosambela kati na motema na ngai, Rebeka abimaki na mbeki na lipeka na ye. Akitaki na libulu ya mayi mpe atokaki mayi. Nalobaki na ye: « Nabondeli yo, pesa ngai mayi ya komela. »
我心裏尚未說完這話，看，黎貝加肩著水罐來了，下到水泉那裏打水，我就對她說：請給我一點水喝!
46 Akitisaki mbangu mbeki na ye wuta na lipeka na ye mpe alobaki: « Mela na yo, mpe nakomelisa lisusu bashamo na yo. » Boye namelaki mayi, mpe amelisaki lisusu bashamo mayi.
她急忙從肩上放下水罐說：你喝，並且我還要打水給你的駱駝喝。我喝了，同時她也給了駱駝水喝。
47 Natunaki ye: « Ozali mwana mwasi ya nani? » Azongisaki: « Nazali mwana mwasi ya Betweli, mwana mobali oyo Milika abotelaki Naori. » Boye natiaki lopete na zolo na ye mpe basheneti na maboko na ye.
我於是問她說：你是誰的女兒﹖她答說：我是米耳加給納曷爾生的兒子貝突耳的女兒。我就將鼻環戴在她鼻上，將手鐲帶在她手腕上。
48 Nakitisaki elongi na se mpe nagumbamelaki Yawe; nakumisaki Yawe, Nzambe ya nkolo na ngai, Abrayami, oyo atambolisaki ngai na nzela ya sembo mpo na kozwela mwana na ye ya mobali mwana mwasi ya ndeko ya nkolo na ngai.
然後我俯身朝拜了上主，讚頌了上主、我主人亞巴郎的天主，因為他引我走了正路，為我主人的兒子娶了我主人兄弟的孫女。
49 Mpe sik’oyo, boyebisa ngai soki bokosalela nkolo na ngai bolamu mpe boyengebene. Soki te, boyebisa ngai mpo ete naluka nzela mosusu.
現在，如果你們願意以仁慈和忠信善待我主人，請告訴我；如果不肯，也請告訴我；我好決定行事。」
50 Labani mpe Betweli bazongisaki: — Makambo oyo nyonso ewuti epai na Yawe. Tozali na likambo mosusu te ya koloba na yo.
拉班和貝突耳答說：「這件事既是出於上主，我們不能對你說好說壞。
51 Tala Rebeka, azali liboso na yo! Kamata ye mpe kende na ye; mpe tika ete azala mwasi ya mwana mobali ya nkolo na yo, ndenge Yawe abongisi.
看黎貝加在你面前，你可帶她去做你主人兒子的妻子，如上主所說的。」
52 Tango mosali ya Abrayami ayokaki makambo oyo bayebisaki ye, akitisaki elongi na ye kino na se liboso ya Yawe.
亞巴郎的僕人一聽見他們說出這話，就俯伏在地朝拜了上主；
53 Abimisaki biloko ya wolo, ya palata mpe bilamba; bongo apesaki yango na Rebeka. Apesaki mpe bakado ya motuya epai ya ndeko na ye ya mobali mpe epai ya mama na ye.
然後拿出金銀的珍飾和衣服來，送給了黎貝加，又送給了她的哥哥和她的母親一些寶貴禮品。
54 Sima na yango, mosali ya Abrayami mpe bato oyo bazalaki elongo na ye baliaki, bamelaki mpe balekisaki butu kati na ndako wana. Na tongo, tango balamukaki, mosali ya Abrayami alobaki na bango: — Botika ete nazonga epai ya nkolo na ngai.
這以後，他和同他前來的人才吃喝，並住了一宿。清早起來，他就說：「請讓我回到我主人那裏去! 」
55 Ndeko mobali mpe mama ya Rebeka bazongisaki: — Tika ete elenge mwasi atikala nanu elongo na biso mikolo zomi, sima nde bokoki kokende.
黎貝加的哥哥和母親說：「讓少女同我們再住上幾天或十天，然後走罷! 」
56 Kasi alobaki na bango: — Bowumisa ngai te, pamba te Yawe alongisi mobembo na ngai; botika ngai kokende mpo ete nazonga epai ya nkolo na ngai.
他回答他們說：「你們不要挽留我，上主既使我此行成功，請你們讓我走，回到我主人那裏去。」
57 Balobaki na ye: — Tika ete tobenga elenge mwasi mpe totuna posa na ye.
他們說：「我們可叫少女來，問問她的意思。」
58 Babengaki Rebeka mpe batunaki ye: — Ondimi solo kokende na mobali oyo? Rebeka azongisaki: — Iyo, nandimi.
他們就將黎貝加叫來問她說：「你願意跟這人去嗎﹖」她答說：「願意。」
59 Boye batikaki ndeko na bango ya mwasi Rebeka ete akende elongo na mama oyo asungaka ye, na mosali ya Abrayami elongo na bato na ye.
於是他們打發自己的姊妹黎貝加和她的乳母，同亞巴郎的僕人和與他同來的人一起走了。
60 Bapambolaki Rebeka mpe balobaki na ye: « Ndeko na biso ya mwasi, tika ete okoma mama ya nkoto ya bato, mpe tika ete bana na yo bakamata bingumba ya banguna na bango! »
他們祝福黎貝加說：「我們的姊妹，願你子孫無數! 願你的後裔，佔領仇敵的城門! 」
61 Boye Rebeka elongo na basali na ye ya basi batelemaki, bamataki likolo ya bashamo mpe balandaki mosali ya Abrayami. Bongo mosali ya Abrayami akamataki Rebeka mpe bakendeki na ye nzela moko.
黎貝加便和自己的婢女們起來，上了駱駝，跟那人去了。僕人便帶著黎貝加起了程。
62 Nzokande, Izaki azalaki kovanda na Negevi mpe awutaki na libulu ya mayi na Lakai-Royi.
那時依撒格剛來到拉海洛依井旁附近，他原住在乃革布地方。
63 Na pokwa, Izaki akendeki na bilanga mpo na kozwa tango ya kokanisa na bozindo. Tango atombolaki miso, amonaki bashamo kopusana pene ya esika oyo azalaki.
傍晚時，依撒格出來在田間來回沉思，舉目一望，看見了一隊駱駝。
64 Tango Rebeka mpe atombolaki miso, amonaki Izaki mpe akitaki wuta na shamo na ye.
黎貝加舉目看見了依撒格，便由駱駝上下來，
65 Atunaki mosali ya Abrayami: — Nazali komona mobali moko kati na bilanga, azali koya kokutana na biso; azali nani? Mosali ya Abrayami azongisaki: — Azali nkolo na ngai. Bongo Rebeka azwaki vwale na ye mpe amizipaki na elongi.
問僕人說：「田間前來迎接我們的那人是誰﹖」僕人答說：「是我的主人。」黎貝加遂拿面紗蒙在臉上。
66 Mosali ya Abrayami ayebisaki Izaki makambo nyonso oyo asalaki.
僕人就將自己所作的一切事，告訴了依撒格。
67 Na yango, Izaki amemaki Rebeka kati na ndako ya kapo ya mama na ye Sara, azwaki ye mpo ete azala mwasi na ye mpe alingaki ye. Boye Izaki abondisamaki na kufa ya mama na ye.
依撒格便領黎貝加進入自己母親撒辣的帳幕，娶了她為妻，很是愛她。依撒格自從母親死後，這才有了安慰。
