Proverbiorum 18

1 Occasiones quaerit qui vult recedere ab amico: omni tempore erit exprobrabilis.

Ko te tangata tu ke, e whai ana i ta tona ake hiahia, e ngangau ana ki nga whakaaro totika katoa.

2 Non recipit stultus verba prudentiae: nisi ea dixeris quae versantur in corde eius.

Kahore o te whakaarokore ahuareka ki te matauranga; engari kia whakakitea e ia tona ngakau.

3 Impius, cum in profundum venerit peccatorum, contemnit: sed sequitur eum ignominia et opprobrium.

I te taenga mai o te tangata kino ka tae mai ano te whakahawea, me te tawai hei hoa mo te whakama.

4 Aqua profunda verba ex ore viri: et torrens redundans fons sapientiae.

He wai hohonu nga kupu a te mangai o te tangata; he awa e rere ana te puna o te whakaaro nui.

5 Accipere personam impii in iudicio non est bonum, ut declines a veritate iudicii.

Ehara i te mea pai te whakapai ki te kanohi o te tangata kino, te whakapeau ke ranei i ta te tangata tika ina whakawa.

6 Labia stulti miscent se rixis: et os eius iurgia provocat.

E uru ana nga ngutu o te whakaarokore ki te totohe, e karanga ana tona mangai ki nga whiu.

7 Os stulti contritio eius: et labia ipsius, ruina animae eius.

Hei hunga ano mona te mangai o te whakaarokore; a ko ona ngutu hei rore mo tona wairua.

8 Verba bilinguis, quasi simplicia: et ipsa perveniunt usque ad interiora ventris. Pigrum deiicit timor: animae autem effeminatorum esurient.

Ano he kai reka nga kupu a te kawe korero; tae tonu iho ki nga wahi o roto rawa o te kopu.

9 Qui mollis et dissolutus est in opere suo, frater est sua opera dissipantis.

Ko te tangata ano hoki e mangere ana ki tana mahi, hei teina ia ki te tangata maumau.

10 Turris fortissima, nomen Domini: ad ipsam currit iustus, et exaltabitur.

Hei pourewa kaha te ingoa o Ihowa; rere ana te tangata tika ki reira, a ora ake.

11 Substantia divitis urbs roboris eius, et quasi murus validus circumdans eum.

Ko nga rawa o te tangata taonga hei pa kaha mona, hei pa tiketike ki tona whakaaro.

12 Antequam conteratur, exaltatur cor hominis: et antequam glorificetur, humiliatur.

I mua ake o te whakangaromanga ka whakakake te ngakau o te tangata; i mua ake ano hoki o te honore ko te ngakau papaku.

13 Qui prius respondet quam audiat, stultum se esse demonstrat, et confusione dignum.

Ko te tangata e whakahoki kupu ana i te mea kahore ano ia i rongo noa, he mahi wairangi tera nana, he hanga whakama.

14 Spiritus viri sustentat imbecillitatem suam: spiritum vero ad irascendum facilem quis poterit sustinere?

E whakamanawanui te wairua o te tangata ki tona mate; tena ko te wairua maru, ko wai e kaha ki tera?

15 Cor prudens possidebit scientiam: et auris sapientium quaerit doctrinam.

Ka whiwhi te ngakau o te tangata matau ki te mohio; e rapu ana hoki te taringa o nga whakaaro nui ki te mohio.

16 Donum hominis dilatat viam eius, et ante principes spatium ei facit.

Ma te mea tuku noa a te tangata ka watea ai he wahi mona, ka kawea hoki ia e tera ki te aroaro o nga tangata nunui.

17 Iustus, prior est accusator sui: venit amicus eius, et investigabit eum.

Ko te tangata nana te kupu tuatahi i te whakawa me te mea kei a ia te tika; na ka haere mai tona hoa, kei te rapu i te tikanga o tana.

18 Contradictiones comprimit sors, et inter potentes quoque diiudicat.

Ma te rota e mutu ai nga tautohe, a ko tera hei tauarai i waenganui o te hunga kaha.

19 Frater, qui adiuvatur a fratre, quasi civitas firma: et iudicia quasi vectes urbium.

Ko te tuakana, teina ranei, i whakatakariritia, pakeke atu i te pa kaha: a ko aua tu ngangare me he tutaki tatau no te whare rangatira.

20 De fructu oris viri replebitur venter eius: et genimina labiorum ipsius saturabunt eum.

Ka ki te kopu o te tangata i nga hua o tona mangai, ka makona ia i nga hua o ona ngutu.

21 Mors, et vita in manu linguae: qui diligunt eam, comedent fructus eius.

Ko te mate, ko te ora kei te arero: ko te hunga e aroha ana ki tera ka kai i ona hua.

22 Qui invenit mulierem bonam, invenit bonum: et hauriet iucunditatem a Domino. Qui expellit mulierem bonam, expellit bonum: qui autem tenet adulteram, stultus est et insipiens.

Ko te tangata kua kite i te wahine mana, kua kite i te mea pai, kua whiwhi hoki ki ta Ihowa whakapai.

23 Cum obsecrationibus loquitur pauper: et dives effabitur rigide.

He inoi ta te rawakore hanga; he taikaha ia te whakahoki a te tangata taonga.

24 Vir amicabilis ad societatem, magis amicus erit, quam frater.

Ko te tangata tini nga hoa aroha e whai ana i te he mona; tera ano ia te hoa aroha, nui atu i to te tuakana, i to te teina, tona piri mai.