Proverbiorum 24
1 ne aemuleris viros malos nec desideres esse cum eis
Misunn ikkje vonde menneskje, og hav ikkje hug til å vera med deim.
2 quia rapinas meditatur mens eorum et fraudes labia eorum loquuntur
For hjarta deira tenkjer på vald, og um ulukka talar lipporne deira.
3 sapientia aedificabitur domus et prudentia roborabitur
Med visdom byggjer ein hus, og med vit grunngfester ein det,
4 in doctrina replebuntur cellaria universa substantia pretiosa et pulcherrima
og med kunnskap fær ein romi fulle av alle slag dyre og gilde ting.
5 vir sapiens et fortis est et vir doctus robustus et validus
Ein vis mann er sterk, og ein kunnig er veldug i kraft.
6 quia cum dispositione initur bellum et erit salus ubi multa consilia sunt
Klok styring skal du bruka når du fører krig, hev du mange rådvise menn gjeng det godt.
7 excelsa stulto sapientia in porta non aperiet os suum
Visdom heng for høgt for fåmingen, i porten let han ikkje upp sin munn.
8 qui cogitat malefacere stultus vocabitur
Den som tenkjer på å gjere vondt, honom kallar me ein fuling.
9 cogitatio stulti peccatum est et abominatio hominum detractor
Synd er dårskaps råd, og spottaren er ei gruv for folk.
10 si desperaveris lassus in die angustiae inminuetur fortitudo tua
Misser du modet når trengsla kjem, då er di kraft for trong.
11 erue eos qui ducuntur ad mortem et qui trahuntur ad interitum liberare ne cesses
Berga deim som dei fører til dauden, og dei som vinglar til rettarstaden, haldt deim att!
12 si dixeris vires non suppetunt qui inspector est cordis ipse intellegit et servatorem animae tuae nihil fallit reddetque homini iuxta opera sua
Um du segjer: «Me visste det ikkje, ser du, » tru ikkje han som veg hjarto, skynar det, og han som agtar på sjæli di, veit det, og han løner mannen etter hans gjerning?
13 comede fili mi mel quia bonum est et favum dulcissimum gutturi tuo
Et honning, son min, for den er god, og sjølvrunnen honning er søt for din gom.
14 sic et doctrina sapientiae animae tuae quam cum inveneris habebis in novissimis et spes tua non peribit
Lær sameleis visdom for sjæli di! Finn du honom, so hev du ei framtid, og di von skal ikkje verta til inkjes.
15 ne insidieris et quaeras impietatem in domo iusti neque vastes requiem eius
Lur ikkje, du gudlause, på rettferdig manns bustad, legg ikkje heimen hans i øyde!
16 septies enim cadet iustus et resurget impii autem corruent in malum
For sju gonger dett den rettferdige og stend upp att, men dei gudlause stuper når ulukka kjem.
17 cum ceciderit inimicus tuus ne gaudeas et in ruina eius ne exultet cor tuum
Når din fiend’ fell, so gled deg ikkje, og når han stupar, fegnast ei ditt hjarta!
18 ne forte videat Dominus et displiceat ei et auferat ab eo iram suam
Elles vil Herren sjå det og mislika det og venda frå honom vreiden sin.
19 ne contendas cum pessimis nec aemuleris impios
Harmast ei yver illgjerdsmenner, misunn ikkje dei gudlause!
20 quoniam non habent futurorum spem mali et lucerna impiorum extinguetur
For den vonde hev ingi framtid; lampa åt gudlause sloknar.
21 time Dominum fili mi et regem et cum detractoribus non commiscearis
Ottast Herren, son min, og kongen! Gakk ikkje i lag med upprørsmenner!
22 quoniam repente consurget perditio eorum et ruinam utriusque quis novit
For brått kjem ulukka yver deim, og kven veit når åri deira fær ein usæl ende?
23 haec quoque sapientibus cognoscere personam in iudicio non est bonum
Desse ordi er og av vismenner. Det er ikkje godt når ein gjer mannemun i domen.
24 qui dicit impio iustus es maledicent ei populi et detestabuntur eum tribus
Den som segjer til den skuldige: «Du er uskuldig.» Honom vil folkeslag banna og folk forbanna;
25 qui arguunt laudabuntur et super ipsos veniet benedictio
men deim som refsar han, gjeng det vel, og velsigning av godt kjem yver deim.
26 labia deosculabitur qui recta verba respondet
Ein kyss på lipporne er det når einkvan gjev det rette svaret.
27 praepara foris opus tuum et diligenter exerce agrum tuum ut postea aedifices domum tuam
Fullfør yrket ditt ute, og gjer det ferdigt for deg på marki! Sidan kann du byggja deg hus
28 ne sis testis frustra contra proximum tuum nec lactes quemquam labiis tuis
ver ikkje vitne mot næsten din utan grunn, for du vil vel’kje svika med lipporne dine?
29 ne dicas quomodo fecit mihi sic faciam ei reddam unicuique secundum opus suum
Seg ikkje: «Som han hev gjort med meg, so vil eg gjera med han. Eg vil løna mannen etter hans gjerning.»
30 per agrum hominis pigri transivi et per vineam viri stulti
Eg gjekk framum ein lat manns mark, og vinhagen til eit vitlaust menneskje,
31 et ecce totum repleverant urticae operuerant superficiem eius spinae et maceria lapidum destructa erat
og sjå, han var vaksen full av tistlar, grunnen var yvergrodd med netlor, og steingarden kringom var riven ned.
32 quod cum vidissem posui in corde meo et exemplo didici disciplinam
Og eg skygnde på det og agta på det, eg såg det, og denne lærdomen tok eg:
33 parum inquam dormies modicum dormitabis pauxillum manus conseres ut quiescas
«Endå litt soving, endå litt blunding, endå litt kvild med henderne i kross!
34 et veniet quasi cursor egestas tua et mendicitas quasi vir armatus
So kjem armodi di som ein farande fant, og naudi som skjoldvæpna mann.»
