Proverbiorum 17

1 Melior est buccella sicca cum gaudio, quam domus plena victimis cum iurgio.

خوردن نان خشک در آرامش بهتر است از خوردن غذای شاهانه در خانه‌ای که در آن جنگ و دعوا باشد.

2 Servus sapiens dominabitur filiis stultis, et inter fratres hereditatem dividet.

بردهٔ دانا بر پسر شرور ارباب خود تسلط خواهد یافت و در ارثی که به او می‌رسد شریک خواهد شد.

3 Sicut igne probatur argentum, et aurum camino: ita corda probat Dominus.

طلا و نقره را آتش می‌آزماید و دل انسان را خدا.

4 Malus obedit linguae iniquae: et fallax obtemperat labiis mendacibus.

آدم بدکار از همنشینی با آدمهای بد لذت می‌برد و آدم دروغگو از همنشینی با اشخاص دروغگو.

5 Qui despicit pauperem, exprobrat factori eius: et qui ruina laetatur alterius, non erit impunitus.

مسخره کردن فقرا به منزلهٔ مسخره کردن خدایی است که ایشان را آفریده است. کسانی که از غم و بدبختی دیگران شاد می‌شوند بی‌سزا نخواهند ماند.

6 Corona senum filii filiorum: et gloria filiorum patres eorum.

تاج افتخار پیران نوه‌های ایشان می‌باشند و تاج افتخار فرزندان، پدران ایشان.

7 Non decent stultum verba composita: nec principem labium mentiens.

شخص نجیب هرگز دروغ نمی‌گوید و آدم نادان هرگز سخن با ارزش بر زبان نمی‌آورد.

8 Gemma gratissima, expectatio praestolantis: quocumque se vertit, prudenter intelligit.

رشوه در نظرِ دهندهٔ آن مثل سنگ جادوست که او را در هر کاری موفق می‌سازد.

9 Qui celat delictum, quaerit amicitias: qui altero sermone repetit, separat foederatos.

کسی که اشتباهات دیگران را می‌پوشاند محبت ایجاد می‌کند، اما آدمی که آنها را افشا می‌کند باعث جدایی دوستان می‌گردد.

10 Plus proficit correptio apud prudentem, quam centum plagae apud stultum.

یک ملامت به شخص فهیم اثرش بیشتر است از صد ضربه شلّاق به آدم نادان.

11 Semper iurgia quaerit malus: angelus autem crudelis mittetur contra eum.

بدکاران فقط در پی یاغیگری هستند، اما مأمور بی‌رحم سراغشان خواهد رفت.

12 Expedit magis ursae occurrere raptis foetibus, quam fatuo confidenti in stultitia sua.

روبرو شدن با ماده خرسی که بچه‌هایش را از او گرفته‌اند بهتر است از روبرو شدن با شخص نادانی که گرفتار حماقت شده است.

13 Qui reddit mala pro bonis, non recedet malum de domo eius.

اگر خوبی را با بدی تلافی کنی، بلا از خانه‌ات دور نخواهد شد.

14 Qui dimittit aquam, caput est iurgiorum: et antequam patiatur contumeliam, iudicium deserit.

شروع کردن دعوا مانند ایجاد رخنه در سد آب است، پس جر و بحث را ختم کن پیش از آنکه به دعوا منجر شود.

15 Qui iustificat impium, et qui condemnat iustum, abominabilis est uterque apud Deum.

خداوند از کسانی که بی‌گناه را محکوم و گناهکار را تبرئه می‌کنند متنفر است.

16 Quid prodest stulto habere divitias, cum sapientiam emere non possit? Qui altum facit domum suam, quaerit ruinam: et qui evitat discere, incidet in mala.

صرف پول برای آموزش آدم نادان بی‌فایده است، زیرا او طالب حکمت نیست.

17 Omni tempore diligit qui amicus est: et frater in angustiis comprobatur.

دوست واقعی در هر موقعیتی محبت می‌کند و برادر برای کمک به هنگام گرفتاری تولد یافته است.

18 Stultus homo plaudet manibus cum spoponderit pro amico suo.

فقط شخص کم‌عقل است که ضامن شخص دیگری می‌شود.

19 Qui meditatur discordias, diligit rixas: et qui exaltat os suum, quaerit ruinam.

شخص ستیزه‌جو گناه را دوست دارد و آدم بلند پرواز خرابی به بار می‌آورد.

20 Qui perversi cordis est, non inveniet bonum: et qui vertit linguam, incidet in malum.

شخص بداندیش کامیاب نخواهد شد و آدم فریبکار در دام بلا گرفتار خواهد گردید.

21 Natus est stultus in ignominiam suam: sed nec pater in fatuo laetabitur.

فرزند نادان مایهٔ غم و غصهٔ والدینش می‌باشد.

22 Animus gaudens aetatem floridam facit: spiritus tristis exiccat ossa.

شادی دل مانند دارو شفابخش است اما روح پژمرده انسان را بیمار می‌کند.

23 Munera de sinu impius accipit, ut pervertat semitas iudicii.

آدم بدکار پنهانی رشوه می‌گیرد و مانع اجرای عدالت می‌شود.

24 In facie prudentis lucet sapientia: oculi stultorum in finibus terrae.

هدف مرد دانا تحصیل حکمت است، اما شخص نادان در زندگی هیچ هدفی ندارد.

25 Ira patris, filius stultus: et dolor matris quae genuit eum.

پسر نادان مایهٔ غصهٔ پدر و تلخکامی مادر است.

26 Non est bonum, damnum inferre iusto: nec percutere principem, qui recta iudicat.

مجازات کردن نیکان و تنبیه نمودن اشخاص نجیب به خاطر صداقتشان، کار نادرستی است.

27 Qui moderatur sermones suos, doctus et prudens est: et pretiosi spiritus vir eruditus.

شخص دانا پرحرفی نمی‌کند و آدم فهمیده آرام و صبور است.

28 Stultus quoque si tacuerit, sapiens reputabitur: et si compresserit labia sua, intelligens.

آدم نادان نیز اگر سکوت کند و حرف نزند او را دانا و فهیم می‌شمارند.