Proverbiorum 24
1 Ne aemuleris viros malos, nec desideres esse cum eis:
Mma wʼani mmere amumɔyɛfo, mfa wo ho mmɔ wɔn;
2 quia rapinas meditatur mens eorum, et fraudes labia eorum loquuntur.
Efisɛ wɔn koma dwene atirimɔdensɛm ho, na wɔn ano ka nea ɛde basabasayɛ ba ho asɛm.
3 Sapientia aedificabitur domus, et prudentia roborabitur.
Wɔde nyansa na esi fi, na nhumu mu na wɔma etim;
4 In doctrina replebuntur cellaria, universa substantia pretiosa et pulcherrima.
ɛnam nimdeɛ so na wonya ademude a ɛho yɛ na na ɛyɛ fɛ hyehyɛ nʼadan mu.
5 Vir sapiens, fortis est: et vir doctus, robustus et validus.
Onyansafo wɔ tumi a ɛso, na onimdefo nyin ahoɔden mu;
6 Quia cum dispositione initur bellum: et erit salus ubi multa consilia sunt.
nea ɔretu sa hia akwankyerɛ, nea ɔrehwehwɛ nkonimdi no hia afotufo pii.
7 Excelsa stulto sapientia, in porta non aperiet os suum.
Nyansa wɔ soro dodo ma ɔkwasea; wɔ apon ano aguabɔ mu no, ɛnsɛ sɛ wobue wɔn ano.
8 Qui cogitat mala facere, stultus vocabitur.
Onipa a ɔbɔ pɔw bɔne no, wɔbɛfrɛ no ɔkɔtwebrɛfo.
9 Cogitatio stulti peccatum est: et abominatio hominum detractor.
Ogyimifo nhyehyɛe yɛ bɔne, nnipa kyi ɔfɛwdifo.
10 Si desperaveris lapsus in die angustiae: imminuetur fortitudo tua.
Sɛ wʼaba mu gow wɔ ɔhaw mu a, na wʼahoɔden sua!
11 Erue eos, qui ducuntur ad mortem: et qui trahuntur ad interitum liberare ne cesses.
Gye wɔn a wɔde wɔn rekɔ akokum wɔn no nkwa; na sianka wɔn a wɔtɔ ntintan kɔ akumii.
12 Si dixeris: Vires non suppetunt: qui inspector est cordis, ipse intelligit, et servatorem animae tuae nihil fallit, reddetque homini iuxta opera sua.
Sɛ woka se, “Na yennim eyi ho hwee a,” nea ɔkari koma hwɛ no nhu ana? Nea ɔbɔ wo nkwa ho ban no nnim ana? Ɔrentua nea obiara ayɛ so ka ana?
13 Comede, fili mi, mel, quia bonum est, et favum dulcissimum gutturi tuo:
Me ba, di ɛwo, efisɛ eye; ɛwokyɛm mu wo yɛ wʼanom dɛ.
14 Sic et doctrina sapientiae animae tuae: quam cum inveneris, habebis in novissimis spem, et spes tua non peribit.
Hu nso sɛ nyansa yɛ wo kra dɛ; sɛ wunya a, wowɔ anidaso ma daakye, na wʼanidaso renyɛ ɔkwa.
15 Ne insidieris, et quaeras impietatem in domo iusti, neque vastes requiem eius.
Nkɔtɛw ɔtreneeni fi sɛ ɔkwanmukafo, na nkɔtow nhyɛ nʼatenae so,
16 Septies enim in die cadit iustus, et resurgit: impii autem corruent in malum.
Ɛwɔ mu sɛ ɔtreneeni hwe ase mpɛn ason de, nanso ɔsɔre bio, na amumɔyɛfo de amanehunu baako ma wɔhwe ase.
17 Cum ceciderit inimicus tuus, ne gaudeas, et in ruina eius ne exultet cor tuum:
Sɛ wo tamfo hwe ase a mma ɛnyɛ wo dɛ; na sɛ ohintiw a mma wo koma nni ahurusi,
18 ne forte videat Dominus, et displiceat ei, et auferat ab eo iram suam.
efisɛ Awurade behu wʼadwene na ɔrempɛ na obeyi nʼabufuwhyew afi no so.
19 Ne contendas cum pessimis, nec aemuleris impios:
Nhaw wo ho wɔ abɔnefo nti, na mma wʼani mmere amumɔyɛfo nso,
20 quoniam non habent futurorum spem mali, et lucerna impiorum extinguetur.
efisɛ, ɔbɔnefo nni anidaso biara daakye, na wobedum amumɔyɛfo kanea.
21 Time Dominum, fili mi, et regem: et cum detractoribus non commiscearis:
Me ba, suro Awurade ne ɔhene, na mfa wo ho mmɔ atuatewfo ho,
22 quoniam repente consurget perditio eorum: et ruinam utriusque quis novit?
efisɛ saa baanu yi de, ɔsɛe bɛba wɔn so mpofirim; na hena na onim amanehunu ko a wobetumi de aba?
23 Haec quoque sapientibus dico: Cognoscere personam in iudicio non est bonum.
Eyinom nso yɛ anyansafo Nsɛnka: Atemmu a nhwɛanim wɔ mu no nye:
24 Qui dicunt impio: Iustus es: maledicent eis populi, et detestabuntur eos tribus.
Obiara a ɔbɛka akyerɛ nea odi fɔ se, “Wo ho nni asɛm” no, nnipa bɛdome no na amanaman remmɔ no din pa.
25 Qui arguunt eum, laudabuntur: et super ipsos veniet benedictio.
Na wɔn a wobu afɔdifo fɔ no, ebesi wɔn yiye, na nhyira bɛba wɔn so.
26 Labia deosculabitur, qui recta verba respondet.
Mmuae pa te sɛ mfewano.
27 Praepara foris opus tuum, et diligenter exerce agrum tuum: et postea aedifices domum tuam.
Wie wo mfikyidwuma na siesie wo mfuw; ɛno akyi, si wo fi.
28 Ne sis testis frustra contra proximum tuum: nec lactes quemquam labiis tuis.
Nni adanse ntia ɔyɔnko a ɔnyɛɛ wo hwee, na mfa wʼano nnaadaa.
29 Ne dicas: Quomodo fecit mihi, sic faciam ei: reddam unicuique secundum opus suum.
Nka se, “Nea wayɛ me no me nso mɛyɛ no bi; nea ɔyɛe no mitua no so ka.”
30 Per agrum hominis pigri transivi, et per vineam viri stulti:
Menantew faa onihawfo afuw ho, twaa mu wɔ nea onni adwene bobeturo nso ho;
31 et ecce totum repleverant urticae, et operuerant superficiem eius spinae, et maceria lapidum destructa erat.
nsɔe afuw wɔ baabiara, wura afuw akata asase no so, na abo afasu no nso abubu.
32 Quod cum vidissem, posui in corde meo, et exemplo didici disciplinam.
Mede me koma kɔɔ nea mihuu no so na misuaa biribi fii mu:
33 Usquequo piger dormies? usquequo de somno consurgens? Parum, inquam, dormies, modicum dormitabis, pauxillum manus conseres, ut quiescas:
nna kakra, nkotɔ kakra, nsa a woabobɔw de rehome kakra
34 et veniet tibi quasi cursor egestas, et mendicitas quasi vir armatus.
bɛma ohia aba wo so sɛ ɔkwanmukafo, na nneɛma ho nna bɛba wo so sɛ obi a okura akode. Na ohia bɛtow akyere wo sɛ ɔkwanmukafo; ahokyere bɛtoa wo sɛ ɔkorɔmfowerɛmfo.
