Proverbiorum 15
1 Responsio mollis frangit iram: sermo durus suscitat furorem.
Jawabu la upole huondoa ghadhabu, bali neno la ukatili huchochea hasira.
2 Lingua sapientium ornat scientiam: os fatuorum ebullit stultitiam.
Ulimi wa watu mwenye hekima husifu maarifa, bali kinywa cha wapumbavu humwaga upuuzi.
3 In omni loco oculi Domini contemplantur bonos et malos.
Macho ya Yehova yapo kila mahali, yakiwatazama juu ya waovu na wema.
4 Lingua placabilis, lignum vitae: quae autem immoderata est, conteret spiritum.
Ulimi unaoponya ni mti wa uzima, bali ulimi wa udanganyifu huvunja moyo.
5 Stultus irridet disciplinam patris sui: qui autem custodit increpationes, astutior fiet. In abundanti iustitia virtus maxima est: cogitationes autem impiorum eradicabuntur.
Mpumbavu hudharau marudi ya baba yake, bali yeye anayejifunza kutokana na masahihisho ni mwenye hekima.
6 Domus iusti plurima fortitudo: et in fructibus impii conturbatio.
Katika nyumba ya wale watendao haki kuna hazina kubwa, bali mapato ya watu waovu huwapa taabu.
7 Labia sapientium disseminabunt scientiam: cor stultorum dissimile erit.
Midomo ya wenye hekima husambaza maarifa, bali mioyo ya wapumbavu haifanyi hivyo.
8 Victimae impiorum abominabiles Domino: vota iustorum placabilia:
Yehova anachukia sadaka za watu waovu, bali maombi ya watu waadilifu ndiyo furaha yake.
9 Abominatio est Domino via impii: qui sequitur iustitiam, diligitur ab eo.
Yehova anachukia njia ya watu waovu, bali anampenda yule ambaye huandama haki.
10 Doctrina mala deserentium viam vitae: qui increpationes odit, morietur.
Marudi ya ukatili hungojea kwa yeyote ambaye huiacha njia na yule ambaye huchukia masahihisho atakufa.
Kuzimu na uharibifu vipo wazi mbele za Yehova; je si zaidi sana mioyo ya wana wa wanadamu? (Sheol h7585)
12 Non amat pestilens eum, qui se corripit: nec ad sapientes graditur.
Mwenye mzaha huchukia masahihisho; hatakwenda kwa wenye hekima.
13 Cor gaudens exhilarat faciem: in moerore animi deiicitur spiritus.
Moyo wenye furaha husababisha uchangamfu wa uso, bali huzuni huvunja moyo.
14 Cor sapientis quaerit doctrinam: et os stultorum pascitur imperitia.
Moyo wa mwenye ufahamu hutafuta maarifa, bali kinywa cha wapumbavu hujilisha kwenye upuuzi.
15 Omnes dies pauperis, mali: secura mens quasi iuge convivium.
Siku zote za watu waliokandamizwa ni taabu, bali moyo wenye furaha unakaramu daima.
16 Melius est parum cum timore Domini, quam thesauri magni et insatiabiles.
Bora kitu kidogo pamoja na kumcha Mungu kuliko hazina kubwa pamoja na ghasia.
17 Melius est vocari ad olera cum charitate: quam ad vitulum saginatum cum odio.
Bora mlo wenye mboga kukiwa na upendo kuliko kuandaliwa ndama aliyenona kwa chuki.
18 Vir iracundus provocat rixas: qui patiens est, mitigat suscitatas.
Mtu mwenye hasira huchochea mabishano, bali mtu ambaye hukawia kukasirika hutuliza ugomvi.
19 Iter pigrorum quasi sepes spinarum: via iustorum absque offendiculo.
Mapito ya mtu goigoi ni kama sehemu yenye uwa wa miiba, bali mapito ya mtu mwadilifu ni njia kuu iliyojengwa imara.
20 Filius sapiens laetificat patrem: et stultus homo despicit matrem suam.
Mwana mwenye busara huleta furaha kwa baba yake, bali mtu mpumbavu humdharau mama yake.
21 Stultitia gaudium stulto: et vir prudens dirigit gressus suos.
Upuuzi humfurahia mtu ambaye amepungukiwa akili, bali mwenye ufahamu hutembea katika njia nyofu.
22 Dissipantur cogitationes ubi non est consilium: ubi vero sunt plures consiliarii, confirmantur.
Mipango huharibika ambapo hakuna ushauri, bali washauri wengi wanafanikiwa.
23 Laetatur homo in sententia oris sui: et sermo opportunus est optimus.
Mtu anapata furaha wakati anapotoa jibu la kufaa; je ni zuri kiasi gani neno kwa wakati muafaka!
Njia ya uzima huwapeleka juu watu wenye hekima, ili waondoke kutoka chini kuzimu. (Sheol h7585)
25 Domum superborum demolietur Dominus: et firmos faciet terminos viduae.
Yehova hurarua urithi wa mwenye kiburi, bali huzilinda mali za mjane.
26 Abominatio Domini cogitationes malae: et purus sermo pulcherrimus firmabitur ab eo.
Yehova huyachukia mawazo ya watu waovu, bali maneno ya upole ni safi.
27 Conturbat domum suam qui sectatur avaritiam: qui autem odit munera, vivet. Per misericordiam et fidem purgantur peccata: per timorem autem Domini declinat omnis a malo.
Mporaji huleta shida kwenye familia yake, bali yeye ambaye huchukia rushwa ataishi.
28 Mens iusti meditatur obedientiam: os impiorum redundat malis.
Moyo wa yule atendaye haki hutafakari kabla ya kujibu, bali kinywa cha watu waovu humwanga ubaya wake wote.
29 Longe est Dominus ab impiis: et orationes iustorum exaudiet.
Yehova yupo mbali na watu waovu, bali husikia maombi ya wale watendao haki.
30 Lux oculorum laetificat animam: fama bona impinguat ossa.
Nuru ya macho huleta furaha moyoni na habari njema ni afya kwenye mwili.
31 Auris, quae audit increpationes vitae, in medio sapientium commorabitur.
Kama utazingatia wakati mtu anapokurekebisha jinsi ya kuishi, utabaki miongoni mwa watu wenye busara.
32 Qui abiicit disciplinam, despicit animam suam: qui autem acquiescit increpationibus, possessor est cordis.
Yeye anayekataa karipio hujidharau mwenyewe, bali yule asikilizaye masahihisho hujipatia ufahamu.
33 Timor Domini, disciplina sapientiae: et gloriam praecedit humilitas.
Kumcha Yehova hufundisha hekima na unyenyekevu huja kabla ya heshima.
