Proverbiorum 19
1 Melior est pauper, qui ambulat in simplicitate sua, quam dives torquens labia sua, et insipiens.
Gowwaa daba dubbatuu mannaa hiyyeessa amanamummaadhaan jiraatu wayya.
2 Ubi non est scientia animae, non est bonum: et qui festinus est pedibus, offendet.
Namni beekumsa hin qabne gaarii miti; miilli jarjarus karaa irraa jalʼata.
3 Stultitia hominis supplantat gressus eius: et contra Deum fervet animo suo.
Gowwummaan namaa karaa isaa jalʼisa; garaan isaa immoo Waaqayyotti aara.
4 Divitiae addunt amicos plurimos: a paupere autem et hi, quos habuit, separantur.
Badhaadhummaan michoota hedduu nama argachiisa; hiyyeessi garuu michoota isaa irraa gargar baʼa.
5 Testis falsus non erit impunitus: et qui mendacia loquitur, non effugiet.
Namni sobaan dhugaa baʼu utuu hin adabamin hin hafu; namni soba odeessuus jalaa hin baʼu.
6 Multi colunt personam potentis, et amici sunt dona tribuentis.
Namni hedduun bulchaa biratti surraa argachuu barbaada; namni hundis michuu nama waa namaa kennuu ti.
7 Fratres hominis pauperis oderunt eum: insuper et amici procul recesserunt ab eo. Qui tantum verba sectatur, nihil habebit:
Obboloonni hiyyeessaa hundinuu isa jibbu; yoos michoonni isaa hammam caalaa isa irraa haa fagaatan ree! Inni kadhachaa isaan duukaa buʼu iyyuu isaan eessattuu hin argaman.
8 qui autem possessor est mentis, diligit animam suam, et custos prudentiae inveniet bona.
Namni qalbii qabu ofii isaa jaallata; namni hubannaa jaallatu ni milkaaʼa.
9 Falsus testis non erit impunitus: et qui loquitur mendacia, peribit.
Namni sobaan dhugaa baʼu utuu hin adabamin hin hafu; namni soba odeessus ni bada.
10 Non decent stultum deliciae: nec servum dominari principibus.
Jireenya qananii jiraachuun gowwaaf hin malu; yoos ilmaan mootii bulchuun garbichaaf hammam caalaa haa hammaatu ree?
11 Doctrina viri per patientiam noscitur: et gloria eius est iniqua praetergredi.
Ogummaan nama tokkoo obsa kennaaf; balleessaa namaa irra darbuunis isaaf ulfina.
12 Sicut fremitus leonis, ita et regis ira: et sicut ros super herbam, ita et hilaritas eius.
Dheekkamsi mootii akkuma aaduu leencaa ti, surraan isaa immoo akkuma fixeensa marga irratti.
13 Dolor patris, filius stultus: et tecta iugiter perstillantia, litigiosa mulier.
Ilmi gowwaan abbaa isaatiif badiisa; niitiin nyakkiftunis akka mana yeroo hundumaa dhimmisuu ti.
14 Domus, et divitiae dantur a parentibus: a Domino autem proprie uxor prudens.
Manaa fi qabeenyi warra ofii irraa dhaalamu; niitii qalbii qabdu garuu Waaqayyotu namaaf kenna.
15 Pigredo immittit soporem, et anima dissoluta esuriet.
Dhibaaʼummaan hirriba guddaa namatti buusa; namni hojii malee taaʼus ni beelaʼa.
16 Qui custodit mandatum, custodit animam suam: qui autem negligit viam suam, mortificabitur.
Namni ajaja eegu lubbuu isaa eeggata; kan karaa isaa tuffatu immoo ni duʼa.
17 Foeneratur Domino qui miseretur pauperis: et vicissitudinem suam reddet ei.
Namni hiyyeessaaf garaa laafu Waaqayyoof liqeessa; Waaqnis waan inni hojjete sanaaf isa badhaasa.
18 Erudi filium tuum, ne desperes: ad interfectionem autem eius ne ponas animam tuam.
Yeroo abdiin jirutti ilma kee adabadhu; akka inni duʼuufis calʼistee hin ilaalin.
19 Qui impatiens est, sustinebit damnum: et cum rapuerit, aliud apponet.
Namni dafee aaru adabamuu qaba; ati yoo isa oolchite, amma illee akkasuma gochuu qabda.
20 Audi consilium, et suscipe disciplinam, ut sis sapiens in novissimis tuis.
Gorsa namaa dhaggeeffadhu; sirreeffamas fudhadhu; dhuma irratti ati nama ogeessa taata.
21 Multae cogitationes in corde viri: voluntas autem Domini permanebit.
Garaa namaa keessa karoora baayʼeetu jira; garuu wanni fiixaan baʼu kaayyoo Waaqayyoo ti.
22 Homo indigens misericors est: et melior est pauper quam vir mendax.
Wanni namni hawwu jaalala dhuma hin qabnee dha; sobduu taʼuu mannaa hiyyeessa taʼuu wayya.
23 Timor Domini ad vitam: et in plenitudine commorabitur, absque visitatione pessimi.
Waaqayyoon sodaachuun jireenyatti nama geessa; yoos namni boqonnaadhaan jiraata; rakkinnis isa hin argatu.
24 Abscondit piger manum suam sub ascella, nec ad os suum applicat eam.
Dhibaaʼaan harka isaa waciitii keessa kaaʼa; gara afaan isaattis hin deebifatu!
25 Pestilente flagellato stultus sapientior erit: si autem corripueris sapientem, intelliget disciplinam.
Qoostuu garafi; wallaalaan hubannaa argataa; nama qalbii qabu ifadhu; inni beekumsa argataatii.
26 Qui affligit patrem, et fugit matrem, ignominiosus est et infelix.
Namni abbaa isaa saamu, haadha isaas kan manaa ariʼu, ilma qaanii fi salphina fiduu dha.
27 Non cesses fili audire doctrinam, nec ignores sermones scientiae.
Yaa ilma ko, mee qajeelfama dhaggeeffachuu dhiisi; ati dubbii beekumsaa irraa ni baddaa.
28 Testis iniquus deridet iudicium: et os impiorum devorat iniquitatem.
Dhuga baʼaan faayidaa hin qabne murtii qajeelaa tuffata; afaan hamootaa immoo hammina liqimsa.
29 Parata sunt derisoribus iudicia: et mallei percutientes stultorum corporibus.
Qoostotaaf adabbii, dugda gowwootaatiif immoo rukuttaatu qopheeffama.
