Proverbiorum 22
1 Melius est nomen bonum, quam divitiae multae: super argentum et aurum, gratia bona.
Heri kuchagua jina jema kuliko utajiri mwingi, kuheshimiwa ni bora kuliko fedha au dhahabu.
2 Dives, et pauper obviaverunt sibi: utriusque operator est Dominus.
Tajiri na maskini wanafanana kwa hili: Bwana ni Muumba wao wote.
3 Callidus videt malum, et abscondit se: innocens pertransiit, et afflictus est damno.
Mtu mwenye busara huona hatari na kujificha, bali mjinga huendelea mbele kama kipofu nayo ikamtesa.
4 Finis modestiae timor Domini, divitiae et gloria et vita.
Unyenyekevu na kumcha Bwana huleta utajiri, heshima na uzima.
5 Arma et gladii in via perversi: custos autem animae suae longe recedit ab eis.
Katika mapito ya waovu kuna miiba na mitego, bali yeye ailindaye nafsi yake hukaa mbali nayo.
6 Proverbium est: Adolescens iuxta viam suam, etiam cum senuerit, non recedet ab ea.
Mfundishe mtoto njia impasayo kuiendea, naye hataiacha hata akiwa mzee.
7 Dives pauperibus imperat: et qui accipit mutuum, servus est foenerantis.
Matajiri huwatawala maskini naye akopaye ni mtumwa wa akopeshaye.
8 Qui seminat iniquitatem, metet mala, et virga irae suae consummabitur.
Yeye aupandaye uovu huvuna taabu, nayo fimbo ya ghadhabu yake itaangamizwa.
9 Qui pronus est ad misericordiam, benedicetur: de panibus enim suis dedit pauperi. Victoriam et honorem acquiret qui dat munera: animam autem aufert accipientium.
Mtu mkarimu yeye mwenyewe atabarikiwa kwa kuwa hushiriki chakula chake na maskini.
10 Eiice derisorem, et exibit cum eo iurgium, cessabuntque causae et contumeliae.
Mfukuze mwenye dhihaka, na mvutano utatoweka; ugomvi na matukano vitakoma.
11 Qui diligit cordis munditiam, propter gratiam labiorum suorum habebit amicum regem.
Yeye apendaye moyo safi na yeye ambaye maneno yake ni ya neema, mfalme atakuwa rafiki yake.
12 Oculi Domini custodiunt scientiam: et supplantantur verba iniqui.
Macho ya Bwana hulinda maarifa, bali huyapinga maneno ya asiye mwaminifu.
13 Dicit piger: Leo est foris, in medio platearum occidendus sum.
Mvivu husema, “Yuko simba nje!” au, “Nitauawa katika mitaa!”
14 Fovea profunda, os alienae: cui iratus est Dominus, incidet in eam.
Kinywa cha mwanamke kahaba ni shimo refu; yeye aliye chini ya ghadhabu ya Bwana atatumbukia ndani yake.
15 Stultitia colligata est in corde pueri, et virga disciplinae fugabit eam.
Upumbavu umefungwa ndani ya moyo wa mtoto, bali fimbo ya adhabu itaufukuzia mbali naye.
16 Qui calumniatur pauperem, ut augeat divitias suas, dabit ipse ditiori, et egebit.
Yeye amwoneaye maskini ili kujiongezea mali, naye ampaye tajiri zawadi, wote huwa maskini.
17 Fili mi! Inclina aurem tuam, et audi verba sapientium: appone autem cor ad doctrinam meam.
Tega sikio na usikie misemo ya wenye hekima, elekeza moyo wako kwenye yale nifundishayo,
18 quae pulchra erit tibi, cum servaveris eam in ventre tuo, et redundabit in labiis tuis:
kwa maana inapendeza unapoyahifadhi moyoni mwako na kuwa nayo yote tayari midomoni mwako.
19 Ut sit in Domino fiducia tua, unde et ostendi eam tibi hodie.
Ili tumaini lako liwe katika Bwana, hata wewe, ninakufundisha leo.
20 Ecce descripsi eam tibi tripliciter, in cogitationibus et scientia:
Je, sijakuandikia misemo thelathini, misemo ya mashauri na maarifa,
21 ut ostenderem tibi firmitatem, et eloquia veritatis, respondere ex his illis, qui miserunt te.
kukufundisha maneno ya kweli na ya kuaminika, ili uweze kutoa majibu sahihi kwake yeye aliyekutuma?
22 Non facias violentiam pauperi, quia pauper est: neque conteras egenum in porta:
Usiwadhulumu maskini kwa sababu ni maskini, wala kumdhulumu mhitaji mahakamani,
23 quia iudicabit Dominus causam eius, et configet eos, qui confixerunt animam eius.
kwa sababu Bwana atalichukua shauri lao naye atawateka wao waliowateka.
24 Noli esse amicus homini iracundo, neque ambules cum viro furioso:
Usifanye urafiki na mtu mwenye hasira ya haraka, usishirikiane na yule aliye mwepesi kukasirika,
25 ne forte discas semitas eius, et sumas scandalum animae tuae.
la sivyo utajifunza njia zake na kujiingiza mwenyewe kwenye mtego.
26 Noli esse cum his, qui defigunt manus suas, et qui vades se offerunt pro debitis:
Usiwe mwenye kupana mikono katika rehani, au kuweka dhamana kwa ajili ya madeni.
27 si enim non habes unde restituas, quid causae est ut tollat operimentum de cubili tuo?
Kama ukikosa njia ya kulipa, kitanda chako kitachukuliwa ukiwa umekilalia.
28 Ne transgrediaris terminos antiquos, quos posuerunt patres tui.
Usisogeze jiwe la mpaka wa zamani lililowekwa na baba zako.
29 Vidisti virum velocem in opere suo? coram regibus stabit, nec erit ante ignobiles.
Je, unamwona mtu stadi katika kazi yake? Atahudumu mbele ya wafalme; hatahudumu mbele ya watu duni.
