Proverbiorum 24
1 ne aemuleris viros malos nec desideres esse cum eis
Usiwaonee wivu watu waovu, usitamani ushirika nao;
2 quia rapinas meditatur mens eorum et fraudes labia eorum loquuntur
kwa maana mioyo yao hupanga mambo ya jeuri, nayo midomo yao husema juu ya kuleta madhara.
3 sapientia aedificabitur domus et prudentia roborabitur
Kwa hekima nyumba hujengwa, nayo kwa njia ya ufahamu huimarishwa
4 in doctrina replebuntur cellaria universa substantia pretiosa et pulcherrima
kwa njia ya maarifa vyumba vyake hujazwa vitu vya thamani na vya kupendeza.
5 vir sapiens et fortis est et vir doctus robustus et validus
Mtu mwenye hekima ana uwezo mkubwa, naye mtu mwenye maarifa huongeza nguvu,
6 quia cum dispositione initur bellum et erit salus ubi multa consilia sunt
kwa kufanya vita unahitaji uongozi na kwa ushindi washauri wengi.
7 excelsa stulto sapientia in porta non aperiet os suum
Hekima i juu mno kwa mpumbavu, katika kusanyiko langoni hana lolote la kusema.
8 qui cogitat malefacere stultus vocabitur
Yeye apangaye mabaya atajulikana kama mtu wa hila.
9 cogitatio stulti peccatum est et abominatio hominum detractor
Mipango ya upumbavu ni dhambi, watu huchukizwa na mwenye dhihaka.
10 si desperaveris lassus in die angustiae inminuetur fortitudo tua
Ukikata tamaa wakati wa taabu, jinsi gani nguvu zako ni kidogo!
11 erue eos qui ducuntur ad mortem et qui trahuntur ad interitum liberare ne cesses
Okoa wale wanaoongozwa kwenye kifo; wazuie wote wanaojikokota kuelekea machinjoni.
12 si dixeris vires non suppetunt qui inspector est cordis ipse intellegit et servatorem animae tuae nihil fallit reddetque homini iuxta opera sua
Kama mkisema, “Lakini hatukujua lolote kuhusu hili,” je, yule apimaye mioyo halitambui hili? Je, yule awalindaye maisha yenu halijui hili? Je, hatamlipa kila mtu kulingana na aliyotenda?
13 comede fili mi mel quia bonum est et favum dulcissimum gutturi tuo
Ule asali mwanangu, kwa kuwa ni nzuri; asali kutoka kwenye sega ni tamu kwa kuonja.
14 sic et doctrina sapientiae animae tuae quam cum inveneris habebis in novissimis et spes tua non peribit
Ujue pia kwamba hekima ni tamu kwa nafsi yako, kama ukiipata, kuna matumaini kwako ya siku zijazo, nalo tumaini lako halitakatiliwa mbali.
15 ne insidieris et quaeras impietatem in domo iusti neque vastes requiem eius
Usivizie kama haramia afanyavyo ili kuyashambulia makao ya mwenye haki, wala usiyavamie makazi yake,
16 septies enim cadet iustus et resurget impii autem corruent in malum
Kwa maana ingawa mtu mwenye haki huanguka mara saba, huinuka tena, lakini waovu huangushwa chini na maafa.
17 cum ceciderit inimicus tuus ne gaudeas et in ruina eius ne exultet cor tuum
Usitazame kwa kufurahia adui yako aangukapo; wakati ajikwaapo, usiruhusu moyo wako ushangilie.
18 ne forte videat Dominus et displiceat ei et auferat ab eo iram suam
Bwana asije akaona na kuchukia akaiondoa ghadhabu yake mbali naye.
19 ne contendas cum pessimis nec aemuleris impios
Usikasirike kwa sababu ya watu wabaya wala usiwaonee wivu waovu,
20 quoniam non habent futurorum spem mali et lucerna impiorum extinguetur
kwa maana mtu mbaya hana tumaini la siku zijazo, nayo taa ya waovu itazimwa.
21 time Dominum fili mi et regem et cum detractoribus non commiscearis
Mwanangu, mche Bwana na mfalme, wala usijiunge na waasi,
22 quoniam repente consurget perditio eorum et ruinam utriusque quis novit
kwa maana hao wawili watatuma maangamizi ya ghafula juu yao, naye ni nani ajuaye maafa wawezayo kuleta?
23 haec quoque sapientibus cognoscere personam in iudicio non est bonum
Hii pia ni misemo ya wenye hekima: Kuonyesha upendeleo katika hukumu si vyema:
24 qui dicit impio iustus es maledicent ei populi et detestabuntur eum tribus
Yeyote amwambiaye mwenye hatia, “Wewe huna hatia,” Kabila zitamlaani na mataifa yatamkana.
25 qui arguunt laudabuntur et super ipsos veniet benedictio
Bali itakuwa vyema kwa wale watakaowatia hatiani wenye hatia, nazo baraka tele zitawajilia juu yao.
26 labia deosculabitur qui recta verba respondet
Jawabu la uaminifu ni kama busu la midomoni.
27 praepara foris opus tuum et diligenter exerce agrum tuum ut postea aedifices domum tuam
Maliza kazi zako za nje, nawe uweke mashamba yako tayari, baada ya hayo, jenga nyumba yako.
28 ne sis testis frustra contra proximum tuum nec lactes quemquam labiis tuis
Usishuhudie dhidi ya jirani yako bila sababu, au kutumia midomo yako kudanganya.
29 ne dicas quomodo fecit mihi sic faciam ei reddam unicuique secundum opus suum
Usiseme, “Nitamtenda kama alivyonitenda mimi; nitamlipiza mtu yule kwa kile alichonitendea.”
30 per agrum hominis pigri transivi et per vineam viri stulti
Nilipita karibu na shamba la mvivu, karibu na shamba la mizabibu la mtu asiye na akili,
31 et ecce totum repleverant urticae operuerant superficiem eius spinae et maceria lapidum destructa erat
miiba ilikuwa imeota kila mahali, ardhi ilikuwa imefunikwa na magugu, na ukuta wa mawe ulikuwa umebomoka.
32 quod cum vidissem posui in corde meo et exemplo didici disciplinam
Nikatafakari moyoni mwangu lile nililoliona, nami nikajifunza somo kutokana na niliyoyaona:
33 parum inquam dormies modicum dormitabis pauxillum manus conseres ut quiescas
Bado kulala kidogo, kusinzia kidogo, bado kukunja mikono kidogo upate kupumzika:
34 et veniet quasi cursor egestas tua et mendicitas quasi vir armatus
hivyo umaskini utakuja juu yako kama mnyangʼanyi, na kupungukiwa kutakujia kama mtu mwenye silaha.
